GUS: w 2018 r. poprawa sytuacji materialnej gospodarstw domowych, ale mniejsza niż rok wcześniej

"W roku 2018 nastąpiła poprawa sytuacji materialnej gospodarstw domowych w Polsce, chociaż skala zmiany była mniejsza niż przed rokiem. Gospodarstwa domowe osiągały wyższe dochody natomiast ich wydatki pozostały na podobnym poziomie, w związku z tym wzrosła nadwyżka dochodów nad wydatkami" - napisano w czwartkowym raporcie GUS "Sytuacja gospodarstw domowych w 2018 r. w świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych".

Zgodnie z komunikatem urzędu statystycznego, poziom przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na osobę w zaokrągleniu do 1 zł wyniósł w 2018 r. 1693 zł i był realnie wyższy o 4,3 proc. od dochodu z roku 2017 (wobec wzrostu o 6,3 proc. rok wcześniej). Przeciętne miesięczne wydatki na osobę w gospodarstwach domowych osiągnęły w 2018 r. wartość 1187 zł i były realnie niższe o 0,7 proc. od wydatków z 2017 roku. Natomiast wydatki na towary i usługi konsumpcyjne wyniosły 1137 zł i były realnie niższe o 0,8 proc. w stosunku do 2017 r.

Według GUS wzrost realnego przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego ogółem na osobę dotyczył wszystkich grup społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych, poza gospodarstwami domowymi rolników, w których dochody nominalnie pozostały na niemal identycznym poziomie co w roku 2017, a w ujęciu realnym spadły o 1,5 proc. Najwyższy realny wzrost dochodów zanotowano w gospodarstwach domowych emerytów (o 4,4 proc.) oraz pracowników najemnych (o 4,2 proc.).

"Sytuacja gospodarstw domowych, które w swoim składzie miały osobę niepełnosprawną nieznacznie się pogorszyła w porównaniu z przeciętną dla ogółu gospodarstw domowych (...), dysponowały średnim miesięcznym dochodem rozporządzalnym na jedną osobę o 15,5 proc. niższym niż średnia krajowa" - poinformował GUS.

Urząd zauważa, że w 2018 roku nadal utrzymywało się relatywnie duże zróżnicowanie przeciętnych miesięcznych dochodów i wydatków pomiędzy różnymi grupami społeczno-ekonomicznymi gospodarstw domowych. Najwyższe przeciętne miesięczne dochody rozporządzalne na osobę miały - podobnie jak w latach poprzednich - gospodarstwa osób pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym. Dochód w tej grupie wyniósł 2012 zł, a przeciętne miesięczne wydatki 1400 zł. W porównaniu do przeciętnej dla ogółu gospodarstw domowych w Polsce, zarówno dochód, jak i wydatki w tym przypadku były wyższe odpowiednio o 18,8 proc. i o 17,9 proc. (w 2017 r. odpowiednio o 20,1 proc. i 16,3 proc.).

Najniższym przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na osobę w 2018 r. dysponowały gospodarstwa domowe rencistów. Przeciętny dochód w tym przypadku wyniósł 1355 zł i był o 20,0 proc. niższy od średniej ogólnopolskiej (w 2017 r. niższy o 18,9 proc.). Z kolei najniższe przeciętne wydatki na osobę odnotowano w gospodarstwach domowych rolników (872 zł) i były one o 26,5 proc. niższe od średnich wydatków dla gospodarstw ogółem (w 2017 r. – niższe o 26,2 proc.).

"W latach 2004–2018 sytuacja materialna gospodarstw domowych systematycznie poprawiała się" - zwraca uwagę GUS. Według danych urzędu statystycznego np. w 2004 r. przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę wyniósł 735 zł (udział wydatków 95,4 proc.), w 2006 r. - 835 zł (udział wydatków spadł do 90 proc.), w 2008 - 1046 zł (udział wydatków - 87,1 proc.), w 2015 - 1386 zł (udział wydatków 78,7 proc.). W 2018 r., przy przeciętnym dochodzie rozporządzalnym w wysokości 1693 zł, udział wydatków wyniósł 70,1 proc.

"Notowany od kilku lat wyraźny spadek zróżnicowania dochodów na osobę w gospodarstwach domowych, mierzony współczynnikiem Giniego, w 2018 r. został zahamowany" - podkreśla GUS. W zeszłym roku wartość współczynnika była na poziomie zbliżonym do 2017 r. - wzrosła do 0,299 z 0,298 (im wyższa wartość współczynnika, tym większe nierówności dochodowe).

Odnosząc się do struktury wydatków gospodarstw domowych w 2018 r. GUS wskazał, że najwyższy udział, podobnie jak w latach poprzednich, miały wydatki na żywność i napoje bezalkoholowe – 24,8 proc. Kolejną istotną pozycję stanowiły wydatki na użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii. Ich udział w wydatkach ogółem wyniósł przeciętnie 18,3 proc.

Według GUS w 2018 r. odsetek gospodarstw domowych z przeciętnym miesięcznym dochodem co najmniej 2000 zł na osobę wyniósł 32,7 proc. (w 2017 r. – 28,5 proc.). W 20 proc. gospodarstw znajdujących się w najlepszej sytuacji dochodowej skumulowanych było 38,7 proc. dochodów całej badanej zbiorowości, podczas gdy 20 proc. gospodarstw w najgorszej sytuacji gromadziło 7,9 proc. dochodów.

Zauważono, że czynnikiem silnie różnicującym dynamikę i strukturę dochodów oraz wydatków gospodarstw domowych jest miejsce zamieszkania. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach z miast był wyższy o 29,9 proc. niż na wsi. Przeciętne miesięczne wydatki na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta były o 34,5 proc. wyższe niż na wsi.

Dane GUS pokazują, że najwyższym przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na osobę dysponowały gospodarstwa domowe z województwa mazowieckiego – 2032 zł, zaś najniższym - gospodarstwa domowe zamieszkujące województwo podkarpackie – 1347 zł. Również najwyższe przeciętne miesięczne wydatki na osobę ponosiły gospodarstwa z województwa mazowieckiego – 1421 zł, a najniższe - z województwa podkarpackiego – 960 zł.

GUS odnotował nieznaczną poprawę sytuacji mieszkaniowej gospodarstw domowych w 2018 r. Przeciętne gospodarstwo zajmowało mieszkanie o powierzchni 79,4 m kw., składające się z trzech pokoi.

Zauważono również, że na wsi większy jest odsetek gospodarstw domowych posiadających samochód osobowy, motocykl, skuter, motorower lub rower (76,4 proc. na wsi, wobec 61,3 proc. w miastach), natomiast gospodarstwa domowe w miastach są lepiej wyposażone w sprzęt nowej generacji. (PAP)

autor: Marcin Musiał

mmu/ pad/