Kto może być psychologiem i jakie ma obowiązki? Ruszyły konsultacje nowych przepisów

Projekt obejmuje zasady i warunki wykonywania zawodu psychologa. Regulacja powołuje też samorząd psychologów oraz ustala zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej tej grupy zawodowej.

Jak przekazało w komunikacie ministerstwo rodziny, nowe regulacje sprawią, że nielegalne będzie podawanie się za psychologa bez odpowiednich kwalifikacji.

Ustawa ma zapewnić powstanie samorządu psychologów, a co za tym idzie możliwość wprowadzania dalszych regulacji zawodowych. Jedną z nich będzie Kodeks etyki zawodowej, który zagwarantuje wysokie standardy wykonywania zawodu. Gdyby doszło do naruszenia standardu świadczeń, odbiorcy świadczeń psychologicznych będą mogli szukać pomocy i sprawiedliwości u rzecznika dyscyplinarnego samorządu zawodowego.

Czytaj więcej

Psycholog: będąc w żałobie, musimy wykonać dużą pracę, bo sam czas nie wyleczy naszych ran

Zgodnie z projektem samorząd zawodowy będzie też czuwał nad stałym podnoszeniem kwalifikacji psychologów. Będzie ich również obowiązywać tajemnica zawodowa, co ma zapewnić lepszą ochronę prywatności odbiorców świadczeń. W przyszłości wszystkie zmiany legislacyjne dotyczące psychologów będą wymagały opinii samorządu zawodowego.

W Ocenie Skutków Regulacji projektu zwrócono uwagę, że zawód psychologa, jako zawód zaufania publicznego, został prawnie uregulowany w ustawie z 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów.

Autorzy projektu zwracają jednak uwagę, że regulacja nie funkcjonuje w praktyce i jest niezgodna z prawem europejskim. Przepisy nie przewidują bowiem m.in. możliwości odbycia stażu adaptacyjnego lub przeprowadzenia testu umiejętności w ramach procedury uznawania kwalifikacji zawodowych uzyskanych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Ponadto obecna ustawa ogranicza formy prowadzenia prywatnej praktyki psychologicznej jedynie do indywidualnej działalności gospodarczej oraz spółki partnerskiej. Wadą tej regulacji jest także otwarty katalog usług psychologicznych, przy jednoczesnym braku definicji tych usług.

Projektodawcy wskazali, że nie można zatem ocenić, jakie działanie jest usługą psychologiczną. W konsekwencji nikt nie może podlegać odpowiedzialności karnej, gdy nie jest precyzyjnie wskazany czyn podlegający penalizacji.

"Żaden z psychologów nie jest wpisany na Listę Psychologów, ponieważ nie został powołany samorząd, którego jednym z ustawowych zadań było ich prowadzenie. Usługi psychologiczne świadczą osoby legitymujące się dyplomem magistra na kierunku psychologia, co skutkuje tym, że w sytuacji dużego popytu na te usługi, własną działalność prowadzą osoby od razu po studiach" - zauważono w OSR.

Dodano, że brak samorządu zawodowego skutkuje tym, że skargi na psychologów są wysyłane do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Zgodnie z projektem psycholog uzyskuje prawo wykonywania zawodu z dniem wpisu na Regionalną Listę Psychologów, prowadzoną przez regionalną radę psychologów.

Lista psychologów. Kto na nią trafia?

Aby znaleźć się na liście należy spełniać określone wymagania: ukończyć w Polsce studia pierwszego stopnia na kierunku psychologia i studia drugiego stopnia na kierunku psychologia oraz uzyskać tytuł zawodowy magistra. Można też ukończyć jednolite studia magisterskie na kierunku psychologia oraz uzyskała tytuł zawodowy magistra.

Na liście może się też znaleźć osoba z dyplomem wydanym w państwie spoza Unii Europejskiej. Musi on być jednak równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Polsce, który potwierdza tytuł zawodowy psychologa.

Na listę może być też wpisana osoba, która posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu psychologa nabyte w państwie unijnym i uznane w Polsce na podstawie przepisów ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Ponadto należy korzystać w pełni z praw publicznych oraz mieć pełną zdolność do czynności prawnych, nie być prawomocnie skazanym na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego. Obcokrajowcy muszą legitymować się znajomością języka polskiego potwierdzoną certyfikatem co najmniej na poziomie B2 w skali globalnej biegłości językowej według "Common European Framework of Reference for Languages: learning, teaching, assessment (CEFR) – Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie (ESOKJ)".

Projekt przewiduje, że od wniosku o wpis na listę pobierana jest opłata w wysokości nie wyższej niż 10 proc. przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ubiegły rok.

Zgodnie z projektem wykonywanie zawodu psychologa polega na udzielaniu świadczeń psychologicznych. W regulacji określony został zamknięty katalog świadczeń psychologicznych oraz  zdefiniowane zostały ich poszczególne rodzaje.

Według projektu za wykonywanie zawodu psychologa uważa się także prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie psychologii oraz działalności dydaktycznej w zakresie psychologii.

Psycholog będzie zobowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem świadczeń psychologicznych oraz do ochrony danych osobowych uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. W projekcie przewidziane są jednak wyjątki od tej zasady, np. gdy odbiorca świadczeń psychologicznych lub jego przedstawiciel ustawowy wyrażą pisemną zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu ich o skutkach jej ujawnienia.

Odpowiedzialność dyscyplinarna psychologa 

W projekcie określone zostały przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej, co ma umożliwić zgłaszanie nieprawidłowości lub wnoszenie skarg do podmiotu ustawowo uprawnionego do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec psychologów.

Z projektu wynika, że odpowiedzialność dyscyplinarna psychologów nie wyłącza odpowiedzialności przewidzianej w odrębnych przepisach. Karami dyscyplinarnymi są: upomnienie, nagana, kara pieniężna w wysokości nie wyższej niż 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od 3 miesięcy do 3 lat oraz skreślenie z listy psychologów skutkujące pozbawieniem prawa do wykonywania zawodu. Obok tych kar można orzec dodatkowo zakaz wykonywania opieki na czas od roku do 5 lat.

W projekcie założono, że większość przepisów ustawy wejdzie w życie po upływie 2 lat i 3 miesięcy, od dnia ogłoszenia.(PAP)

autorka: Karolina Kropiwiec

mar/