Gliński: do Polski wraca kolekcja okazów zoologicznych i książek naukowych zagrabionych podczas II wojny

W środę w Arkadach Kubickiego w Zamku Królewskim w Warszawie odbywa się uroczystość przekazania przez Haus der Natur w Salzburgu kolekcji okazów zoologicznych i książek do zbiorów Muzeum i Instytutu Zoologii PAN.

37 okazów przyrodniczych i 46 książek naukowych, zagrabionych w czasie II wojny światowej z Państwowego Muzeum Zoologicznego w Warszawie, powróciło do Polski dzięki współpracy Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN z Haus der Natur w Salzburgu oraz Muzeum i Instytutem Zoologii PAN.

"Do Polski po ponad 80 latach powraca z Salzburga unikatowa kolekcja okazów zoologicznych i książek naukowych zagrabionych podczas II wojny światowej ze zbiorów przedwojennego Państwowego Muzeum Zoologicznego w Warszawie. Przykład odzyskania tych obiektów jest tym bardziej istotny, że dotyczy nie pojedynczych obiektów, lecz całego zespołu obiektów naukowych" - powiedział wicepremier Gliński.

Przypomniał, że "Polska była krajem, który w czasie II wojny światowej – zarówno na skutek działań militarnych, jak i planowej grabieży – utracił najwięcej dóbr kultury i zasobów naukowych". "Szacuje się, że Polska w tym czasie utraciła 70 proc. materialnego dorobku kulturowego. Ok. 0,5 mln samych dzieł sztuki, a tylko 64 tys. obiektów jest skatalogowanych w naszej bazie danych" - dodał minister kultury.

Czytaj więcej

Dyr. Archiwum Polskiego Radia: jedna z zaginionych płyt z 1939 r. była widziana w latach 60. na Uniwersytecie Warszawskim

"Obiekty, o których mówimy, zrabowano z Muzeum Zoologicznego w Warszawie już 8 i 9 listopada 1939 roku. Zagrabione wówczas zostały okazy zoologiczne, książki naukowe i sprzęt optyczny służący do badań. Wywieziono je do Austrii. Rabunkiem zbiorów przyrodniczych kierował bezpośrednio Eduard Paul Tratz – ówczesny dyrektor Museum Haus der Natur w Salzburgu. Działał on w ramach Sonderkommando Paulsen, które zostało utworzone przez Petera Paulsena (profesora archeologii) w celu rabowania dóbr kultury w Polsce. Obaj należeli do NSDAP i byli jednymi z wielu naukowców w mundurach, którzy zajmowali się grabieżą polskiego dziedzictwa" - wyjaśnił wicepremier Gliński.

Przekazał, że "zachowała się lista zagrabionych obiektów sporządzona przez Tratza, a także wstrząsający, zupełnie unikatowy film archiwalny dokumentujący wynoszenie okazów zoologicznych z siedziby muzeum".

"Część obiektów z tych zbiorów powróciła do Polski zaraz po zakończeniu wojny, w 1946 r. Te obiekty wróciły wraz z transportem dzieł sztuki odnalezionych przez Bohdana Urbanowicza na zamku Fishhorn w Zell am See. W 2017 r. władze Haus der Natur poinformowały Ambasadę RP w Wiedniu o kolejnych obiektach odkrytych w magazynach muzeum, pochodzących z Polski. Przez blisko 2 lata trwały badania, w które włączyli się polscy naukowcy z Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk, będącego kontynuatorem przedwojennego Państwowego Muzeum Zoologicznego w Warszawie" - powiedział szef MKiDN.

Dodał, że "dzięki współpracy naukowców z Salzburga i Warszawy ostatecznie zidentyfikowano 37 okazów zoologicznych i 46 książek będących polskimi stratami wojennymi, które właśnie dziś uroczyście przekazujemy do Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk".

Czytaj więcej

Utracony podczas wojny obraz "Opłakiwanie Chrystusa" Cranacha wrócił do Wrocławia

Wicepremier Gliński podziękował "wszystkim, których wysiłek przyczynił się do powrotu tych obiektów do Polski". "Na ręce Roberta Lindnera składam podziękowania dla dyrekcji i zespołu Haus der Natur za przeprowadzenie badań nad kolekcją. Jest to kolejny krok do rozliczenia wojennej historii Haus der Natur. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że sprawy te nie zostały do dnia dzisiejszego rozliczone. Niepodległa Polska nie uzyskała żadnej godziwej rekompensaty za straty i rabunki wojenne, także te dotyczące polskiej kultury i nauki. Przedwojenne Państwowe Muzeum Zoologiczne w Warszawie przestało istnieć w tamtej formie, do dziś takiego z prawdziwego zdarzenia muzeum w Polsce nie ma, dlatego dobrze, że od trzech lat w MKiDN, od pewnego czasu także we współpracy z przedstawicielami Instytutu Zoologii i Instytutu Paleobiologii PAN, prowadzimy prace na rzecz utworzenia i budowy siedziby w Warszawie, Muzeum Historii Naturalnej" - zwrócił uwagę wicepremier Gliński.(PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

an/