2023-11-01 08:30 aktualizacja: 2023-11-02, 11:34
Stare Powązki 2023 rok. Fot. PAP/Piotr Nowak
Cmentarz bywa nazywany nekropolią narodową. Są tu pochowani Moniuszko, Reymont, Kiepura i wielu innych wybitnych Polaków, artystów, polityków, pisarzy czy działaczy społecznych. Powązki słyną też z rzeźb, nagrobków i kaplic wykonanych przez najlepszych polskich rzeźbiarzy. To miejsce, w którym możemy mieć namacalny kontakt z historią.
Cmentarz Powązkowski został założony w 1790 roku. Powstał kiedy zakazano chowania na innych małych warszawskich, przyparafialnych cmentarzach. Działkę podarowała rodzina Szymanowskich. Na początku na obszarze nieco ponad 2 hektarów było 12 kwater.
Uroczyste poświęcenie cmentarza nastąpiło 2 lata później, 20 maja 1792 roku. Na jego terenie wybudowano kościół pw. św. Karola Boromeusza zaprojektowany przez Dominika Merliniego. Zaczęto tu chować bogatych warszawskich mieszczan.
Nekropolię wielokrotnie powiększano i teraz ma 43 hektary, czyli prawie tyle ile Państwo Watykańskie, jest tam pochowanych ponad milion osób. W 1918 r., po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zbudowano Aleję Zasłużonych.
"Jest to wspaniały cmentarz, ponieważ była tutaj chowana elita warszawska, pisarze, przemysłowcy, artyści, działacze społeczni” - opowiedział Marcin Święcicki, Przewodnicy Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa.
Na Powązkach znajdziemy groby najważniejszych polskich aktorów, artystów, polityków, Są tu pochowane takie osoby jak: Stanisław Moniuszko, Władysław Reymont, Stefan Starzyński, Jan Kiepura, Stefan Jaracz czy Gustaw Holoubek. Często bywa nazywany nekropolią narodową.
Jednym z najważniejszych grobów jest tzw. Grób Pięciu Poległych. Pochowano tu pięciu mężczyzn zabitych przez Rosjan podczas manifestacji patriotycznej w Warszawie 27 lutego 1861 roku. Ich pogrzeb, który odbył się 2 marca 1861 na cmentarzu Powązkowskim, był wielką manifestacją polityczno-społeczną przeciwko rosyjskim władzom zaborczym.
“Powązki są słynne nie tylko dzięki osobom, które są tu pochowane. Są również słynne dlatego, że bardzo wiele rzeźb i kapliczek było wykonywanych przez najlepszych polskich rzeźbiarzy, Tatarkiewicza czy Szymanowskiego. Wielkim Polakom nie można było stawiać pomników w mieście czasach zaborów, ale można było im postawić pomnik tutaj na cmentarzu” - powiedział Marcin Święcicki.
Po II wojnie światowej cmentarz stopniowo popadał w ruinę. Niektóre rodziny wymarły, zbiedniały lub rozproszyły się po świecie. Na ratunek zabytkom ruszył Jerzy Waldorff, pisarz, publicysta, krytyk muzyczny. Założył Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, a do zbierania pieniędzy na ratowanie Powązek namówił znanych aktorów. Później dołączyli do nich pisarze, politycy. Pomimo tego, że Waldorff nie żyje już od 25 lat, komitet nadal istnieje, a zbiórka jest prowadzona nieprzerwanie od 49 lat. Do tej pory uratowano 1600 obiektów.(PAP)
Autor Paweł Stępniewski
