2022-08-31 13:45 aktualizacja: 2022-08-31, 14:07
Michaił Gorbaczow z telefonem komórkowym, Fot. Wikimedia Commons
„Odszedł jeden z twórców historii minionego stulecia” – przekazał prezydent Finlandii Sauli Niinisto wspominając zmarłego ostatniego przywódcę ZSRR Michaiła Gorbaczowa. „Gorbaczow umożliwił radykalną zmianę pozycji Finlandii” – wspomina były premier Esko Aho, za którego kadencji Finlandia weszła z początkiem 1995 r. do Unii Europejskiej.
Prezydent Niinisto zaznaczył również „rozstrzygającą rolę” Gorbaczowa w przekraczaniu podziałów powstałych w okresie zimnej wojny i budowie pokoju w Europie.
„Był większym idealistą niż praktykiem” – ocenił z kolei Esko Aho, szef fińskiego rządu w latach 1991-1995.
Fińskie media przypominają też znaczącą wizytę Michaiła Gorbaczowa w Finlandii pod koniec 1989 r., podczas której zaprezentowano mu w Helsinkach telefon Nokia – jeden z pierwszych modeli telefonu komórkowego. Gorbaczow wykonał z tego aparatu (Nokia Mobira Cityman) połączenie z Moskwą.
Radio YLE zwraca uwagę na wykonane wówczas zdjęcie, które stało się już kultowe: przedstawia przywódcę ZSRR z telefonem Nokia w ręku w towarzystwie byłego wiceprezesa Nokii, Stefana Widomskiego.
„Gorbaczow nie wiedział jak działa ta technologia. Zastanawiał się, w jaki sposób przez coś, co przypomina cegłę, mógł rozmawiać bezpośrednio z Moskwą. Stałem obok niego i słyszałem dobrze, co mówiono” – opowiadał Widomski o rozmowie Gorbaczowa z ówczesnym wiceministrem łączności W. Glinką. Stefan Widomski w latach 60. wyjechał z Polski do Finlandii. W Nokii odpowiadał m.in. za eksport i handel ze wschodem.
Gorbaczow pod koniec 1989 r. uznał neutralny status Finlandii. Wcześniej w okresie zimnej wojny Finlandia balansowała między Wschodem i Zachodem, starając się realizować politykę równowagi oraz przyjaznych stosunków z sąsiednim ZSRR. Finlandia po II wojnie światowej nie stała się republiką radziecką, ani nie należała do Układu Warszawskiego. Jej swoista zależność od ZSRR (m.in. ograniczenia w polityce zagranicznej i militarnej) określana była – szczególnie na Zachodzie – jako „finlandyzacja”.
Konsekwencją polityki realizowanej przez Gorbaczowa i rozpadu ZSRR, było wypowiedzenie przez Finlandię w 1992 r. układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy z ZSRR zawartego w 1948 r. Wiosną 2022 r. Finlandia złożyła wniosek akcesyjny do NATO.
Z Helsinek Przemysław Molik (PAP)
kw/
