2024-07-07 08:48 aktualizacja: 2024-07-08, 10:40
Kleszcz pospolity, fot. PAP/Tytus Żmijewski
Od początku roku potwierdzono w Polsce 9134 przypadki boreliozy i 159 kleszczowego zapalenia mózgu – wynika z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny o zachorowaniach na choroby zakaźne. To więcej niż w tym samym okresie 2023 r.
Zestawienie obejmuje okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. W tym samym czasie w 2023 r. było 7714 przypadków zachorowań na boreliozę i 150 na kleszczowe zapalanie mózgu.
Kleszcz pospolity jest pajęczakiem, który przechodzi trzy fazy cyklu rozwojowego – od larwy po nimfę aż do postaci dorosłej w ciągu 2–3 lat. Żeby mógł się przekształcić w kolejną postać, musi napić się krwi zwierzęcia lub człowieka. Żyje głównie w lasach liściastych i mieszanych, na obszarach trawiastych, w gęstych zaroślach, paprociach, a także w parkach miejskich i na zielonych obrzeżach osiedli mieszkaniowych.
Jeśli dojdzie do wkłucia się kleszcza, należy go jak najszybciej wyjąć z ciała. Nie wolno go smarować tłuszczem, benzyną, wykręcać ani wyciskać. Należy delikatnie chwycić przy samej skórze kleszcza pęsetą i wyciągnąć w górę. Zamiast pęsety można użyć miniaturowych pompek ssących lub plastikowych kleszczołapek, które można kupić w aptece. Po wyjęciu miejsce ukłucia trzeba starannie zdezynfekować.
Jeżeli w trakcie usuwania kleszcza pozostanie duży fragment jego ciała, np. główka, należy zgłosić się do lekarza. Mniejsze fragmenty kleszcza, które w trakcie usuwania pozostaną pod skórą, z reguły nie zwiększają ryzyka zakażenia. Wówczas wystarczy umycie i dezynfekcja rany.
Nie wszystkie kleszcze są nosicielami bakterii boreliozy, jednak podczas ukąszenia mogą przenosić do krwi także inne bakterie i wirusy wywołujące m.in. kleszczowe zapalenie mózgu.
Boreliozę, zwaną też chorobą z Lyme, wywołują krętki z rodzaju Borrelia. W pierwszym okresie u większości zakażonych pojawia się niebolesny rumień, w którego środku widać przejaśnienie. Zmianom skórnym czasem towarzyszą objawy grypopodobne: gorączka lub stany podgorączkowe, uczucie rozbicia, zmęczenie, bóle głowy, mięśni i stawów.
Wśród późnych objawów boreliozy u osób dorosłych wymieniane jest np. zanikowe zapalenie skóry. Towarzyszy mu zapalenie stawów i zmiany neurologiczne. Nieleczona borelioza może prowadzić do wielu groźnych powikłań neurologicznych, zaburzeń serca czy chorób stawów. Konieczny może być pobyt w szpitalu i rehabilitacja.
Z kolei kleszczowe zapalenie mózgu to ostra choroba wirusowa, która często wiąże się z powikłaniami neurologicznymi. U części zakażonych dochodzi do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego. Może też dojść do zapalenia rdzenia kręgowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu dostępne są szczepionki.
Aby uchronić się przed wkłuciem kleszcza, należy unikać spacerów porośniętymi brzegami rzek, wśród wysokich traw, na leśnych mokradłach, ponieważ to naturalne środowisko bytowania kleszczy. Jeśli wybieramy się na taki spacer, należy założyć wysokie buty, długi rękaw i długie spodnie, nakrycie głowy. Ponadto powinno się stosować środki odstraszające kleszcze, np. kremy, aerozole, olejki.
Po spacerze trzeba pamiętać, by wytrzepać odzież, aby usunąć kleszcze, które nie zdążyły się wkłuć w skórę, i obejrzeć całe ciało, zwracając szczególną uwagę na okolice brzucha, piersi, pachwin i kolan.
Autorka: Aleksandra Kiełczykowska
sma/
