2023-02-15 17:33 aktualizacja: 2023-02-16, 07:23
Flagi państw Unii Fot. PAP/Darek Delmanowicz
Orzecznictwo wielu krajów UE wskazuje na wyższość krajowego porządku konstytucyjnego nad unijnym. Polska i Niemcy nie są jedynymi krajami, w których wydane zostały takie orzeczenia. Podobnie wyroki wskazujące na prymat prawa krajowego nad unijnym zapadały m.in. we Francji, Czechach, Włoszech, Hiszpanii i na Litwie.
W połowie 2021 r. Komisja Europejska wszczęła postępowanie o naruszenie prawa UE wobec Niemiec za podważanie prymatu prawa unijnego nad prawem krajowym. Chodziło o orzeczenie niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego z maja 2020 r., w którym uznał, że Europejski Bank Centralny (EBC) przekroczył swoje uprawnienia, skupując od 2015 roku obligacje krajów strefy euro.
Według niemieckich sędziów było to częściowo niezgodne z niemiecką konstytucją. Niemiecki trybunał podważył tym samym wcześniejsze orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE, który w grudniu 2018 roku zaakceptował skup obligacji.
- Orzeczenie niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego przez ponad rok nie spowodowało żadnej reakcji. Nieoczekiwanie 9 czerwca KE rozpoczęła wobec Berlina procedurę naruszenia prawa UE.
- Francuska Rada Stanu, będąca odpowiednikiem najwyższego sądu administracyjnego, w kwietniu 2021 r. orzekła w uzasadnieniu decyzji dot. zbierania danych przez operatorów komórkowych, że francuska konstytucja pozostaje nadrzędna wobec prawa europejskiego.
- Rumuński Trybunał Konstytucyjny w czerwcu 2021 r. wydał wyrok w sprawie przepisów ustawy dot. ustroju sądów, stwierdzając, że prawo UE nie ma pierwszeństwa przed rumuńską konstytucją.
- W styczniu 2020 r. Sąd Najwyższy Hiszpanii odrzucił wyrok TSUE w sprawie Oriola Junquerasa, który został wybrany na europosła, dając do zrozumienia, że porządek prawny Hiszpanii jest ważniejszy niż unijny.
Podobne wyroki były też wydawane w poprzednich dekadach. Przykładowo litewski Trybunał Konstytucyjny w 2006 r. orzekł, że prawo UE ma pierwszeństwo przed zwykłymi aktami prawnymi litewskiego parlamentu, ale nie przed konstytucją Litwy. Również w 2006 r. Sąd Konstytucyjny Czech w wyroku dot. kwot cukrowych odrzucił doktrynę bezwzględnego pierwszeństwa prawa wspólnotowego. Wcześniej w 2001 r. francuska Rada Stanu wydała wyrok, wskazując, że zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego nie może podważać mocy francuskiej konstytucji.
W części państw członkowskich wydane zostały jednak też odmienne orzeczenia, wskazujące na prymat prawa unijnego nad krajowym. Tak było na przykład w Belgii, gdzie w 1971 r. sąd orzekł, że regulacje unijne mają pierwszeństwo przed belgijskim prawem krajowym, w tym konstytucją. W Irlandii kwestia prymatu prawa unijnego nad krajowym została nawet wpisana do konstytucji.(PAP)
mar/
