2023-08-10 11:07 aktualizacja: 2023-08-10, 16:30
Roger Moorhouse, fot. PAP/Marcin Obara
W czwartek w Wielkiej Brytanii ukazuje się książka brytyjskiego historyka Rogera Moorhouse'a "The Forgers" ("Fałszerze"), opowiadająca o działaniach polskich dyplomatów w Szwajcarii pod kierownictwem Aleksandra Ładosia, którzy w czasie II wojny światowej ratowali Żydów, wystawiając im fałszywe paszporty.
Licząca 288 stron książka, której pełen tytuł brzmi "The Forgers. The Forgotten Story of the Holocaust’s Most Audacious Rescue Operation" ("Fałszerze. Zapomniana historia najbardziej śmiałej operacji ratunkowej Holokaustu") ukazuje się w Wielkiej Brytanii nakładem wydawnictwa The Bodley Head. Na 17 października zaplanowana jest jej premiera w USA, zaś w przyszłym roku jej polskie tłumaczenie opublikuje wydawnictwo Znak.
Kilka brytyjskich gazet w ostatnich dniach już zamieściło recenzje książki Moorhouse'a - w większości bardzo pozytywne. "Ta historia jest opowiedziana z dużym wdziękiem; jest to zasługujące na uwagę wprowadzenie dla tych, którzy nie są zaznajomieni ze zbrodniami popełnionymi na Polsce. Najbardziej godnym pochwały osiągnięciem Moorhouse'a jest rzucenie światła na Ładosia i jego zespół (...) Do tej pory nie otrzymali oni należnego im uznania" - napisał "The Times".
"Wciągająca... To historia, która, jak się wydaje, nie była opowiedziana poza publikacjami akademickimi, a tutaj jest dogłębnie zbadana i dobrze opisana" - ocenił tygodnik "The Spectator". "W tej fascynującej książce Roger Moorhouse rzuca światło na niezwykłą, zuchwałą i mało znaną akcję ratunkową prowadzoną ze Szwajcarii przez grupę polskich dyplomatów" - napisał z kolei dziennik "Daily Mail".
W 1941 r. w Bernie polscy dyplomaci we współpracy ze środowiskami żydowskimi rozpoczęli tzw. akcję paszportową, której celem było ratowanie Żydów przed Holokaustem. Aleksander Ładoś, Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki, Abraham Silberschein, Chaim Eiss oraz Juliusz Kuhl - którzy tworzyli Grupę Ładosia - wystawiali fałszywe paszporty i poświadczenia obywatelstwa krajów latynoamerykańskich, głównie Paragwaju, Żydom zagrożonym Zagładą. Była to szansa na internowanie tych osób oraz ewentualną wymianę na niemieckich jeńców wojennych, nie zaś transport do obozów śmierci. Szacuje się, że członkowie Grupy Ładosia wystawili 8-10 tys. takich fałszywych paszportów.
Roger Moorhouse to brytyjski historyk i pisarz specjalizujący się w historii II wojny światowej. Jest autorem lub współautorem kilkunastu książek na ten temat. Najważniejsze z nich to "Pakt diabłów. Sojusz Hitlera i Stalina" o współpracy niemiecko-sowieckiej w latach 1939-1941, "Stolica Hitlera. Życie i śmierć w wojennym Berlinie" oraz "Polska 1939. Pierwsi przeciwko Hitlerowi" o polskiej wojnie obronnej. W 2020 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP za wkład w rozpowszechnianie wiedzy o polskiej historii w Wielkiej Brytanii.
Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)
jos/
