Szef pionu śledczego IPN: przyjmujemy, że Piotr Bartoszcze został zamordowany

W Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia" odbyło się spotkanie z dziennikarzami, podczas którego przedstawione zostały nowe ustalenia związane z postępowaniem w sprawie okoliczności śmierci Piotra Bartoszcze, działacza opozycji w PRL. Śledztwo to zostało wznowione we wrześniu ubiegłego roku.

"Czynności, które przeprowadziliśmy do tej pory, nie dają żadnych podstaw do przyjęcia, że do zabójstwa Piotra Bartoszcze doszło na podłożu kryminalnym, a wręcz odwrotnie. Przesłanki, które do tej pory zebraliśmy, wskazują, że ta śmierć miała związek z jego działalnością związkową" - powiedział dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu prok. Andrzej Pozorski.

Jak mówił, IPN odnosi się bardzo krytycznie do opinii w tej sprawie, która została wydana w 1984 r. "Nastąpiło wiele uchybień, poginęły z tej sprawy ślady; wiele okoliczności nie zostało wyjaśnionych. (...) Między 1990 a 1995 r. nie znaliśmy zasobów po byłej Służbie Bezpieczeństwa. Dzisiaj nasza wiedza i rozpoznanie archiwum jest zupełnie inne, w związku z czym nasze możliwości też są zupełnie inne" - dodał.

"Na tę chwilę przyjmujemy ponad wszelką wątpliwość, że Piotr Bartoszcze nie zginął w wyniku wypadku - czy tego, że się udusił - natomiast, że został zamordowany. W tej chwili podejmujemy wszelkie czynności, żeby ustalić sprawców tego zdarzenia" - poinformował szef pionu śledczego IPN.

Pozorski poinformował, że prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie powołał biegłych z zakresu medycyny sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. "Została wydana opinia, w której stwierdzono w sposób jednoznaczny, że do śmierci Piotra Bartoszcze przyczyniły się osoby trzecie - doszło do zabójstwa".

"Aktualnie trwają bardzo intensywne czynności procesowe, trwają kwerendy archiwalne, otrzymujemy szereg dokumentów związanych z działalnością Piotra Bartoszcze i jego rodziny. Mamy zaplanowane przesłuchanie kolejnych świadków" - poinformował Pozorski.

Pytany przez dziennikarzy o ewentualny termin postawienia zarzutów sprawcom zabójstwa Piotra Bartoszcze, powiedział: "Trudno w tej chwili przesądzać; wypowiadanie się w kwestii, kiedy postawimy zarzuty, jest co najmniej przedwczesne (...) Wersji jest kilka, ale ta najbardziej realna na dzień dzisiejszy to, że śmierć Piotra Bartoszcze była spowodowana przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego" - poinformował Pozorski.

Piotr Bartoszcze zaginął w tajemniczych okolicznościach między 7 a 8 lutego 1984 r. podczas rozwożenia podziemnych wydawnictw. Ciało ze śladami bicia i duszenia znalazł jego brat Roman Bartoszcze (także działacz chłopski, założyciel "Ojcowizny", poseł i pierwszy prezes odrodzonego PSL) 9 lutego niedaleko rodzinnego domu w Sławęcinie koło Inowrocławia.

Prezes IPN Jarosław Szarek przypomniał, że w 1984 r. działająca wtedy w podziemiu Solidarność powołała "własną komisję składającą się z lekarzy i prawników", która miała wyjaśnić sprawę śmierci Bartoszcze. "Oni nawet dotarli do sekcji zwłok i do materiałów. Ich konkluzja była jednoznaczna: to nie było uduszenie; to było zabójstwo. Dzisiaj chcemy tę sprawę wyjaśnić. Jest naturalne, że dla Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko narodowi polskiemu mimo upływu tych 33 lat my takich spraw nie zostawiamy. To jest nasza powinność ustawowa, żeby wyjaśnić te zbiory. To jest nasz dług wobec tamtych ludzi. Dziś żyjemy w wolnej Polsce. Oni zapłacili najwyższą cenę, abyśmy w takiej Polsce żyli" - powiedział Szarek.

W 1984 r. prokuratura w Inowrocławiu umorzyła śledztwo ws. śmierci Bartoszcze, stwierdzając, że jego śmierć nastąpiła w wyniku uduszenia, bez udziału osób trzecich, a Piotr Bartoszcze był pod wpływem alkoholu.

11 czerwca 1990 r. postępowanie ws. śmierci Bartoszcze zostało ponownie podjęte i po pięciu latach zakończone bez zmiany ustaleń końcowych. Pozorski przypomniał, że biegli sądowi w 1993 r. stwierdzili, że wcześniejsza opinia wydana w 1984 r. oraz badania kryminalistyczne "zawierają istotne uchybienia". "Nie ustalono np. dokładnie daty zgonu, nie przeprowadzono prawidłowo na miejscu zdarzenia oględzin zwłok, nie ustalono nawet znamion pośmiertnych, jak stężenie czy plamy opadowe; nic nie zostało opisane" - mówił szef pionu śledczego IPN. Jak zaznaczył, jego zdaniem decyzja o umorzeniu postępowania "co najmniej nie była słuszna".

12 września 2016 roku pion śledczy IPN, po dokonaniu ponownej analizy sprawy, podjął decyzję o wznowieniu postępowania. Opinia, jaką dysponują prokuratorzy IPN, wskazuje na zabójstwo Piotra Bartoszcze. Nie ma przesłanek wskazujących na kryminalne okoliczności zdarzenia. Wysoce prawdopodobne jest, iż doszło do niego ze względu na wcześniejszą działalność opozycyjną Piotra Bartoszcze.

Piotr Bartoszcze (ur. w 1950 r.) był jednym z organizatorów struktur związkowych Solidarności Chłopskiej, uczestnikiem strajków rolniczych i sygnatariuszem porozumień bydgoskich w kwietniu 1981 r., które poprzedzały rejestrację NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywał się, następnie był internowany w Mielęcinie, po uwolnieniu prowadził konspiracyjną działalność związkową. Był m.in. wydawcą i kolporterem niezależnego pisma "Żywią i bronią". (PAP)

autor: Marek Sławiński

masl/ itm/