Para prezydencka o "Moralności pani Dulskiej": to opowieść o ludziach, z uniwersalnym przesłaniem

W sobotnie południe, w warszawskim Ogrodzie Saskim para prezydencka zainaugurowała dziesiątą edycję akcji Narodowe Czytanie. Tym razem wybrano lekturę, która - jak powiedział prezydent RP - zachowuje aktualność, ponieważ opowiada o negatywnych cechach ludzkiej natury.

„To nie tragifarsa o wielkiej historii, nie ma tam polityki. To opowieść o ludziach, która w bardzo celny sposób opisuje typy charakteru” – mówił prezydent. Dodał, że Gabriela Zapolska w przejaskrawiony sposób pokazała dwulicowość i zakłamanie Dulskiej. „Wiele rzeczy, które robi są robione pod publiczkę. Momentami przeradza się to w okrucieństwo” – powiedział Andrzej Duda. Prezydent dodał, że nie należy zapominać, że także jej mąż jest postacią negatywną, ponieważ rezygnuje z odpowiedzialności i woli „święty spokój”. „Czy nie spotykamy takich ludzi w naszym codziennym życiu? Być może dlatego tak bardzo lubimy tę tragifarsę, bo (tacy ludzie) są wśród nas. Warto też przypomnieć sobie +Moralność pani Dulskiej+, aby zrobić rachunek sumienia” – podkreślił zapraszając do wysłuchania utworu.

"Wybór tegorocznej lektury nie był przypadkowy"

Prezydent przypomniał, że „Moralność pani Dulskiej” była także pierwszym polskim filmem dźwiękowym. Organizatorzy zaprezentowali fragmenty tego filmu z 1930 r. W tej adaptacji akcja sztuki została przeniesiona do Warszawy. Akcja filmu ma miejsce między innymi w Ogrodzie Saskim oraz na ówczesnym Placu Saskim, przed Pałacem Saskim, którego inicjatorem odbudowy jest prezydent Andrzej Duda.

Pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda przypomniała historię powstania sztuki oraz jej premiery przed 115 laty. Zauważyła, że od początku komedia cieszyła się wielkim zainteresowaniem publiczności teatralnej we Lwowie i Krakowie. „W ciągu pół roku sztukę obejrzało 5 tysięcy osób, co było wówczas wielkim sukcesem” – dodała małżonka prezydenta RP. Jej zdaniem zainteresowanie tragikomedią było spowodowane między innymi jej komizmem i gorzką ironią. „W ten sposób Zapolska obnażała moralność ówczesnego mieszczaństwa” – stwierdziła.

Agata Kornhauser-Duda przypomniała, że początki akcji Narodowego Czytania były stosunkowo skromne i dzięki zainteresowaniu czytelników oraz wielu instytucji w Polsce i na świecie możliwe było jej zorganizowanie w tym roku w trzech tysiącach miejsc na całym świecie. Pierwsza dama dodała, że wybór tegorocznej lektury nie był przypadkowy, ponieważ w tym roku przypada setna rocznica śmierci Gabrieli Zapolskiej. „Wszystkie inscenizacje, które dziś się odbędą, będą wyjątkowym uczczeniem tej rocznicy” – stwierdziła pierwsza dama.

W każdym z trzech aktów sztuki, odczytywanej w Ogrodzie Saskim w postać Anieli Dulskiej wcieliła się inna aktorka: Grażyna Barszczewska, Edyta Jungowska, Anna Dereszowska. Obok nich na scenie pojawili się: Andrzej Pankowski (Felicjan Dulski), Krzysztof Szczepaniak (Zbyszko), Joanna Pach (Hesia), Angelika Kurowska (Mela), Anna Cieślak (Juliasiewiczowa), Lucyna Malec (Lokatorka) i Lidia Sadowa (Hanka).  Autorem oprawy muzycznej był Stanisław Skoczyński, profesor Warszawskiego Uniwersytetu Muzycznego. Autorką scenografii była Anna Mioduszewska, a reżyserem całości był Janusz Kukuła, który rolę konferansjera powierzył, podobnie jak przed rokiem, dziennikarzowi radiowemu Marcinowi Kusemu. 

"Dziękujemy tym, którzy włożyli swoje serce w przygotowanie Narodowego Czytania" - powiedział na zakończenie akcji Andrzej Duda.

"Dziękujemy wszystkim, którzy w tym roku przyłączyli się do Narodowego Czytania. Po raz kolejny udowodniliście Państwo, że wielu Polaków kocha literaturę polską" - dodała Agata Kornhauser-Duda.

Prezydent ogłosił, że za rok lekturą będą "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza. Wyjaśnił, że "będzie to upamiętnienie dwusetnej rocznicy ich opublikowania" i dodał, że "jest to symboliczny początek polskiego romantyzmu".

Gliński: w ciągu najbliższych pięciu lat wzrost nakładów na rozwój czytelnictwa wyniesie 40 proc. 

Minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu wicepremier Piotr Gliński zwrócił uwagę, że praktycznym wymiarem akcji promujących czytelnictwo jest powstrzymanie trwającego od wielu lat spadku zainteresowania czytaniem literatury pięknej. W tym kontekście przywołał badania prowadzone przez Bibliotekę Narodową i dodał, że odwrócenie negatywnych trendów jest zasługą pracowników kultury i edukacji, którzy dbają o rozwój czytelnictwa. „Prowadzimy Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa i wiele innych programów, które wspierają czytelnictwo i kulturę” – podkreślił. Powiedział, że w ciągu najbliższych pięciu lat wzrost nakładów na rozwój czytelnictwa wyniesie 40 procent. „To ponad miliard złotych na rozwój czytelnictwa. To pokazuje, że państwo polskie poważnie podchodzi do tej sprawy” – dodał wicepremier Gliński.

Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest od 2012 r.

„Moralność pani Dulskiej” powstała w ciągu kilkunastu dni na przełomie października i listopada 1906 roku. Sztuka autorstwa Gabrieli Zapolskiej przedstawia historię rozgrywającą się w mieszczańskim domu początku XX wieku. Nazwisko bohaterki sztuki na stałe zagościło w polszczyźnie - dulszczyzna to określenie kołtuństwa, mieszczańskiej hipokryzji i ciasnoty poglądów, połączonej z wysokim mniemaniem o własnych walorach moralnych. „Moralność pani Dulskiej” była wielokrotnie wystawiana na deskach teatrów, doczekała się także kilku adaptacji filmowych i spektakli Teatru Telewizji.

Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 roku. Została zainicjowana wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz „Lalkę” Bolesława Prusa; w 2016 roku –„Quo vadis” Henryka Sienkiewicza, a w 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 r. lekturami było osiem najważniejszych polskich nowel, między innymi autorstwa Żeromskiego, Prusa, Konopnickiej i Schulza. Rok temu, w warunkach obostrzeń epidemicznych, czytano „Balladynę” Juliusza Słowackiego.(PAP)

Autor: Michał Szukała

mmi/