Organizacje pozarządowe: największy problem to zdobycie funduszy

Stowarzyszenie Klon/Jawor od lat bada kondycję trzeciego sektora w Polsce; w zeszłym roku przeprowadziło 7. edycję badania.

Przedstawicieli organizacji pytano m.in. o najpoważniejsze problemy, z którymi się borykają. Z ich deklaracji wynika, że choć trudności ze zdobyciem środków finansowych są wciąż - od wielu lat - największym problemem, to jego znaczenie nieznacznie spada, rośnie natomiast waga problemów związanych z personelem organizacji oraz sektorem pozarządowym jako środowiskiem.

Trudności w zdobywaniu funduszy lub sprzętu doświadcza 65 proc. organizacji, a dla 60 proc. problemem są skomplikowane formalności dotyczące korzystania ze środków grantodawców, sponsorów lub z funduszy unijnych.

Ponad połowa organizacji ma trudności w pozyskiwaniu osób gotowych działać społecznie; 37 proc. ma kłopoty z utrzymaniem personelu i wolontariuszy, a z "wypaleniem" liderów boryka się 36 proc. organizacji (w przypadku obu tych problemów odnotowano wzrost o 6 punktów proc. w stosunku do 2012 r.).

Wzrasta również waga problemów związanych z sektorem pozarządowym jako środowiskiem. Konkurencja ze strony innych organizacji jest odczuwalna dla 29 proc. stowarzyszeń i fundacji (w 2012 r. – 22 proc.). Brak współpracy i konflikty we własnym środowisku dostrzega 29 proc. organizacji, a niekorzystny wizerunek organizacji pozarządowych – 18 proc. (w 2012 r. odpowiednio 17 proc. i 15 proc.).

Podobnie jak trzy lata wcześniej nadmiernie rozbudowana biurokracja administracji publicznej jest problemem dla 56 proc. organizacji.

Z badania wynika, że sytuacja finansowa trzeciego sektora poprawia się - w latach 2011-2014 przeciętne przychody organizacji pozarządowej wzrosły z 18 tys. zł do 27 tys. zł. Jednak duża niestabilność finansowa jest poważną przeszkodą w funkcjonowaniu większości organizacji - na początku marca 2015 r. 51 proc. organizacji miało zapewnione mniej niż połowę budżetu na kolejne 10 miesięcy.

Choć 56 proc. organizacji deklaruje, że posiada jakiś majątek, to najczęściej jest to wyposażenie biurowe (ma je 36 proc. organizacji), sprzęt specjalistyczny (32 proc.), rzadziej pieniądze, m.in. w formie lokat bankowych (15 proc.). Jedynie 10 proc. organizacji posiadany majątek traktuje jako kapitał żelazny lub rezerwowy.

Zwiększa się liczba źródeł finansowania, z których korzystają organizacje – w 2014 r. były to przeciętnie trzy źródła, przy czym 27 proc. organizacji miało w budżecie środki z ponad czterech źródeł. 60 proc. korzystało z funduszy na realizację zadań publicznych ze środków samorządowych i administracji publicznej; tyle samo miało w swoim budżecie składki członkowskie (dotyczy to tylko stowarzyszeń, ponieważ fundacje nie mają członków). Finansowe i rzeczowe darowizny od osób indywidualnych, firm lub instytucji były źródłami przychodu dla 57 proc. organizacji.

35 proc. organizacji ubiegało się w latach 2007-2013 o środki z funduszy UE, a 23 proc. udało się je uzyskać. Jednak proporcja beneficjentów funduszy unijnych różni się w zależności od branży i wielkości miejscowości, w której organizacja ma siedzibę. Najczęściej o fundusze UE ubiegały się i otrzymywały dofinansowanie organizacje z Warszawy. Na drugim miejscu, zarówno pod względem częstości aplikowania, jak i odsetka organizacji, które przynajmniej raz otrzymały środki, są stowarzyszenia i fundacje z terenów wiejskich.

W 2014 r. 52 proc. stowarzyszeń i fundacji ubiegało się o dotację od lokalnego samorządu, dla 43 proc. organizacji te starania zakończyły się sukcesem.

Samorządy są podmiotami, z którymi organizacje pozarządowe najczęściej utrzymują kontakty (92 proc.), przy czym dla 46 proc. mają one trwały i regularny charakter.

Badanie pokazało, że równie często kontaktują się innymi fundacjami i stowarzyszeniami (92 proc.), lokalną społecznością (89 proc.), mediami lokalnymi (83 proc.), publicznymi szkołami, przedszkolami, ośrodkami sportowymi (80 proc.) oraz firmami (75 proc.).

Kontakty ze sferą biznesu, choć coraz powszechniejsze, nie są jednak zbyt intensywne. Zaledwie 14 proc. organizacji deklaruje, że ich relacje z firmami prywatnymi mają trwały i regularny charakter.

Coraz więcej organizacji otrzymuje od prywatnych firm wsparcie materialne. Najczęściej ma ono formę darowizn finansowych (ich otrzymanie w ciągu dwóch lat przed badaniem zadeklarowało 41 proc. organizacji) oraz wsparcia rzeczowego (28 proc. stowarzyszeń i fundacji).

Badania "Kondycja sektora organizacji pozarządowych 2015" zostały przeprowadzone na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie 3,8 tys. fundacji i stowarzyszeń (poza OSP) w II i III kw. 2015 r. (PAP)

akw/ pz/