Józef Hałas i jego geometryczne pejzaże

Józef Hałas jest autorem obrazów olejnych na płótnie, gwaszy i rysunków tuszem na papierze. Główny nurt jego twórczości stanowią tzw. geometryczne pejzaże inspirowane często znajomymi krajobrazami Nowego Sącza i okolic. Zachwyt artysty naturą w jego pracach pojawia się w formie kolorystycznych wariantów, eksperymentów z fakturą, z uzupełnianiem płócien materiałami „spoza”. Artysta doklejał do płótna kawałki sznurka lub tworzył perforacje w papierze. Za pomocą wypukłych elementów tworzył rytmiczne sekwencje, dynamizujące płaskie powierzchnie.

„Wychodził od zachwytu krajobrazem, ale obserwowane zjawiska upraszczał, sprowadzał do syntetycznego znaku. Pracował w cyklach. Do najbardziej znanych, rozwijanych od lat 60., należą "Góry", "Wnętrza" i "Drogi". Elementy krajobrazu są w nich wciąż rozpoznawalne. Prace z lat 70., grupowane w serie, takie jak "Piony, skosy" czy "Podziały" mają abstrakcyjny charakter. Odnoszą się do doświadczenia sił natury, a nie konkretnych kształtów” – taką charakterystykę twórczości można przeczytać w katalogu wystawy.

Czytaj więcej

Spotkanie z kulturą Podkarpacia w sobotę na Krakowskim Przedmieściu

Praca seriami wynikała z potrzeby dogłębnego zbadania wybranego przez tworcę tematu. Do wielu porzuconych wątków artysta wracał po latach, modyfikując wcześniej przyjęty schemat lub łącząc elementy z różnych cykli. W latach 80. do tytułów dodawał literę „P”, by zaznaczyć prace, w których świadomie nawiązuje do wcześniejszych okresów.

Życie i twórczość

Józef Hałas (1927-2015) był absolwentem wrocławskiej PWSSP (obecnie ASP), gdzie kształcił się pod okiem Eugeniusza Gepperta. Dyplom obronił w roku 1954, a w latach 1957-60 pracował tam jako pedagog. Był współtwórcą powstałej w 1956 roku Grupy X, w skład której wchodzili także: Małgorzata Grabowska, Krzesława Maliszewska i Alfons Mazurkiewicz. Od 1961 r. związany ze Szkołą Wrocławską. W 1955 r. zaprezentował swoją twórczość na indywidualnej wystawie we wrocławskim Zamku. Kilka miesięcy później swoje prace pokazał w warszawskim Arsenale na legendarnej Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki pod hasłem „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi”.

Największą inspiracją Józefa Hałasa był świat natury. Fascynowało go, jak obecne w nim przeciwieństwa składają się w harmonijną całość. Tworząc rodzaj nowoczesnego malarstwa pejzażowego, sprowadzał krajobraz do najistotniejszych elementów, skupiając się na rytmie i sile obserwowanych zjawisk.

Na wystawę w Salonie DESA Unicum złożyły się prace reprezentujące wszystkie najważniejsze dla niego wątki. Najstarsze obrazy pochodzą z lat 60., najnowszy, z 2014 r., ukończony został w roku poprzedzającym śmierć artysty.

„Józef Hałas ze swoim zdyscyplinowanym i konsekwentnym malarstwem to jeden z klasyków XX wieku, obok pokazywanych niedawno w Zachęcie Stanisława Fijałkowskiego, Jerzego Nowosielskiego, Stefana Gierowskiego” - pisała w 2005 r. Agnieszka Morawińska, ówczesna dyrektor Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki, w przedmowie do katalogu indywidualnej wystawy artysty.

Ekspozycję „Józef Hałas. Rytm natury”, której koordynatorkami są Anna Szynkarczuk, Marta Przasnek, można oglądać salonie DESA Unicum od 26 lipca do 30 sierpnia 2024 r. (PAP)

Autorka: Anna Bernat

ał/