2020-11-10 08:27 aktualizacja: 2020-11-10, 10:07
Zaproponowany mechanizm dotyczący praworządności jest częścią pakietu budżetowego UE na lata 2021-2027, który wymaga jednomyślności unijnej "27". Polska nie zaakceptuje go w obecnej formie - mówi europoseł Jacek Saryusz-Wolski (PiS).
Zawarte na początku listopada porozumienie między Parlamentem Europejskim i niemiecką prezydencją w Radzie UE w sprawie powiązania praworządności z budżetem UE zakłada, że Komisja Europejska będzie mogła uruchomić mechanizm prowadzący do zamrożenia pieniędzy unijnych, np. przy zagrożeniu dla niezależności sądownictwa. Decyzje w tej sprawie miałyby podejmować państwa członkowskie większością kwalifikowaną. Rozwiązania te muszą jeszcze finalnie zatwierdzić Parlament Europejski i Rada UE.
Zdaniem Saryusz-Wolskiego mechanizm w przyjętym kształcie jest sprzeczny z unijnym traktatem. "Jest to próba narzucenia siłą pewnego rozwiązania wbrew unijnemu prawu z nadzieją, że kraje, które mają być pierwszymi ofiarami tego mechanizmu, zawahają się przed użyciem weta w sprawie budżetu UE. Ten proces jest prowadzony w zaciszu gabinetów w Brukseli, pod osłoną pandemii, gdy Parlament Europejski jest zamknięty, a Rady UE odbywają się w formie wideokonferencji" - powiedział PAP.
"Mechanizm nie wejdzie w życie bez jednomyślności wśród wszystkich państw członkowskich"
Europoseł tłumaczy, że projekt rozporządzenia dotyczącego mechanizmu jest częścią pakietu rozporządzeń okołobudżetowych. "Oznacza to, że sam, aby został przyjęty, wymaga tylko większości kwalifikowanej w Radzie UE i zwykłej większości w Parlamencie Europejskim, jednak jako część całego pakietu budżetu unijnego wymaga jednomyślności. Nawet gdyby mechanizm został przyjęty w formie nieakceptowalnej dla wszystkich krajów, pozostanie martwy, bo nie wejdzie w życie bez jednomyślności wśród wszystkich państw członkowskich w sprawie wieloletnich ram finansowych. Polska i Węgry zapowiedziały weto, więc jednomyślności obecnie nie ma" - dodał europoseł.
Jak dodał, jeśli nie dojdzie do porozumienia do końca 2020 r., w przyszłym roku w UE będzie obowiązywało prowizorium budżetowe. Tę kwestię reguluje unijny traktat o funkcjonowaniu UE.
"Art. 312 ust. 4 tego traktatu mówi, że jeżeli UE nie przyjmie nowego budżetu przed wygaśnięciem poprzedniego, pułapy i inne przepisy dotyczące ostatniego roku obowiązywania tego budżetu przedłuża się do czasu znalezieniu porozumienia. Finansowo to sytuacja korzystna dla Polski, bo środki dla Polski byłyby w przyszłym roku w ramach prowizorium większe o 23 proc. niż te, które nasz kraj miałby otrzymać na podstawie nowego projektu budżetu" - powiedział.
1 stycznia 2021 r. od Niemiec prezydencję w Unii Europejskiej przejmie Portugalia. "Premier Portugalii Antonio Costa uważa, że należy porzucić pomysł dotyczący mechanizmu praworządności w budżecie. Z rąk Lizbony 1 lipca prezydencję przejmie Słowenia, której premier Janez Jansza jest bliskim sojusznikiem (premiera Węgier) Viktora Orbana. Niemcy mają siedem tygodni do końca roku i już widać, że nie są w stanie zakończyć negocjacji budżetowych" - mówi parlamentarzysta.
"Polski rząd może spokojnie wetować"
Saryusz-Wolski uważa, że w sprawie mechanizmu Polsce i Węgrom kibicują kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej, choć - jak mówi - "nie chcą wychodzić z tym na pierwszą linię frontu". "Sprzymierzeńcami są też te kraje południa, które uważają, że należy porzucić pomysł mechanizmu, bo ważniejsze są koronakryzys, zdrowie obywateli i gospodarka. W najbliższym czasie pojawi się więc presja na Berlin, Paryż i Brukselę, żeby to odblokować" - wskazał.
Jak powiedział, Polska jest gotowa zgodzić się na mechanizm, który został opisany w punkcie 23 konkluzji szczytu unijnego z lipca, a którego istotą są nie rządy prawa, lecz ochrona budżetu UE przed korupcją i defraudacją.
Dlatego, jak mówi europoseł, "polski rząd może obecnie spokojnie wetować i czekać na koniec prezydencji niemieckiej". "Koronafunduszu jak dotąd nie ma, a Polska może bez pośrednictwa Komisji Europejskiej i drakońskich warunków pozyskać potrzebne pieniądze na międzynarodowym rynku finansowym na nie gorszych, a wręcz lepszych warunkach. Ma wysoką wiarygodność kredytową i może dziś pożyczać środki po ujemnej stopie procentowej. Prowizorium budżetowe będzie korzystne dla Polski, prawo jest po naszej stronie, finansowo sobie radzimy, bo dług publiczny relatywnie jest jednym z najniższych w UE, bo poniżej 60 proc. PKB. Możemy spokojnie czekać na rozwój wydarzeń. Czas gra na korzyść Polski" - podsumował.
Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział w minionym tygodniu, że Polska na pewno skorzysta z prawa do sprzeciwu, jeśli nie będzie satysfakcjonującego Warszawę porozumienia w sprawie powiązania tzw. praworządności z budżetem UE. Z kolei premier Węgier skierował list do niemieckiej prezydencji i szefów unijnych instytucji, w którym zagroził zawetowaniem budżetu UE i funduszu odbudowy, jeśli wypłata środków będzie powiązana z kwestią praworządności.
Z Brukseli Łukasz Osiński (PAP)
