Szef gabinetu politycznego premiera Marek Suski, otwierając wystawę, zwrócił uwagę, że przywołuje ona u wielu osób wspomnienia z dzieciństwa, przywołuje wspaniałą kulturę romską. „Niech będzie ona (wystawa – PAP) takim hołdem dla tego wspaniałego sposobu życia, który odszedł do historii” – powiedział.
Wystawa „Pożegnanie Taboru" prezentowana jest na Stacji Radegast, gdzie w latach 1941-44 przywożono Żydów, Romów i Sinti z Europy do getta w Litzmannstadt (nazwa nadana Łodzi przez okupantów), a później jego mieszkańców wywożono do obozów zagłady. Dziś Stacja Radegast jest oddziałem Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
Autorem zdjęć prezentowanych na wystawie jest Andrzej Polakowski. Są one efektem kilku wypraw artysty do miejsc, gdzie - jak wskazują organizatorzy wystawy - „za sprawą ustaw państwowych cygańskie wozy stanęły na zawsze”.
Po otwarciu wystawy Suski odczytał list od premiera Mateusza Morawieckiego skierowany do uczestników obchodów Międzynarodowego Dnia Romów.
„W tym dniu pamiętajmy o skomplikowanej, nierzadko o tragicznej, ale dzięki staraniu wielu środowisk, coraz lepiej znanej historii Romów. Pamiętajmy też o aktualnych wciąż wyzwaniach, z którymi zmaga się część tej mniejszości etnicznej” – napisał premier.
Premier zwrócił uwagę, że Romowie żyją na polskiej ziemi od ponad 600 lat. „To wieki kształtowania się bogatej romskiej tradycji, jej pielęgnowania bogatej i unikalnej obyczajowości. To także czas współistnienia naszych narodów” – czytamy w liście.
Zdaniem premiera w naszej wspólnej historii szczególne miejsce zajmuje Alfreda Markowska „zwana romską Sendlerową”. Pozostaje ona jedną z niezapomnianych bohaterek II wojny światowej - ratując romskie i żydowskie dzieci, dała „piękne świadectwo odwagi i człowieczeństwa”.
Jak napisał szef rządu, Międzynarodowy Dzień Romów tworzy szczególną okazję, by przypomnieć o obecności narodu romskiego w społecznościach wielu krajów, by podziękować za aktywność naszych współobywateli narodowości romskiej, a także docenić środowiska i organizacje działające na rzecz Romów.
Otwarcie wystawy było jednym z punktów programu obchodów. Wydarzenie rozpoczęła w samo południe msza św. w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na pl. Kościelnym. Następnie jej uczestnicy przeszli przed tablicę znajdującą się na budynku dawnej kuźni, która w Litzmannstadt Getto znajdowała się przy wejściu do obozu cygańskiego, utworzonego w listopadzie 1941 roku. Tam złożono kwiaty, wśród składających była rzeczniczka rządu Joanna Kopcińska.
W programie Międzynarodowego Dnia Romów znalazła się także konferencja poświęcona społeczności romskiej „Pamięć-Tożsamość-Przyszłość" z udziałem kulturoznawców i cyganologów, która odbędzie się w siedzibie Radia Łódź, które jest organizatora obchodów. Po jej zakończeniu zaplanowano koncert muzyki cygańskiej.
Święto Romów przypada 8 kwietnia. Tego dnia w 1971 roku w Orpington w pobliżu Londynu po raz pierwszy zebrała się grupa Cyganów i ich sympatyków, by zamanifestować obecność tej grupy etnicznej w społecznościach całego świata i walczyć o jej prawa. Utworzono wówczas Światową Radę Cyganów Romani Union, zatwierdzono hymn Romów ("Gelem, gelem") i przyjęto barwy Romani Union. Postanowiono też, że 8 kwietnia będzie obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Romów.(PAP)
autor: Jacek Walczak
jaw/ ozk/