2023-07-05 11:49 aktualizacja: 2023-07-05, 17:48
Na cmentarzu odmówiono modlitwę za dusze zmarłych oraz złożono kwiaty na ich grobach. Fot. PAP/Albert Zawada
Kwiaty na grobach trzech osób - kuriera Armii Krajowej Jana Gralewskiego, płk. Victora Cazaleta oraz brygadiera Johna Percivala Whiteleya, które zginęły 80 lat temu w katastrofie lotniczej w Gibraltarze razem z gen. Władysławem Sikorskim, złożyła w środę na cmentarzu North Front w Gibraltarze polska delegacja.
Od wtorku w Gibraltarze odbywają się obchody 80. rocznicy śmierci gen. broni Władysława Sikorskiego oraz osób, które zginęły razem z nim w katastrofie lotniczej. Patriotyczną pielgrzymkę weteranów do Gibraltaru zorganizował Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. W uroczystościach uczestniczą m.in. podkomendni gen. Sikorskiego, działacze opozycji antykomunistycznej, prezes IPN, wojskowi, duchowieństwo, delegacja z Senatu RP.
Gen. Władysław Sikorski - współtwórca zwycięstwa nad Armią Czerwoną w 1920 r., premier II RP, w czasie II wojny światowej Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i szef rządu RP na uchodźstwie - zginął w katastrofie lotniczej 4 lipca 1943 r. krótko po godz. 23 wraz z córką i grupą współpracowników.
W środę delegacja z Polski udała się na miejscowy cmentarz - North Front, gdzie spoczywają trzy ofiary katastrofy gibraltarskiej -
Polak, kurier Armii Krajowej Jan Gralewski, oraz dwóch Brytyjczyków - płk. Victor Cazalet oraz brygadier John Percival Whiteley.
Na cmentarzu odmówiono modlitwę za dusze zmarłych oraz złożono kwiaty na ich grobach.
Gen. Władysław Sikorski zatrzymał się w Gibraltarze - terytorium zamorskim Wielkiej Brytanii - w drodze powrotnej do Londynu po odbyciu inspekcji Armii Polskiej na Wschodzie. Samolot Liberator II AL523 spadł do morza ok. godz. 23.06, 16 sekund po starcie (niektóre źródła podają godz. 23.07). W katastrofie śmierć poniosła także córka generała i jego współpracownicy, m.in. szef sztabu Naczelnego Wodza Tadeusz Klimecki.
Przyczyn tragedii (ocalał tylko czeski pilot) nie wyjaśniono w pełni do dziś. Według oficjalnej wersji, przedstawionej w raporcie brytyjskiej komisji badającej wypadek w 1943 r., przyczyną katastrofy było zablokowanie steru wysokości. Niektórzy uważają jednak, że był to zamach. Jako możliwych autorów wskazywano m.in. sowiecki wywiad, Anglików oraz polską opozycję wobec Sikorskiego.
Po uroczystym pogrzebie w Londynie gen. Sikorski pochowany został na cmentarzu polskich lotników w Newark koło Nottingham. 17 września 1993 r. jego prochy spoczęły w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry na Wawelu.
W listopadzie 2008 r. w ramach śledztwa IPN ekshumowano szczątki gen. Sikorskiego z trumny w katedrze na Wawelu. Dzięki badaniom ustalono, że generał zginął w wyniku obrażeń wielu narządów, typowych dla ofiar katastrof komunikacyjnych.
Z Gibraltaru Katarzyna Krzykowska (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
an/
