2024-06-19 11:50 aktualizacja: 2024-06-20, 09:44
Prace archeologiczne w Sudanie. Fot. CAŚ UW
Pracujący na terenie Starej Dongoli (Sudan) archeolodzy z UW analizują zachowane na podłogach dawnych domostw ślady pierwiastków. Chcą ustalić, w jaki sposób dawni mieszkańcy korzystali z przestrzeni, np. gdzie i jak gotowali. To z kolei pozwala wnioskować nt. życia codziennego, i szerzej - zmieniającej się religii mieszkańców miasta.
"Archeolodzy, badając domy, bardzo często natrafiają na problem, który wiąże się z tym, że ludzka aktywność, taka jak gotowanie, trzymanie zwierząt, rozcieranie ziarna, nie pozostawiają widocznych gołym okiem śladów - tzn. pozostawionych narzędzi, wbudowanych instalacji" - mówi dr Maciej Wyżgoł z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.
Wychodząc z założenia, że każda domowa aktywność pozostawia możliwy do identyfikacji ślad pierwiastkowy - naukowcy przeprowadzili analizę próbek pobieranych z podłóg dawnych domostw, by zidentyfikować tzw. strefy aktywności: wskazać miejsca, w których wykonywano codzienne czynności.
"Wyznaczanie stref aktywności na podstawie koncentracji pierwiastków jest istotne dla określenia relacji, które zachodzą w obrębie domu, m.in. podziału pracy na przedstawicieli różnych płci" - mówi archeolog.
Naukowcy porównują też, jak przestrzeń mieszkalną wykorzystywano w różnych okresach. To pozwala im wnioskować szerzej na temat zmian, do jakich dochodziło: zmian tożsamości czy religii mieszkańców miasta: Starej Dongoli, czyli dawnej stolicy królestwa Makurii (obecnie - na terytorium Sudanu).
Wnioski z interdyscyplinarnych badań podsumowano na łamach "Journal of Archaeological Science: Reports" (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352409X2400227X?via%3Dihub). Współautorką publikacji jest prof. Barbara Woronko z Wydziału Geologii UW.
Badania te związane są z większym projektem "UMMA – Urban Metamorphosis of the community of a Medieval African capital city” (https://pcma.uw.edu.pl/badania/granty/grant-erc/), realizowanym w Sudanie pod kierownictwem dr. hab. Artura Obłuskiego, dyrektora Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.
W ramach projektu badacze analizują proces transformacji Dongoli - stolicy średniowiecznego królestwa Makurii, ważnego ośrodka chrześcijańskiego - w miasto muzułmańskie, w okresie pomiędzy XIV a XIX w. Proces ten postępował wiele lat, często nie pozostawiając w materiale archeologicznym śladów widocznych gołym okiem. Pomocne okazało się zastosowanie metod geochemicznych.
Wnioski z badań w ramach projektu „UMMA” przedstawiane są m.in. podczas konferencji "Polacy nad Nilem", odbywającej się w dniach 19-21 czerwca w budynku Wydziału Archeologii na Uniwersytecie Warszawskim.
Autorzy: Mateusz Rekłajtis, Anna Ślązak
kgr/
