Doświadczenia z dzieciństwa kształtują istotę białą mózgu
Obszerne badanie pokazało, że trudności doświadczane na wczesnym etapie życia szkodzą istocie białej, zwiększając ryzyko zaburzeń kognitywnych. Życzliwa rodzina czy sąsiedzi mogą zmniejszyć nasilenie problemów.
Zespół z Mass General Brigham odkrył wyraźne związki między negatywnymi doświadczeniami w dzieciństwie i późniejszym gorszym działaniem istoty białej. To część mózgu odpowiadająca za połączenia między różnymi jego rejonami, umożliwiając przebieg różnorodnych procesów mentalnych.
Połączenia te powstają w czasie dzieciństwa, a różne doświadczenia w tym okresie mogą wpływać na ich kształt.
„Te aspekty istoty białej, które wykazują związek z naszym środowiskiem życia we wczesnym okresie, są znacznie bardziej rozległe w całym mózgu niż wcześniej sądziliśmy. Zamiast jednej czy dwóch dróg nerwowych istotnych dla funkcji poznawczych, cały mózg okazuje się reagować na przeciwności, jakich ktoś może doświadczyć na wczesnym etapie życia” – mówi dr Sofia Carozza, autorka pracy opublikowanej w piśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences”.
Ona i jej zespół przeanalizowali dane na temat ponad 9 tys. dzieci obojga płci, w wieku średnio 9,5 roku, zebrane w ramach badania Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD).
Projekt ten, finansowany przez Narodowe Instytuty Zdrowia i prowadzony w 21 ośrodkach w Stanach Zjednoczonych, zbierał informacje na temat aktywności i struktury mózgu, zdolności poznawczych, środowiska, nastroju i zdrowia psychicznego uczestników.
Naukowcy przyjrzeli się kilku kategoriom wczesnych czynników środowiskowych, w tym związanym z okresem prenatalnym, trudnościami interpersonalnymi, deprywacją ekonomiczną w gospodarstwach domowych, sąsiedztwem, a także czynnikom odporności społecznej.
Informacje te odnieśli do wyników badań mózgów uczestników.
Analiza ujawniła powszechnie występujące różnice w połączeniach istoty białej w całym mózgu, zależne od środowiska, w jakim dzieci dorastały. W szczególności naukowcy pokazali niższą jakość połączeń w częściach związanych ze zdolnościami językowymi i matematycznymi.
Różnice te mogą więc częściowo wyjaśnić związek między trudnymi doświadczeniami życiowymi we wczesnym dzieciństwie i niższymi możliwościami poznawczymi w okresie nastoletnim – uważają badacze.
„Wszyscy jesteśmy osadzeni w jakimś środowisku, a cechy tego środowiska, takie jak nasze relacje, życie domowe, sąsiedztwo czy warunki materialne, mogą kształtować sposób, w jaki rosną nasze mózgi i ciała, co z kolei wpływa na to, co możemy z nimi zrobić” – mówi dr Carozza.
„Powinniśmy dążyć do tego, aby więcej osób miało stabilne, zdrowe życie domowe, którego mózg oczekuje, szczególnie w dzieciństwie” – podsumowuje specjalistka.
Autor: Marek Matacz (PAP)
mat/ agt/kgr/
