Cykl fotograficzny "Zapis socjologiczny" Zofii Rydet trafił na krajową listę UNESCO [NASZE WIDEO]

PAP jest jedyną agencją fotograficzną, która reprezentuje zbiory artystki.

Na zbiór fotograficzny "Zapis socjologiczny" składa się blisko 20 tys. zdjęć, wykonanych w latach 1978–1997, w ponad stu miejscowościach, głównie na Podhalu, Górnym Śląsku i Suwalszczyźnie. Zofia Rydet rozpoczęła prace nad tym cyklem mając 67 lat i będąc już artystką o ustalonej renomie i pokaźnym dorobku wystawienniczym. Jej twórczość zajmowała osobną pozycję w środowisku polskich fotografów, zdominowanym wówczas przez mężczyzn i tendencje konceptualne.

"Cykl 'Zapis socjologiczny' Zofii Rydet jest najbogatszym dziełem sztuki, jaki pozostawił po sobie wiek XX w Polsce" – powiedział PAP Sebastian Cichocki, główny kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kurator wystawy fotografii Zofii Rydet w MSN w 2016 r. "Jest to materiał, który może interesować bardzo różnorodną grupę odbiorców. Jest on atrakcyjny również dla osób spoza świata sztuki – ludzi interesujących się etnografią oraz kulturą materialną i wizualną. Jest to opowieść o Polsce, o wsi, o transformacji ustrojowej. Myślę, że jest szereg danych zaszyfrowanych w tych fotografiach, które będziemy jeszcze przez kolejne dekady odkrywać" – podkreślił Cichocki. "Ten cykl dobrze sytuuje się w międzynarodowej tradycji rozbuchanych, gigantycznych i majestatycznych projektów fotograficznych" – dodał.

"'Zapis socjologiczny' jest znany prawie każdemu, kto interesował się historią fotografii polskiej. Z drugiej strony jest to cykl tak obszerny i nie poznany do końca – obejmuje kilkadziesiąt tysięcy negatywów. Wpisuje się dobrze w międzynarodową dyskusję na temat po co jest fotografia, jaką może pełnić funkcję społeczną, co z niej możemy przenieść do innych dyscyplin, jak na przykład socjologia" – ocenił Cichocki.

Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata powstała dokładnie 10 lat temu, w 2014 roku, w wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata. W jego skład wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych, a przewodniczy mu Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk. 

"'Zapis socjologiczny' Zofii Rydet to dzieło, którego nie da się jednoznacznie zdefiniować" – powiedział PAP Karol Hordziej, kurator archiwum Zofii Rydet. "Jeśliby to potraktować jako jedno dzieło konceptualnej fotografii, jest to najbardziej monumentalny cykl. Można to oczywiście traktować jako ogromny zasób wiedzy socjologicznej i etnograficznej, ze względu na to, że jest to zapis odchodzącej kultury wiejskiej, z jej tradycjami religijnymi i artystycznymi. Na zdjęciach wykonanych przez Zofię Rydet mamy ogrom informacji na temat zachowań i wyglądu osób oraz dekoracji ich domów. Dla Zofii Rydet dom był odbiciem człowieka, zwracała uwagę, że nie ma dwóch takich samych domów, ani dwóch takich samych ludzi" – podkreślił kurator. "Ten projekt wykracza daleko poza wymiar socjologiczny i etnograficzny, jest to bardzo ambitne dzieło konceptualne. Należy pamiętać, że Zofia Rydet pewne rzeczy przestawiała w tych mieszkaniach, aranżując obraz, który zapisywała fotograficznie, to wskazuje, że nie jest to klasyczny dokument" – dodał Hordziej.

"Cała lista korzyści, płynących dla fundacji i dla zbioru fotografii, przeważyła naszą decyzję, aby materiał 'Zapis socjologiczny' powierzyć Polskiej Agencji Prasowej. Na tym etapie uważam, że jest to dobra decyzja" – powiedziała PAP Zofia Augustyńska-Martyniak, wiceprezeska Fundacji im. Zofii Rydet, stryjeczna prawnuczka Zofii Rydet.

"Napawa nas dumą, że Zofia Augustyńska-Martyniak, jedna ze spadkobierczyń i wiceprezeska Fundacji im. Zofii Rydet, zdecydowała się na współpracę z naszą agencją. Jesteśmy jedyną agencją fotograficzną, która reprezentuje zbiory Zofii Rydet" - powiedziała Katarzyna Liebrecht szefowa Zespołu Archiwum Foto PAP. "Polska Agencja Prasowa niezmiennie ma ambicje, aby w swoich zbiorach reprezentować najważniejszych fotografów zasłużonych dla polskiej kultury. Do nich należy jedna z najwybitniejszych polskich fotografek Zofia Rydet" - dodała.

Zofia Rydet urodziła się 5 maja 1911 r. w Stanisławowie. Od lat 60. uczestniczyła w życiu artystycznym, tworząc cykle fotograficzne "Mały człowiek" i "Czas przemijania" oraz cykl fotomontaży "Świat uczuć i wyobraźni", który został wydany w 1979 r. jako album. Od 1978 r. do końca swej twórczości realizowała najważniejsze dokonanie artystyczne – "Zapis socjologiczny", stanowiący monumentalną dokumentację człowieka i społeczeństwa. W 1980 r. zaprezentowała konceptualny cykl "Nieskończoność dalekich dróg". Ostatnią ważną serią stała się realizowana na przełomie lat 80. i 90. "Suita śląska", na którą składają się kolaże i fotomontaże, zawierające autocytaty z wcześniejszych fotografii, głównie z "Zapisu socjologicznego", które artystka skomponowała na kształt ludowych przedstawień sakralnych.

Prace Zofii Rydet znajdują się m.in. w: Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskim w Katowicach, Muzeum Fotografii w Krakowie, a także w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Kioto i w National Museum of Photography, Film and Television w Bradford. Główna część dorobku artystycznego Zofii Rydet znajduje się w depozycie Fundacji im. Zofii Rydet, której celem jest promocja i odczytywanie na nowo jej twórczości.

Zofia Rydet zmarła 24 sierpnia 1997 r. w Gliwicach. (PAP)

Autor: Tomasz Szczerbicki

kgr/