"Hip-hop jest historią" - książka o historii i znaczeniu dla kultury

"Dzień po emisji 'Rapper's Delight' był jak przesunięcie sejsmiczne. Poszedłem do szkoły po nieprzespanej nocy. Odkryłem, że potrafię powtórzyć tekst piosenki. Co istotniejsze, zauważyły to inne dzieciaki. A potem odkryłem o wiele, wiele więcej. W nowej karierze wspierał mnie mój przyjaciel Aantar - w zamian za występ przynosił mi przekąski albo obietnicę kilku minut rozmowy z dziewczyną, która mi się podobała" - wspomina Questlove dzień po tym, jak po raz pierwszy usłyszał piosenkę The Sugarhill Gang. "Gdybym ściszył muzykę - czego oczywiście nie zamierzałem zrobić - usłyszałbym, że ten sam utwór leci we wszystkich domach na naszej ulicy".

Ahmir "Questlove" Thompson - perkusista i współzałożyciel grupy The Roots, reżyser nagrodzonego Oscarem filmu dokumentalnego "Summer of Soul" i autor książek poświęconych muzyce - w "Hip-hop jest historią" opowiada, wraz z jej współautorem Benem Greenmanem (współautor autobiografii takich artystów jak Brian Wilson czy Sly Stone), o dorastaniu wraz z rozwijającą się amerykańską sceną rapową, początkach hip-hopowej kultury, narodzinach stylu, dominującego dziś muzyczny mainstream. Ulica, przy której mieszkał, znajdowała się w Filadelfii, Questlove opisuje jednak krajobraz Nowego Jorku końca lat 70., przypomina legendarne piosenki, przywołuje najważniejszych twórców i ikoniczne zdarzenia, objaśnia konflikty, polityczno-społeczny kontekst narodzin i rozwoju rapu, jego związki z jazzem i funkiem. Nie stroni od wyrażania własnych ocen.

"Hiphopowe gwiazdy z końcówki lat osiemdziesiątych nie tylko widziały plagę niszczącą ich społeczność, ale były także potomstwem aktywistów Pokojowego Komitetu Koordynacyjnego Studentów i Czarnych Panter z lat sześćdziesiątych - ich duchownymi, a czasem nawet biologicznymi dziećmi" - przypomina. "Lata osiemdziesiąte to dla czarnych w Ameryce czas kryzysu, ale zaistniały wtedy także nowe szanse: można było awansować, ale też spaść na dno. Z tego napięcia narodziła się wybitna sztuka, tak tekstowo, jak i brzmieniowo, która poszukiwała nowej palety dźwięków do opisania coraz bardziej skomplikowanego świata".

Opisuje drogę, jaką rap przeszedł od "muzyki ulicy" na szczyty popularności. "Czy ta nowa forma sztuki (czasem 'forma sztuki' wypowiadano, rysując w powietrzu cudzysłów) jest w ogóle muzyką w dotychczasowym rozumieniu połączenia gitary, basu i perkusji" - wspomina Questlove, pisząc o wątpliwościach, jakie redakcja magazynu "Rolling Stone" żywiła w 1986 r. przy okazji umieszczenia na okładce pisma zdjęcia grupy Run-D.M.C.

Na początek swej opowieści Questlove wyznacza rok 1979, na jej zwieńczenie - 2023, rok oficjalnych obchodów 50-lecia hip-hopu. Za wydarzenie wyznaczające początek nurtu uznano zorganizowaną 11 sierpnia 1973 r. na nowojorskim Bronksie imprezę, której muzyczną oprawę zapewnił Kool Herc, starszy brat gospodyni wydarzenia. "Miksował funkowe płyty, używając nowej techniki polegającej na podkreślaniu bitów (czy też brejków), izolowaniu ich i powtarzaniu tak, by stworzyć nie tylko nową przestrzeń dla tancerzy (czy brejkdenserów), ale także strukturę, zdolną pomieścić długie rapowe monologi i komentarze Herca" - opisuje historyczną imprezę.

Ostatni rozdział książki - jej epilog - to fantazja: wstęp do wydania "Hip-hop nadal jest historią" datowanego na 2073 r., rok, w którym wypadnie stulecie gatunku. "Nie uśmiecha mi się perspektywa pisania wstępu do 'Hip-hop wciąż i nadal jest historią' w 2123 r." - przyznaje Questlove - "Zresztą nie wiem, czy w ogóle chcę, żeby w 2123 r. hip-hop ciągle istniał. Wolałbym, aby naprawdę stał się historią. Brejki są świadectwem tego, jak bardzo byliśmy kiedyś zgnębieni, a ja ponad wszystko pragnę przynieść ukojenie".

Książka "Hip-hop jest historią" Questlove'a i Bena Greenmana (tłum. Jacek Żuławnik, Natalia Mętrak-Ruda, Jakub Michalski, Marcin Wróbel) ukazała się nakładem wydawnictwa W.A.B. (PAP)

pj/ dki/ grg/