Jak pandemia wpłynęła na zdrowie psychiczne młodzieży? Najnowszy raport

Raport pt. „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022” przygotował Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (IPZIN).

Jak podało IPZIN, publikacja licząca 340 stron zawiera 62 wnioski i 33 rekomendacje oparte na wynikach badań przeprowadzonych w latach 2021-2022 wśród ponad 80 000 uczniów, rodziców i nauczycieli.

"Opracowując wnioski z badań, a zwłaszcza tworząc oparte na nich rekomendacje, kierowaliśmy się tym, by sumowały się one w całościową receptę, która wytrzyma próbę czasu. Zależało nam nie tylko na tym, by wskazać sposoby skutecznego reagowania na aktualną sytuację, ale także, by sformułować uniwersalne i ponadczasowe zasady skutecznego wspierania młodzieży w świecie, którego stałą cechą jest niestabilność i zmienność" - podano na stronie instytutu.

"Wykorzystaliśmy wnioski z badań i działań prowadzonych w latach 2020-2022, by podpowiadać kierunki i strategie, które pomogą rodzicom, wychowawcom i specjalistom mądrze prowadzić i wspierać młodzież niezależnie od tego, czy i kiedy pojawi się kolejny niespodziewany kryzys" - podkreślono.

Pierwsza część raportu dotyczy kondycji psychiczną młodzieży, rodziców i nauczycieli oraz działań na rzecz wzmacniania tej kondycji. Drugą część poświęcono znaczeniu gotowości kryzysowej i reagowania kryzysowego dla funkcjonowania szkoły oraz dla planowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych. Z kolei trzecia część raportu, opracowana na zlecenie Ośrodka Rozwoju Edukacji, podejmuje problem wpływu niestabilności współczesnego świata na obniżenie miejsca rodziny i posiadania dzieci w hierarchii celów życiowych młodzieży.

"Zamiast siły witalnej charakterystycznej dla okresu intensywnego rozwoju, wielu młodych doświadcza braku energii"

"Przedstawiamy w tej części wyniki badań umożliwiające ukonstytuowanie nowej, ważnej dziedziny profilaktyki – wczesnej profilaktyki problemów demograficznych" - zapewniono.

Z raportu wynika m.in., że w okresie pandemii doszło do obniżenia kondycji psychicznej młodzieży, którego skutki wciąż trwają.

"Zamiast siły witalnej charakterystycznej dla okresu intensywnego rozwoju, wielu młodych doświadcza braku energii, obniżenia motywacji oraz nasilonych przez niestabilność współczesnego świata obaw o przyszłość. Niska kondycja psychiczna i osłabienie motywacji do rozwoju przekłada się na wymierne straty rozwojowe i edukacyjne. Wśród młodych osób cechujących się szczególnie wysoką wrażliwością oznacza to znaczny wzrost depresji, prób samobójczych i samobójstw relacjonowany w statystykach psychiatrycznych i suicydologicznych" - wynika z raportu.

Zwrócono również uwagę na to, że czas pandemii spowodował wzrost problemów i zaległości w nauce. "Zaległości w nauce i trudności w ich przezwyciężeniu są silnie powiązane ze stresem szkolnym i słabą kondycją psychiczną młodzieży. Źródłem problemu było nie tyle samo zdalne nauczanie, co kolejne zmiany trybu nauczania ze stacjonarnego na zdalny i odwrotnie" - podano.

Z analizy wynika, że wojna na Ukrainie i przybycie uchodźców do naszego kraju nie spowodowały negatywnych skutków psychicznych u młodzieży.

"Przeciwnie, empatia wobec uchodźców i mobilizacja społeczna skierowana na pomoc przyczyniły się do poprawy kondycji psychicznej niektórych grup młodzieży. Poprawa kondycji psychicznej w okresie po wybuchu wojny na Ukrainie została zaobserwowana w szczególności wśród młodszych dziewcząt (ze szkół podstawowych) oraz wśród młodzieży z położonej wzdłuż granic z Ukrainą i Białorusią +ściany wschodniej+ (w odróżnieniu od młodzieży z innych regionów Polski)" - czytamy.

Zwrócono uwagę, że najważniejszym źródłem ochrony zdrowia psychicznego młodzieży zarówno w okresach stabilności i spokoju, jak w okresie ostatnich kryzysów jest wielkość, jakość i dostępność sieci wsparcia.

"Podstawową rolę odgrywa wsparcie rodziców, dalszej rodziny, rówieśników oraz nauczycieli i wychowawców" - wskazano.

"O tym, jak silnym źródłem wsparcia dla młodzieży wierzącej jest religia i wymiar duchowy świadczy fakt, że zła kondycja psychiczna występuje dwukrotnie rzadziej u młodzieży, dla której wiara, religia jest bardzo ważna, niż wśród ich rówieśników, dla których jest to sfera zupełnie nieważna" - zauważono.

Ostatni część raportu odnosi się do chęci posiadania dzieci w przyszłości. "Istnieją poważne przesłanki wskazujące, że zarówno aspiracje przekazywane dziewczętom przez współczesną kulturę masową, jak aspiracje zakodowane we współczesnej polityce równościowej, mogą stać w kolizji z marzeniami o rodzinie, macierzyństwie i dzieciach" - podano.

Czynnikami sprzyjającymi pragnieniu posiadania dzieci przez dorastające pokolenie jest - jak zauważono, m.in.: dobra relacja z mamą jako życiowym przewodnikiem, religijność, kontakt z małżeństwami będącymi dobrym wzorem miłości wiara w prawdziwą i trwałą miłość.

Raport znajduje się na stronie IPZIN: https://ipzin.org/raport-instytutu-profilaktyki-zintegrowanej-mlodziez-w-niestabilnym-swiecie/. (PAP)

dsk/