2023-06-20 15:37 aktualizacja: 2023-06-20, 15:46
Odzyskany obraz Jana Josefa Horemansa Starszego "Koncert" zaprezentowany podczas konferencji w Muzeum Narodowym w Warszawie, Fot. PAP/Rafał Guz
Jedenaście odzyskanych obiektów, wśród nich 3 obrazy na płótnie, gwasz na papierze, XVIII-wieczna szklanica oraz zespół 6 fotografii, trafiło do Muzeum Narodowego w Warszawie. "Krok po kroku przełamujemy kolejne bariery, przez co do Polski wraca coraz więcej dzieł sztuki" - powiedział wicepremier Piotr Gliński.
We wtorek w Muzeum Narodowym w Warszawie z udziałem m.in. wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego, dyrektora MNW Łukasza Gawła, dyrektora Departamentu Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN Elżbiety Rogowskiej, odbyła się uroczysta prezentacja i przekazanie do zbiorów tej placówki odzyskanych strat wojennych oraz obiektów pochodzących z kradzieży powojennej.
Wicepremier Gliński zwracał uwagę, że Polska w wyniku II wojny światowej utraciła ponad pół miliona ruchomych dzieł sztuki. "Niestety także w okresie PRL-u z uwagi na niekontrolowane wypożyczenia, a także liczne kradzieże, traciliśmy kolejne dzieła. Od pewnego czasu staramy się intensywnie poszukiwać i odzyskiwać straty wojenne, ale też i te rzeczy, które zaginęły w innych okolicznościach" - zaznaczył Gliński.
W tym kontekście przypomniał, że w resorcie kultury działa specjalny departament zajmujący się tymi działaniami. Jak mówił, narzędzia internetowe przeszukują dziennie miliardy informacji, by w ten sposób uzyskać podstawowe informacje, że "gdzieś coś na świecie może należeć do naszych strat".
Szef MKiDN zaznaczył, że ta działalność opiera się przede wszystkim na współpracy z wieloma instytucjami i osobami w Polsce i na świecie, wyspecjalizowanymi w poszukiwaniu dzieł sztuki. Zaznaczył, że są to także zwykli obywatele, posiadacze dzieł sztuki, którzy zgłaszają się do resortu i pytają, czy nie są one stratami wojennymi.
"Dzisiaj prezentujemy 11 bardzo różnych dzieł sztuki, które są w większości stratami wojennymi. Ta różnorodność wskazuje na bogactwo tej domeny, która zaginęła, której wciąż poszukujemy. Mamy tu 3 obrazy na płótnie, wspaniały gwasz Józefa Brandta, który przedstawia Kozaka lub jeźdźca - odnaleziony przypadkowo po wojnie w gruzach jednego z domów. Wśród przekazywanych dziś dzieł znajdują się także fotografie tatrzańskie – skradzione z muzeum po wojnie. Mamy również wyjątkową rzecz, jaką jest XVIII-wieczna szklanica" - mówił minister kultury.
Przekazał, że odzyskiwane obrazy wracają do swoich przedwojennych ram. "Nasza akcja "Puste Ramy" m.in. o tym mówi. Tam obok są puste ramy, które czekają na kolejne dzieła sztuki, które mam nadzieję do naszych instytucji będą wracały. W tej chwili prowadzimy ok. 150 procesów restytucyjnych w 15 krajach. Niektóre z tych krajów nie są zbyt przyjazne i nie bardzo chcą współpracować, ale my krok po kroku przełamujemy kolejne bariery, przez co do Polski wraca coraz więcej dzieł sztuki" - podkreślił Gliński.
Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie zaznaczył, że takie uroczystości dla muzeum są "wielką radością". Podziękował także pracownikom MKiDN. "Dzięki waszej ciężkiej pracy my te dzieła odzyskujemy. To jest też moment, żeby podziękować swojemu zespołowi" - mówił Gaweł.
Podczas uroczystości wicepremier Gliński uhonorował osoby zasłużone w odzyskiwaniu dzieł sztuki. Brązowy Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" otrzymali: Anna Pruss-Świątek (wieloletni pracownik Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, inicjatorka i koordynatorka badań nad stratami wojennymi Muzeum) oraz Roman Olkowski (współpracownik resortu kultury ws. odzyskiwania dzieł sztuki, autor trzytomowej publikacji "Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1860–1940, 1948). Zarys historyczny i katalog zbiorów", wydanej w 2020 r. przez Departament Restytucji Dóbr Kultury MKiDN).
Sylwester Rudnik i Piotr Molenda otrzymali odznakę "Zasłużony dla Kultury Polskiej". Odznaki zostały przyznane za przekazanie na rzecz Skarbu Państwa 26 grafik z kolekcji Jakoba Kabruna ze zbiorów Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Minister kultury wręczył także dyplomy osobom zasłużonym w restytucję dzieł sztuki. Nagrodzeni zostali: Zofia Rancewicz za wkład w restytucję obrazu Jana Horemansa "Koncert", Maria de Mezer-Dambek i Anna de Mezer-Jankowiak za wkład w restytucję gwaszu Józefa Brandta "Kozak", Leszek Wąs za wkład w restytucję "Szklanicy z herbem Ślepowron z Muzeum Ordynacji Krasińskich.
Dyplomy ministra kultury odebrały także wcześniej - Amelia Mandat oraz Małgorzata Lalowicz za wkład w restytucję obrazu "Portret Leopoldyny Kuczyńskiej "Andrzeja Grabowskiego.
Do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie przekazane zostało 11 pojedynczych obiektów, wśród nich 3 obrazy na płótnie, gwasz na papierze, XVIII-wieczna szklanica oraz zespół 6 fotografii. Zostały one utracone z kolekcji Muzeum Narodowego w czasie II wojny światowej oraz w wyniku kradzieży w II poł. XX wieku.
Odzyskane dzieła to: "Siuprem zieleniaczek" Romana Szwojnickiego, "Portret Leopoldyny Kuczyńskiej" Andrzeja Grabowskiego, "Koncert" Jana Horemansa, gwasz "Kozak (Buńczucznik)" Józefa Brandta, a także XVIII-wieczna szklanica z przedwojennej kolekcji Muzeum Ordynacji Krasińskich oraz skradziony po wojnie zespół sześciu fotografii z widokami Tatr i Zakopanego autorstwa krakowskiego fotografa Stanisława Bizańskiego, stanowiących część kolekcji Mieczysława Geniusza wcielonej do zbiorów MNW w 1926 r. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska, Rafał Białkowski
sm/
