40 lat temu zmarła księżna Monako, aktorka Grace Kelly

13 września 1982 r., tuż przed godz. 10.05, brązowy Rover 3500 V-8 wypadł z drogi CD37 prowadzącej z La Turbie do Nicei, przebił barierkę i stoczył się z 40-metrowego zbocza. Chwilę później z wraku 10-letniej limuzyny okoliczni mieszkańcy wydobyli poważnie ranną księżną Monako, Grace Grimaldi, oraz jej 17-letnią córkę, księżniczkę Stéphanie (odniosła niewielkie obrażenia). Następnego dnia Grace zmarła, nie odzyskawszy przytomności w szpitalu (ob. Centre Hôspitalier Princesse Grace) przy Avenue Pasteur w Monaco-Ville. Dokładnie 28 lat wcześniej, latem 1954 r., nieopodal miejsca wypadku realizowano kilka ujęć do thrillera "To Catch a Thief" (polski tytuł: "Złodziej w hotelu") w reżyserii Alfreda Hitchcocka, w którym późniejsza księżna Monako, a wówczas jeszcze aktorka Grace Kelly, zagrała rolę Francess Stevens prowadzącej błękitny kabriolet.

Grace Patricia Kelly urodziła się 12 listopada 1929 r. w znanej irlandzkiej rodzinie w Filadelfii jako córka Johna "Jacka" Kelly'ego (1889-1960) - wielokrotnego złotego medalisty w wioślarstwie z igrzysk olimpijskich w Antwerpii i Paryżu, polityka Partii Demokratycznej i zamożnego przedsiębiorcy budowlanego.

Pragnęła zostać aktorką i po ukończeniu szkoły średniej przeprowadziła się do Nowego Jorku, aby realizować swoje marzenie. Debiutowała w 1950 r. w epizodycznej roli w telewizyjnym serialu "Believe It or Not". Wiosną 1951 r. otrzymała angaż do roli Amy Fowler Kane, żony szeryfa, w westernie "W samo południe" w reżyserii Freda Zinnemanna.

Reżyser John Ford zobaczył ją wówczas podczas zdjęć próbnych i obsadził w "Mogambo" (1953), gdzie zagrała u boku ówczesnych gwiazd - Clarka Gable'a i Avy Gardner.

Aktorka zainteresowała również Alfreda Hitchcocka, który zaangażował ją do roli Margot Wendice w thrillerze "Dial M for Murder"("M jak Morderstwo", 1954). U mistrza klasycznego dreszczowca zagrała jeszcze dwukrotnie: w "Oknie na podwórze" (1954) i "Złodzieju w hotelu".

Za rolę Georgie Elgin w "Dziewczynie z prowincji" (ang. "The Country Girl", 1954) w reż. George'a Seatona otrzymała Oscara w kategorii najlepsza aktorka, otrzymała także nagrodę brytyjskiej akademii filmowej BAFTA dla najlepszej aktorki zagranicznej. 45 lat później Amerykański Instytut Filmowy umieścił Grace Kelly na 13. miejscu listy największych gwiazd amerykańskiego kina.

"Wiele osób postrzega Grace Kelly jako księżną Monako, zapominając, że była jedną z najwybitniejszych amerykańskich aktorek lat 50. Wyróżniała się nie tylko urodą, lecz również nieprzeciętnym talentem. Zagrała w 11 filmach kinowych, a większość z nich przeszła do historii jako arcydzieła. W wieku zaledwie 26 lat mogła poszczycić się Oscarem i dwoma Złotymi Globami" - powiedział PAP historyk filmu Adam Wyżyński z Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego (FINA).

W maju 1955 r. aktorka reprezentowała USA na festiwalu filmowym w Cannes. Wówczas to poznała księcia Monako, Rainiera III (1923-2005) z dynastii Grimaldi. Kilka miesięcy później władca oświadczył się jej podczas podróży do USA.

W tym samym roku zagrała w swoim ostatnim filmie kinowym "Wyższe sfery" (ang. "High Society") w reżyserii Charlesa Waltersa.

"Jak ona mogła mi to zrobić?!" - pytał Hitchcock zbulwersowany decyzją o zakończeniu kariery aktorskiej przez Grace. Reżyser doceniał jej nieprzeciętny talent i niezwykłe opanowanie w trakcie zdjęć, nazwał ją kiedyś "wulkanem pokrytym śniegiem".

"Grace Kelly miała niezwykłe szczęście do wybitnych reżyserów – Ford i Hitchcock byli niekwestionowanymi mistrzami hollywoodzkiego kina. Z Hitchcockiem rozumiała się bez słów. Potrafił wydobyć z niej ukrytą zmysłowość, maskowaną pozornym chłodem" - podkreślił Wyżyński.

Uroczysty ślub Rainiera III i Grace odbył się 19 kwietnia 1956 r. w katolickiej katedrze de Notre-Dame-Immaculée w Monaco-Ville. Telewizyjną transmisję oglądało 30 mln osób.

Wówczas księstwo Monako fr. Principauté de Monaco) liczyło ok. 20 tys. mieszkańców. Księżna szybko zyskała ich szacunek i sympatię. 23 stycznia 1957 r. urodziła się księżniczka Karolina, a rok później jej brat, obecny książę Monako Albert II. 11 lutego 1965 r. Grace urodziła drugą córkę, księżniczkę Stéphanie.

Księżna Grimaldi angażowała się w działania charytatywne i akcje na rzecz dzieci. W 1963 r. założyła fundację Association Mondiale des Amis de l'Enfance (AMADE). Była dyrektorem oddziału Czerwonego Krzyża w Monako. Historycy uważają jednak, że w małżeństwie Grace nie była szczęśliwa i było to jednym z powodów, dla których więcej czasu poświęcała pomocy potrzebującym, a nie dworskiej celebrze. Zachowywała więc sprawdzoną za Atlantykiem zasadę "keep smiling" i wraz z mężem oraz dziećmi pozowała do zdjęć podczas wyjazdów na narty w szwajcarskim Gstaad lub rejsów jachtem po wodach Riwiery.

Księżna Grace zwykle była wożona przez szofera. Feralnego dnia, w poniedziałek 13 września 1982 r., rano odprawiła go i wsiadła za kierownicę rovera. Już od kilku dni nie czuła się dobrze, według księżniczki Stéphanie latem 1982 r. pracowała bardzo dużo, była przemęczona.

Dr Louis Chatelin ze szpitala w Monako stwierdził, że przyczyną wypadku był wylew krwi do mózgu, który nastąpił już po wyjeździe z rezydencji Roc Agel, krótko przed tragedią. Po śmierci księżnej pojawiło się wiele spiskowych teorii dotyczących przyczyn katastrofy. W jednej z wersji samochód miał być prowadzony przez Stéphanie, która nie posiadała jeszcze prawa jazdy. Według innej tuż przed wypadkiem pomiędzy Grace a jej córką doszło do spięcia.

Niezależnie od policyjnych ekspertów inżynierowie koncernu British Leyland, producenta feralnego auta, wykonali ekspertyzę, wykluczając awarię układu hamulcowego pojazdu. Szacowano, że samochód poruszał się z prędkością ok. 80 km/h - znacznie powyżej limitu obowiązującego na ciasnych, alpejskich serpentynach.

W pogrzebie Grace - pierwszej i jedynej europejskiej księżnej urodzonej w USA - w katedrze w Monako uczestniczyli m.in. żona prezydenta USA, Nancy Reagan, brytyjska księżna Diana Spencer, żona prezydenta Francji, Danielle Mitterrand, oraz aktor Cary Grant. Transmisję z uroczystości obejrzało ponad 100 mln widzów na całym świecie.(PAP)

Autor: Maciej Replewicz

kgr/