Naczelna Rada Adwokacka z nową propozycją. Chodzi o prawo do pełnomocnika
Naczelna Rada Adwokacka proponuje, aby wprowadzić jako zasadę prawo świadków do ustanowienia pełnomocnika, bez wyjątków i konieczności zgody sądu lub prokuratora. Adwokatura skierowała petycje w tej sprawie do prezydenta, rządu i parlamentu.
"Zaproponowaliśmy w czwartek na posiedzeniu Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej uchwałę, która zawiera petycje. Proponujemy, żeby każdy, kto miałby być przesłuchany w charakterze świadka, miał prawo do adwokata. Proponujemy też równoległy zapis, aby uniemożliwić ewentualne wykorzystywanie w sposób instrumentalny tego prawa" - powiedział w radiu Tok Fm przewodniczący NRA mec. Przemysław Rosati odnosząc się do tej inicjatywy.
Jak podkreślił, "mamy prawo korzystać z pomocy prawnej i korzystanie z pomocy adwokata nie jest niczym nadzwyczajnym". "Tymczasem dziś nie interes śledztwa pozwala sądowi, czy prokuratorowi, na odmowę dopuszczenia pełnomocnika do czynności, tylko ocena, czy zachodzi konieczność obrony interesu świadka" - wskazał Rosati. Jak podkreślił o obronie swojego interesu powinien decydować jednak obywatel i nie może za niego decydować organ państwa.
Co znajduje się w petycji NRA?
Petycja przyjęta przez Prezydium NRA zawiera projekt nowelizacji przepisu Kodeksu postępowania karnego odnoszącego się do możliwości ustanowienia pełnomocnika przez osobę niebędącą stroną postępowania.
Obecnie Kpk stanowi, że "osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu". W kolejnym z przepisów dodano jednak, że "sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika, (...) jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby niebędącej stroną".
W projekcie proponowanym przez Adwokaturę ten drugi przepis wykreślono, zaś pierwszy miałby uzyskać brzmienie: "Osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika. Niestawiennictwo pełnomocnika na terminie czynności procesowej nie stanowi przeszkody w jej przeprowadzeniu".
Zdaniem NRA, taka zmiana zagwarantuje, że "ani prokurator, ani sąd nie będą uprawnieni do ingerowania w decyzję o ustanowieniu pełnomocnika, co usunie element arbitralności, uznaniowości i nieostrości interpretacyjnej".
Jednocześnie w projekcie - jak wskazują jego autorzy - zawarte zostało zabezpieczenie mające "przeciwdziałać instrumentalnemu wykorzystywaniu uprawnienia". Dlatego dodano zasadę, że "niestawiennictwo pełnomocnika na terminie czynności procesowej nie stanowi przeszkody w jej przeprowadzeniu".
Z czego wynika petycja?
Kwestia poruszona w projekcie Adwokatury stała się głośna w ostatnich dniach i wyniknęła po nagłej śmierci Barbary Skrzypek. Wieloletnia współpracowniczka prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego zmarła w sobotę 15 marca. 12 marca była przesłuchiwana w warszawskiej prokuraturze okręgowej w charakterze świadka w śledztwie dotyczącym powiązanej z PiS spółki Srebrna i niedoszłej inwestycji - wybudowania dwóch wieżowców na należącej do spółki działce w Warszawie. Politycy PiS, w tym lider partii, uważają, że jest związek między przesłuchaniem kobiety a jej śmiercią.
Prok. Ewa Wrzosek, która prowadziła przesłuchanie, powołując się właśnie na przepis Kpk, którego dotyczy projekt Adwokatury, nie dopuściła do udziału w nim pełnomocnika Barbary Skrzypek mec. Krzysztofa Gotkowicza. Jednocześnie w czynnościach udział brali pełnomocnicy pokrzywdzonego w sprawie austriackiego biznesmena Geralda Birgfellnera mec. Jacek Dubois oraz mec. Krystian Lasik.
Prok. Wrzosek oświadczała, że "przesłuchanie pani Barbary Skrzypek odbyło się w środę 12 marca 2025 r. w siedzibie Prokuratury Okręgowej w Warszawie z zachowaniem wszelkich, wysokich standardów czynności procesowej".
Pytana dlaczego podczas przesłuchania Barbary Skrzypek nie było jej pełnomocnika prok. Wrzosek odpowiedziała, że pełnomocnik świadka uczestniczy w tego typu czynnościach procesowych wyłącznie na konkretnej podstawie prawnej. "Taka podstawa prawna - żaden interes faktyczny ani prawny ze strony Barbary Skrzypek - nie istniał, była przesłuchiwana wyłącznie na okoliczności, które są jej wiadome lub nie" - mówiła Wrzosek.
Prezes Rosati w czwartek zaznaczył, że "w Polsce codziennie mamy do czynienia z niezliczoną liczbą przesłuchań świadków". "Nie róbmy też z tego przesłuchania, które miało miejsce jakiegoś ekstraordynaryjnego wydarzenia. Nie ulega wątpliwości, że kilka elementów tego przesłuchania było - w mojej ocenie - przeprowadzone w sposób niezasadny. Konsekwentnie stoję na stanowisku, że nie było merytorycznych podstaw, żeby odmówić dopuszczenia do udziału pełnomocnika pani Skrzypek. (...) Wykorzystajmy tę szansę, żeby uświadomić sobie, jakie mamy prawa" - ocenił prezes NRA.
Petycja NRA - jak poinformowano - została skierowana do prezydenta, rządu, Sejmu i Senatu.
Pytany o fakt, że pełnomocnik Skrzypek w innych sprawach reprezentował prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, co mogło mieć wpływ na decyzję prokuratury, prezes NRA odpowiedział, że "adwokat ma bezwzględny obowiązek przestrzegać zasad etyki". "W ramach zasad etyki musimy często podejmować decyzje o tym, jak rozwiązywać potencjalne konflikty, które mogą wyniknąć z sytuacji procesowej, w której my znajdziemy się z własnym klientem" - zaznaczył.
"Jeśli adwokat ujawniłby jakieś informacje (z przesłuchania świadka - PAP), to złamałby tajemnicę adwokacką i z automatu miałby potencjalną odpowiedzialność dyscyplinarną. Są granice, których nie wolno przekraczać, jeśli chodzi o poświęcenie swojej profesji dla potrzeb jednego, czy drugiego klienta" - podkreślił mec. Rosati.
Prok. Wrzosek informowała we wtorek, że wystąpiła z wnioskiem o zapewnienie jej ochrony z uwagi na "niezliczoną liczbę kierowanych wobec niej gróźb karalnych i nawoływania do popełnienia przestępstw na jej szkodę, w tym niewyobrażalnej kampanii hejtu i nienawiści, inspirowanej przez osoby publiczne i polityków". W środę przekazała, że ochrona została jej przyznana. (PAP)
mja/ par/ grg/
