Strategia bezpieczeństwa: odporność na zagrożenia, zintegrowane zarządzanie

Strategia wskazuje m.in. na aspekty polityczne, wojskowe, klimatyczne, zdrowotne i gospodarcze. Realizacji założeń dokumentu, w którym uwzględniono doświadczenia z pandemii koronawirusa, ma służyć przyjęcie ustawy o zarządzaniu bezpieczeństwie narodowym. Ustawa ma ustalić hierarchię dokumentów strategicznych i planistycznych dotyczących tych zagadnień. Wraz z zatwierdzeniem obecnej straciła moc Strategia Bezpieczeństwa Narodowego z 2014 roku.

Jak wskazano, "postępująca dekompozycja porządku międzynarodowego w sposób niekorzystny wpływa na środowisko bezpieczeństwa Polski". Za najpoważniejsze zagrożenie w strategii autorzy uznają "neoimperialną politykę władz Federacji Rosyjskiej, realizowaną również przy użyciu siły militarnej".

W Strategii zwrócono uwagę, że Rosja "intensywnie rozbudowuje ofensywny potencjał wojskowy", systemy antydostępowe m.in. w regionie Morza Bałtyckiego, prowadzi też ćwiczenia wojskowe, których scenariusze zakładają konflikt z państwami NATO. "Federacja Rosyjska prowadzi również działania poniżej progu wojny (o charakterze hybrydowym), niosące ryzyko wybuchu konfliktu (w tym niezamierzonego, wynikającego z gwałtownej eskalacji w rezultacie incydentu, szczególnie militarnego)" – podkreślono. Zwrócono też uwagę na cyberataki i dezinformację, które mają destabilizować Zachód. Według autorów „należy przyjąć, że Federacja Rosyjska będzie kontynuowała politykę podważania obecnego ładu międzynarodowego (…) w celu odbudowy pozycji mocarstwowej i stref wpływów".

Za podstawowy czynnik kształtujący bezpieczeństwo Polski uznano "jej silne osadzenie w strukturach transatlantyckich i europejskich, a także rozwój współpracy dwustronnej i regionalnej z najważniejszymi partnerami"

Dokument wskazuje na "ewolucję" strategicznych więzi transatlantyckich, pojawiające się w UE rozbieżne koncepcje jej rozwoju oraz "ryzyko osłabienia spójności stanowiska i działań" w ramach UE i NATO. "Zagrożenie stanowią również utrzymujące się konflikty regionalne i wewnętrzne w południowym sąsiedztwie Europy. W ich efekcie, a także wskutek gwałtownego przyrostu naturalnego oraz różnic w poziomie życia nasiliła się presja migracyjna, która pozostaje wyzwaniem dla bezpieczeństwa Europy" – czytamy.

Bezpieczeństwo oparto na czterech filarach, za które uznano bezpieczeństwo państwa i obywateli; osadzenie w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego; tożsamość i dziedzictwo narodowe oraz rozwój społeczny i gospodarczy.

Strategia zakłada zintegrowanie zarządzania bezpieczeństwem narodowym, w tym kierowania obroną państwa poprzez scalenie dotychczas funkcjonujących systemów kierowania bezpieczeństwem narodowym, zarządzania kryzysowego oraz cyberbezpieczeństwa.

Koordynacji zarządzania bezpieczeństwem narodowym ma służyć ponadresortowy mechanizm w postaci komitetu Rady Ministrów odpowiedzialnego za sprawy polityk, strategii i programów w obszarze zarządzania bezpieczeństwem narodowym. Na nowo mają zostać określone role i kompetencje Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego i Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Strategia postuluje, by w przygotowania do zarządzania bezpieczeństwem narodowym włączyć marszałków Sejmu i Senatu.

Krajowy system zarządzania kryzysowego ma zostać dostosowany do systemu reagowania kryzysowego NATO, "tak aby obejmował również obszar konfliktu polityczno-militarnego i umożliwiał płynne przechodzenie od stanu pokoju do stanu kryzysu i stanu wojny", dawał także narzędzia do przeciwdziałania i zwalczania zagrożeń, w tym o charakterze hybrydowym.

Dokument zakłada dokonanie przeglądu, ustalenie hierarchii oraz wzajemne zależności dokumentów strategicznych i planistycznych oraz mechanizmów je implementujących. Ma zostać przygotowany i wdrożony system łączności na potrzeby zarządzania systemem bezpieczeństwa narodowego, w tym kierowania obroną państwa. Wprowadzeniu kompleksowego, zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego oraz spójności planowania cywilnego i obronnego ma służyć ustawa o zarządzaniu bezpieczeństwem narodowym, której opracowanie zapowiada strategia.

Zakłada ona też zwiększenie zdolności sił zbrojnych do odstraszania i obrony; postuluje przy tym zwiększenie wydatków obronnych do 2,5 proc. PKB w 2024 r. (według ustawy o modernizacji i finansowaniu sił zbrojnych ustawowo ten poziom ma być osiągnięty w 2030). Za niezbędne uznaje wypracowanie zdolności do obrony powietrznej, w tym przeciwrakietowej. Przewiduje także uzupełnianie obsady etatów i wyposażenie wojska w sprzęt "do zakładanych poziomów" oraz zwiększenie mobilności wojsk.

Za kluczowe strategia uznaje zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Zauważa, że "rynki Polski oraz innych państw regionu Europy Środkowej i Bałkanów są zdominowane przez dostawy gazu i ropy naftowej z Federacji Rosyjskiej", a projekty takie jak Nord Stream 2 „wzmocnią zależność państw tych regionów od surowca ze Wschodu", niosą też ryzyko wykorzystywania dostaw gazu do wywierania nacisku politycznego.

Zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego państwa, "opartego o tradycyjne źródła energii", ma służyć dywersyfikacja dostaw ropy i gazu, a także "rozwijanie rozproszonych źródeł energii elektrycznej, w sposób zrównoważony, z dostosowaniem Krajowego Systemu Elektroenergetycznego do charakterystyki pracy tych źródeł". Strategia zakłada dostosowanie polityki państwa do celów klimatycznych uzgodnionych na forum międzynarodowym i osiągnięcie neutralności klimatycznej "w sposób uwzględniający specyfikę kraju".

Bezpieczeństwu ekologicznemu mają służyć "warunki do skutecznego egzekwowania przepisów w zakresie ochrony środowiska”; za konieczną strategia uznaje także "spójną politykę ochrony, odbudowy i zagospodarowania zasobów wodnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywnościowego kraju" Postuluje także, by "zintensyfikować działania na rzecz walki ze smogiem, rozwijać elektromobilność i wykorzystanie paliw alternatywnych, wspierać rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu bezemisyjnych źródeł energii oraz usprawnić gospodarkę odpadami". Autorzy dostrzegają zagrożenie związane ze "postępującymi zmianami klimatu, które mogą powodować np. długotrwałe susze, a także na zanieczyszczenie powietrza.

Strategia zwraca też uwagę na zagrożenia takie jak obecna pandemia koronawirusa – zaleca rozwijanie zdolności do przeciwdziałania zagrożeniom epidemicznym - oraz na konieczność przygotowania procedur i zapewnienia wystarczająco licznego medycznego oraz ilości środków ochronnych.

Jednym z celów strategii jest zwiększenie bezpieczeństwa ekonomicznego, w tym finansowego przez działania zwiększające odporność na międzynarodowe kryzysy finansowe, zwłaszcza poprzez wzmacnianie stabilności systemu finansów publicznych, "przy jednoczesnym zapewnieniu warunków do stabilnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego".

Strategia zaleca realizowanie programu rozwoju śródlądowych dróg wodnych i budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Za niezbędne uznano zwiększanie nakładów na badania i rozwój do poziomu średniej europejskiej oraz praktyczne wykorzystanie efektów tych prac. Zwiększeniu kompetencji technologicznych ma służyć promowanie nauk ścisłych. W myśl strategii należy wprowadzić "kompleksową politykę migracyjną, skoordynowaną z polityką bezpieczeństwa, polityką gospodarczą i społeczną", uwzględniającą potrzeby rynku pracy, integrację migrantów i "przeciwdziałanie możliwym zagrożeniom porządku i bezpieczeństwa publicznego".

Bezpieczeństwu narodowemu mają służyć także "umacnianie tożsamości narodowej i strzeżenie dziedzictwa narodowego". Dokument wskazuje także na takie wartości jak "demokratyczne państwo prawa, solidarność, ład międzynarodowy oparty na zasadach prawa międzynarodowego oraz ochrona środowiska". (PAP)

autor: Jakub Borowski

brw/ par/