Indie

Archiwum PAP/EPA © 2016 / Agra (Indie), 13.12.2014. Turyści zwiedzjący Taj Mahal w Agrze. (obm/mgut) PAP/Marcin Obara Archiwum PAP/EPA © 2016

Bharat Ganaradźja - Republic of India

obszar: 3 287 600 km2

ludność: 1 312 590 000 (II 2017)

stolica: Nowe Delhi

ludność: 26 454 000 (2016) (zespół miejski)

Język urzędowy: hindi (oficjalny status pomocniczego języka urzędowego ma język angielski)

Święto narodowe: 26 I - rocznica proklamowania republiki (1950); 15 VIII - rocznica proklamowania niepodległości (1947)

Jednostka monetarna: 1 rupia indyjska (INR)= 100 pajsa

Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF(MFW), NAM, WTO, WHO

Afganistan

 Arabia Saudyjska

 Armenia

 Azerbejdżan

 Bahrajn

 Bangladesz

 Bhutan

 Brunei

 Chiny

 Cypr

 Filipiny

 Gruzja

 Indie

 Indonezja

 Irak

 Iran

 Izrael

 Japonia

 Jemen

 Jordania

 Kambodża

 Katar

 Kazachstan

 Kirgistan

 Korea Południowa

 Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna

 Kuwejt

 Laos

 Liban

 Malediwy

 Malezja

 Mjanma

 Mongolia

 Nepal

 Oman

 Pakistan

 Singapur

 Sri Lanka

 Syria

 Tadżykistan

 Tajlandia

 Tajwan

 Timor Wschodni

 Turcja

 Turkmenistan

 Uzbekistan

 Wietnam

 Zjednoczone Emiraty Arabskie

• Europa
• Afryka
• Ameryka
• Oceania

Republika związkowa wchodząca w skład brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Składa się z 29 stanów: Andhra Pradesh, Arunachal Pradesh, Asam, Bengal Zachodni, Bihar, Czandigarh, Dżammu i Kaszmir, Dźharkhand, Goa, Gudźarat, Hariana, Himachal Pradesh, Karnataka, Kerala, Madhya Pradesh, Maharasztra, Manipur, Meghalaya, Mizoram, Nagaland, Orisa, Pendżab, Radżastan, Sikkim, Tamilnadu, Telangana, Tripura, Uttarakhand, Uttar Pradesh; z narodowego terytorium stołecznego Delhi oraz z 6 terytoriów związkowych zarządzanych centralnie (union territories): Dadra i Nagarhaweli, Andamany i Nikobary, Lakszadiwy, Puducherry (od 1954), Daman i Diu (od 1961), Czandigarh (od 1966).
 Zgodnie z konstytucją z 26 XI 1949 r., która weszła w życie 26 I 1950 r., ostatnio modyfikowaną 12 VI 2006 r., głową państwa jest prezydent wybierany na 5 lat przez kolegium elektorskie (obie izby parlamentu i zgromadzenia ustawodawcze wszystkich stanów).
Władza ustawodawcza należy do prezydenta i 2-izbowego parlamentu, składającego się z Izby Stanów i Izby Ludowej. Izba Stanów (Rajya Sabha) liczy obecnie 245 członków, z tego 12 mianowanych przez prezydenta; pozostali wybierani są w wyborach pośrednich (przez parlamenty stanowe) na 6 lat. 1/3 składu Izby Stanów jest odnawiana co 2 lata. Izba Ludowa (Lok Sabha) o kadencji 5-letniej liczy 545 deputowanych (543 wyłanianych w wyborach powszechnych i 2 mianowanych przez prezydenta).
Władzę wykonawczą sprawuje prezydent i rząd z premierem na czele. Jest on mianowany przez prezydenta, ministrowie również, ale w porozumieniu z premierem.
Poszczególne stany posiadają własne organa wykonawcze i ustawodawcze. Na czele władz stanowych stoi gubernator mianowany przez prezydenta na 5 lat. Ma on do pomocy mianowaną przez siebie radę ministrów z premierem na czele. Lokalne parlamenty stanowe są na ogół 2-izbowe.
Terytoriami związkowymi zarządzają przedstawiciele administracji centralnej - główni komisarze lub administratorzy. 

prezydent - Ram Nath KOVIND /BJP/ /od 25 VII 2017/

wiceprezydent - Muppavarapu Venkaiah NAIDU /BJP/ /od 11 VIII 2017/

                                                          *

poprzedni prezydent - Pranab MUKHERJEE  /25 VII 2012 - 25 VII 2017/

poprzedni wiceprezydent - Mohammad Hamid ANSARI /INC-I/ /11 VIII 2007 - 11 VIII 2017/

utworzony 26 V 2014 r., stan po zmianach z 3 IX 2018 r.

premier oraz min. ds. kadr, skarg ludności i emerytur, energetyki atomowej i badań przestrzeni kosmicznej - Narendra MODI /BJP/

ministrowie:
spraw zagranicznych - Sushma SWARAJ /kob./
spraw wewnętrznych - Raj Nath SINGH
obrony - Nirmala SITHARAMAN /kob./
finansów i ds. korporacji - Arun JAITLEY  
ds. transportu drogowego, autostrad, żeglugi, ds. zasobów wodnych, rozwoju rzek i odnowy Gangesu - Nitin Jairam GADKARI
handlu, przemysłu i lotnictwa cywilnego - Suresh PRABHU
ds. statystyki i realizacji programów -  Sadananda GOWDA
ds. wody pitnej i spraw sanitarnych - Uma BHARATI /kob./
ds. konsumentów, żywności i dystrybucji publicznej - Ramvilas PASWAN
ds. kobiet i rozwoju dzieci - Maneka Sanjay GANDHI /kob./
przemysłu chemicznego i nawozów sztucznych oraz ds. parlamentu - Ananth KUMAR
prawa i sprawiedliwości, elektroniki i technologii informatycznych - Ravi Shankar PRASAD
zdrowia i ubezpieczeń rodzinnych - Jagat Prakash NADDA
przemysłu ciężkiego i przedsiębiorstw państwowych - Anant GEETE  
ds. zakładów przetwórstwa spożywczego - Harsimrat Kaur BADAL /kob./
ds. rozwoju wsi, samorządów lokalnych i górnictwa - Narendra Singh TOMAR
hutnictwa - Chaudhary Birender SINGH
ds. plemiennych - Jual ORAM   
rolnictwa i ubezpieczeń rolników - Radha Mohan SINGH
sprawiedliwości społecznej i upodmiotowienia - Thaawar Chand GEHLOT
przemysłu tekstylnego - Smriti Zubin IRANI /kob./
nauki i techniki, nauk o ziemi, ochrony środowiska, leśnictwa i zmian klimatu - Harsh VARDHAN
ds. rozwoju zasobów ludzkich - Prakash JAVADEKAR
ds. ropy naftowej i gazu ziemnego, rozwoju umiejętności i przedsiębiorczości - Dharmendra PRADHAN
ds. kolei i górnictwa - Piyush GOYAL
ds. mniejszości - Mukhtar Abbas NAQVI

ministrowie stanu (niezależni):
ds. planowania - Inderjit Singh RAO
ds. pracy i zatrudnienia - Santosh Kumar GANGWAR
ds. AAYUSH /Ajurwedy, jogi i naturoterapii/ - Shripad Yesso NAIK
ds. rozwoju regionu północno-wschodniego - Jitendra SINGH
ds. kultury - Mahesh SHARMA
ds. mikro, małych i średnich przedsiębiorstw - Giriraj SINGH
ds. komunikacji - Manoj SINHA
ds. młodzieży i sportu, informacji i środków przekazu - Rajyavardhan Singh RATHORE
ds. energetyki, nowej i odnawialnej energii - Raj Kumar SINGH
ds. urbanizacji i budownictwa mieszkaniowego - Hardeep Singh PURI
ds. turystki - Alphons KANNANTHANAM  

ministrowie stanu:
p/u premiera ds. kadr, skarg ludności i emerytur, energetyki atomowej i badań przestrzeni kosmicznej - Jitendra SINGH
ds. zagranicznych - gen. V.K. SINGH
ds. zagranicznych - M.J. AKBAR
ds. wewnętrznych - Hansraj Gangaram AHIR
ds. wewnętrznych - Kiren RIJIJU
ds. obrony - Subhash Ramrao BHAMRE
ds. przemysłu chemicznego i nawozów sztucznych - Inderjit Singh RAO
ds. ochrony środowiska, leśnictwa i zmian klimatu - Mahesh SHARMA
ds. rozwoju wsi - Ram Kripal YADAV
ds. górnictwa i przemysłu węglowego - Haribhai Parthbhai CHAUDHARY
ds. elektroniki i technologii informacyjnych - S.S. AHLUWALIA  
ds. kolei - Manoj SINHA
ds. kolei - Rajen GOHAIN
ds. prawa i sprawiedliwości oraz ds. korporacji - P.P. CHAUDHARY
ds. rozwoju zasobów ludzkich - Upendra KUSHWAHA
ds. finansów i żeglugi - RADHAKRISHNAN P.
ds. finansów - Shiv Pratap SHUKLA
ds. sprawiedliwości społecznej i upodmiotowienia - Krishan PAL
ds. sprawiedliwości społecznej i upodmiotowienia - Vijay SAMPLA
ds. sprawiedliwości społecznej i upodmiotowienia - Ramdas ATHAWALE
ds. hutnictwa - Vishnu Deo SAI
ds. plemiennych - Sudarshan BHAGAT
ds. parlamentu, statystyki i realizacji programów - Vijay GOEL
ds. lotnictwa cywilnego - Jayant SINHA
ds. zakładów przemysłu ciężkiego i zakładów użyteczności publicznej - Babul Supria /Babul Supriyo/ BARAL
ds. zakładów przetwórstwa spożywczego - Sadhvi Niranjan JYOTI /kob./
ds. wody pitnej i spraw sanitarnych - Ramesh Chandappa JIGAJINAGI
ds. rolnictwa i ubezpieczeń rolników oraz samorządów lokalnych - Parshottam RUPALA
ds. rolnictwa i ubezpieczeń rolników - Krishna RAJ /kob./
ds. rolnictwa i ubezpieczeń rolników - Gajendra Singh SHEKHAWAT
ds. plemiennych - Jasvantsinh Sumanbhai BHABHOR
ds. parlamentu, zasobów wodnych, rozwoju rzek i odnowy Gangesu - Arjun Ram MEGHWAL
ds. transportu drogowego i autostrad, żeglugi, przemysłu chemicznego i nawozów sztucznych - Mansukh L. MANDAVIYA
ds. zdrowia i ubezpieczeń rodzinnych - Anupriya PATEL /kob./
ds. zdrowia i ubezpieczeń rodzinnych - Ashwini Kumar CHOUBEY
ds. konsumentów, żywności i dystrybucji publicznej oraz handlu i przemysłu - C.R. CHAUDHARY
ds. przemysłu tekstylnego - Ajay TAMTA
ds. kobiet i rozwoju dzieci oraz ds. mniejszości - Virendra KUMAR
ds. rozwoju umiejętności i przedsiębiorczości - Anantkumar HEGDE
ds. rozwoju zasobów ludzkich - Satya Pal SINGH

*

poprzedni premier - Manmohan SINGH /INC-I/ /22 V 2004 - 17 V 2014/

przewodnicząca - Sumitra MAHAJAN /kob./ /BJP/

Podział mandatów po wyborach z z 7-30 kwietnia oraz 7 i 12 maja 2014 r.: BJP 282, INC-I 44, AIADMK 37, AITC 34, BJD 20, SS 18, TD 16, TRS 11, CPI-M 9, YSRCP 9, NCP 6, LJP 6, SP 5, RJD 4, JDU 2, CPI 1, niezależni 3, inne 36, mianowani 2. Razem 545.

przewodniczący /wiceprezydent/ - Muppavarapu Venkaiah NAIDU /BJP/

Podział mandatów po wyborach częściowych z 21 marca i 11 czerwca 2016 r.: INC-I 60, BJP 54, SP 19, AIADMK 13, AITC 12, JDU 10, CPI-M 8, BJD 8, BSP 6, TD 6, NCP 5, DMK 4, SS 3, CPI 1, inne i niezależni 24, mianowani 12. Razem 245.

Indyjska Partia Ludowa /Bharatiya Janata Party - BJP/ - utworzona w kwietniu 1980 r. w wyniku rozłamu w Partii Janata /zał. 1977/; kontynuatorka nacjonalistycznej partii wielkohinduskiej Jana Sangh /rozwiązana w 1977 r./; przewodn.: Amit SHAH.

Indyjski Kongres Narodowy /I/ - /Indian National Congress /I/ - /INC-I/ - utworzony w styczniu 1978 r. przez grupę b. członków Indyjskiego Kongresu Narodowego /zał. 1885/, zwolenników Indiry Gandhi; przewodn.: Rahul GANDHI.

Ogólnoindyjski Drawidyjski Ruch Postępowy /All-India Anna Drawida Munnetra Kazhagam - AIADMK/ - utworzony w 1972 r. po rozłamie w DMK; przywódca: O.P. PANNEERSELVAM.

Ogólnoindyjski Kongres Trinamool /All India Trinamool Congress - AITC/ - utworzony 1 stycznia 1998 r.; przewodn.: Mamata BANERJEE.

Ludowa Partia Biju /Biju Janata Dal - BJD/ - utworzona 26 grudnia 1997 r.; przewodn.: Naveen PATNAIK.

Shiv Sena /SS/ - ugrupowanie utworzone 19 czerwca 1966 r.; przywódca: Udhav THACKERAY.

Kraj Telugów /Telugu Desam - TD/ - partia regionalna działająca w stanie Andhra Pradesz, utworzona 29 marca 1982 r.; przewodn.: Nara Chandrababu NAIDU.

Telanga Rashtra Samithi /TRS/ - partia utworzona 27 kwietnia 2001 r.; przewodn.: Chandrashekar RAO.

Komunistyczna Partia Indii - Marksistowska /The Communist Party of India - Marxist - CPI-M/ - wyodrębniła się ostatecznie z CPI w listopadzie 1964 r.; sekr. gen.: Sitaram YECHURY.

Partia Kongresowa YSR /YSR Congress Party - YSRCP/ - utworzona 12 marca 2011 r.; przywódca: Jaganmohan REDDY.

Nacjonalistyczna Partia Kongresowa /Nationalist Congress Party - NCP/ - utworzona w maju 1999 r.; przewodn.: Sharad PAWAR.

Partia Lok Janshakti / Lok Janshakti Party - LJP/ - utworzona 28 listopada 2000 r. w stanie Bihar; przywódca: Ram Vilas PASWAN.

Partia Socjalistyczna /Samajwadi Party - SP/ - utworzona 10 kwietnia 1992 r.; przewodn.: Akhilesh YADAV.

Narodowa Partia Ludowa /Rashtriya Janata Dal - RJD/ - utworzona 5 lipca 1997 r.; przewodn.: Lalu Prasad YADAV.

Komunistyczna Partia Indii /The Communist Party of India - CPI/ - utworzona 26 grudnia 1925 r.; sekr. gen.: Suravaram Sudhakar REDDY.

Drawidyjska Federacja Postępowa /Drawida Munnetra Kazhagam - DMK/ - utworzona w 1949 r.; działa w stanie Tamilnadu; przywódca: Muthuvel KARUNANIDHI.

Zjednoczona Partia Ludowa /Janata Dal United - JDU/ - utworzona w październiku 1988 r. w wyniku połączenia Partii Janata /Janata Party - zał. 1977/ z frakcją Devi Lala Partii Ludu /Lok Dal/ oraz Frontem Ludowym /Jan Morcha - zał. X 1987/; 5 XI 1990 r. frakcja Devi Lala wystąpiła z partii; 30 X 2003 r. połączyła się z Partią Samata /Samata Party - zał. 1994/; przewodn.: Ashish Ranajn SINHA.

Rada Ludu Asamu /Asom Gana Parishad - AGP/ - partia utworzona w 1985 r. w stanie Asam; przywódca: Atul BORA.

Partia Większości Społecznej /Bahujan Samaj Party - BSP/ - utworzona w 1984 r.; przewodn.: MAYAWATI /kob./.

Shiromani Akali Dal /SAD/ - regionalna partia sikhów działająca w Pendżabie, utworzona w 1920 r.; dzieli się na kilka frakcji; przewodn.: Sukhbir Singh BADAL.  

Krajowy Kongres Związków Zawodowych Indii /Indian National Trade Union Congress - INTUC/ - założony w 1947 r.; należy do MKWZZ; związany z Indyjskim Kongresem Narodowym; liczy 7 940 000 członków.

Ogólnoindyjski Kongres Związków Zawodowych /All-India Trade Union Congress - AITUC/ - założony w 1920 r. należy do ŚFZZ; liczy ok. 3 mln członków.

Indyjski Związek Robotniczy /Hind Mazdoor Sabha - HMS/ - centrala związkowa założona w 1948 r.; należy do MKWZZ;; liczy 4 900 000 członków.

Zjednoczony Kongres Związków Zawodowych /United Trades Union Congress - UTUC/ - założony w 1949 r.; liczy 584 520 członków. 

a) stołeczne

b) stanowe

Amar Udżala - w jęz. hindi, Agra, zał. 1948, wychodzi również w 18 innych miastach, m.in. w Bareilly; nakł. łączny 2 938 173.

Ananda Bazar Patrika - poranny w jęz. bengali, Kolkata, zał. 1922, wychodzi również w 3 innych miastach; nakł. łączny 1 115 354.

Assam Tribune - w jęz. angielskim, Guwahati, zał. 1939.

Deccan Herald - poranny, w jęz. angielskim, Bangalore, zał. 1948; reprezentuje interesy wielkiej burżuazji z płd. części Indii; nakł. 253 108 (stan z 2014).

The Economic Times - w jęz. angielskim, Mumbaj, zał. 1961, wychodzi również w 11 innych miastach; nakł. łączny 399 028.

Gudżarat Samaczar - poranny w jęz. gudżarati, Ahmadabad, zał. 1932; nakł. 4 642 000 (stan z 2014).

The Hindu - poranny, niezależny w jęz. angielskim, Madras, zał. 1878, wychodzi również w 17 innych miastach; nakł. łączny 1 466 304.

Indian Express - poranny w jęz. angielskim, Mumbaj, zał. 1931; ukazuje się również w 8 innych miastach.

Malajala Manorama - poranny w jęz. malajskim, Kottayam, zał. 1890 nakł. 2 342 747.

Mid-Day - w jęz. angielskim, Mumbaj, zał. 1979.

Mumbai Samaczar - poranny w jęz. gudżarati, Mumbaj, zał. 1822, poprzednio wychodził pt. "Bombaj Samaczar", zamieszcza informacje polityczne i handlowe.

Navbharat Times - w jęz. hindi, Mumbaj, zał. 1947, ukazuje się również w 2 innych miastach; nakł. łączny 769 146.

The Telegraph - w jęz. angielskim, Kolkata, zał. 1982; nakł. 464 588.

a) stołeczne

Competition Success Review - miesięcznik w jęz. angielskim, Nowe Delhi, zał. 1964.

India Perspectives - tygodnik w jęz. angielskim, Nowe Delhi, zał. 1988.

India Today - dwutygodnik w jęz. angielskim, hindi i tamilskim, Nowe Delhi, zał. 1975.

Indian Observer - tygodnik w jęz. angielskim, Nowe Delhi, zał. 1964; nakł. 33 800.

Kadambini - miesięcznik w jęz. hindi, Nowe Delhi, zał. 1960.

Madżapuri - tygodnik w jęz. hindi, Nowe Delhi, zał. 1974; nakł. 146 100.

Sarita - dwutygodnik w jęz. hindi, Nowe Delhi, zał. 1945.

Suszama - miesięcznik literacki w jęz. hindi, Nowe Delhi, zał. 1959; nakł. 82 000.

Trade Union Record - organ Ogólnoindyjskiego Kongresu Związków Zawodowych, dwutygodnik w jęz. angielskim, Nowe Delhi, zał. 1930.
 

b) stanowe

Ananda Wikatan - tygodnik w jęz. tamilskim, Madras, zał. 19246 nakł. 430 534.

Business India - dwutygodnik ekonomiczny, w jęz. angielskim, Mumbai, zał. 1978; nakł. 97 600.

Desz - dwutygodnik w jęz. bengali, Kolkata, zał. 1933; nakł. 67 900.

Kalki - tygodnik literacko-kulturalny w jęz. tamilskim, Madras, zał. 1941; nakł. 53 500.

Kumudam - tygodnik w jęz. tamilskim, Czennai, zał. 1947; nakł.

Malaimathi - tygodnik w jęz. tamilskim, Czennai, zał. 1958; nakł. 56 000.

Meri Saheli - miesięcznik w jęz. hindi, Mumbai, zał. 1987; nakł. 2 810 000.

Thuglak - tygodnik w jęz. tamilskim, Czennai, zał. 1970; nakł. 75 100.

Press Trust of India /PTI/ - główna agencja informacyjna, Mumbai. Spółka akcyjna, utworzona w 1947 r. z istniejącej od 1910 r. Associated Press of India. 1 II 1976 r. weszła w skład agencji Samachar. Po rozwiązaniu Samachar 14 IV 1978 r. wznowiła działalność.

United News of India /UNI/ - prywatna agencja informacyjna, Delhi, zał. 1959. Od 1 II 1976 do 14 IV 1978 r. wchodziła w skład agencji Samachar.