Przyrodniczy unikat w skali europejskiej. Wkrótce otwarcie ośrodka "Nidarium"

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej mieści się w Umianowicach (gm. Kije), w pobliżu starorzeczy Nidy, która jest najcieplejszą nizinną rzeką w Polsce. Główną atrakcją ośrodka będzie "Nidarium", czyli akwarium o pojemności około 25 tys. litrów, pokazujące życie w środowisku Nidy.

"Będziemy mogli tam zobaczyć wszystko to, co żyje w Nidzie. Największą rybą będzie brzana osiągająca około 80 cm. Będą też ławice malutkich ryb jak różanki i cierniki. Łącznie będzie to kilkaset okazów" – powiedział PAP dyrektor Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych Tomasz Hałatkiewicz.

W ośrodku przygotowano także dwa mniejsze akwaria, w których prezentowane będą kumaki nizinne, traszki grzebieniaste i żółw błotny naturalnie występujące w starorzeczach Nidy.

W obiekcie przewidziano 55 miejsc noclegowych

W ramach projektu przebudowano również dawną wieżę ciśnień znajdującą się w pobliżu kolejki wąskotorowej. Na jej dachu przygotowano platformę widokową do obserwacji ornitologicznych. "Z wieży będzie można obserwować występujące tu rozmaite gatunki ptaków m.in. żurawie, bociany czy bielika" – zaznaczył dyrektor.

W ośrodku wybudowano również wolierę dla ptaków drapieżnych. Trafiać tam będą ranne ptaki, a po rehabilitacji zostaną wypuszczone na wolność. Te, które nie będą już w stanie żyć samodzielnie, zamieszkają w ośrodku na stałe. W centrum znajdzie się także małe gospodarstwo z konikiem polskim, czerwoną krową polską, kozami, owcami i różnymi gatunkami kur.

W obiekcie przewidziano także 55 miejsc noclegowych. "To ma być ośrodek przyrodniczej edukacji dla dzieci i młodzieży w ramach tzw. 'zielonych szkół', który będzie działał przez cały rok. Młodzież będzie mogła uczestniczyć w codziennych pracach przy gospodarstwie, co będzie elementem szeroko rozumianej edukacji i poznawania świata przyrody" – podkreślił dyrektor.

Ośrodek będzie również miejscem organizacji konferencji naukowych, praktyk dla studentów kierunków przyrodniczych oraz realizacji projektów naukowo-badawczych związanych z ochroną środowiska przyrodniczego.

Wszystkie obiekty są już gotowe, obecnie trwają odbiory techniczne. Otwarcie ośrodka powinno nastąpić we wrześniu. Koszt budowy wyniósł około 23 mln złotych i w 85 proc. został sfinansowany z funduszy unijnych.

Jednocześnie Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych realizuje projekt "Renaturyzacji śródlądowej delty rzeki Nidy", będący jednym z trzech z Polski, które otrzymały dofinansowanie z Programu LIFE Komisji Europejskiej. Głównym założeniem jest przywrócenie unikalnych walorów przyrodniczych delty Nidy. W wyniku błędnie przeprowadzonych prac melioracyjnych w latach 80. i 90. ubiegłego wieku, układ hydrologiczny tego obszaru został poważnie naruszony.

"Jesteśmy na półmetku projektu. Mamy już duże sukcesy, jeśli chodzi o retencję wody. Obszar delty, na którym działamy, to około 500 hektarów. Dzięki wykonaniu różnych urządzeń i zastawek piętrzących na nowo gromadzimy około 2 mln metrów sześciennych wody. Dla porównania zalew w podkieleckiej Cedzynie magazynuje około 1,5 mln metrów sześciennych wody" – powiedział dyrektor Hałatkiewicz.

Śródlądowa delta rzeki Nidy stanowi jeden z najbogatszych przyrodniczo obszarów w Europie

"Woda, którą magazynujemy zatrzymuje się w starorzeczach Nidy i małych oczkach, ale przede wszystkim w glebie, czego nie widać. Potwierdzają to badania wykonane przez hydrologów z Uniwersytetu Rolniczego" – zaznaczył.

Dzięki tym zabiegom przyrodnicy mogli wprowadzić na stare miejsca bytowania rodzime gatunki zwierząt m.in. traszki, kumaki czy szczeżuje. "Stworzyliśmy dobre warunki siedliskowe. Nasze płazy przetrwały zimę i mają potomstwo w naturalnym środowisku. Nida się odradza" – podkreślił dyrektor Hałatkiewicz.

W ramach projektu prowadzona jest także ochrona lasów łęgowych i różnych typów łąk – od wilgotnych do użytkowanych ekstensywnie, odtwarzane są murawy kserotermiczne. Prowadzony jest także kompleksowy monitoring siedlisk przyrodniczych i populacji zwierząt podlegających ochronie.

Projekt jest realizowany przy współpracy z Polską Akademią Nauk, Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie i Lasami Państwowymi – Nadleśnictwem Pińczów.

Śródlądowa delta rzeki Nidy stanowi jeden z najbogatszych przyrodniczo obszarów w Europie. Układ zlewni Nidy powoduje, że rzeka zbiera dużo wody w Górach Świętokrzyskich. Zwalnia bieg, wpływając na rozległy, płaski i wypełniony piaskami teren zamknięty Garbem Pińczowskim. Powstały w ten sposób układ rzeźby terenu od dawna sprzyjał powstawaniu rozlewisk.

W obszarze delty Nidy występuje m.in. około 170 gatunków ptaków, 19 gatunków mięczaków umieszczonych na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce oraz około 40 gatunków ryb. (PAP)

Autor: Wiktor Dziarmaga

dsk/