Nurkowie oczyścili i przenieśli elementy wraku szwedzkiego okrętu "Solen"
Nurkowie z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku usunęli stare sieci, liny oraz przynęty wędkarskie z konstrukcji XVII w. wraku "Solen" zalegającego na dnie Zatoki Gdańskiej. W trakcie prac przesunęli wrak w miejsce, w którym był w latach 70. XX wieku.
Działania nurków w Podwodnym Magazynie Wraków, który znajduje się w Zatoce Gdańskiej, kilka mil na wschód od Orłowa, były prowadzone od lipca do września br. Eksperci z NMM zajęli się m.in. wrakiem XVII-wiecznego szwedzkiego okrętu wojennego "Solen".
"W czasie prac udało się przenieść i 'ułożyć' wrak w formie jak najbardziej zbliżonej do znanej z dokumentacji rysunkowej z badań w latach 70. XX wieku" - powiedział dr Krzysztof Kurzyk z Działu Badań Podwodnych NMM w Gdańsku.
Wyjaśnił, że wymagało to od nurków podniesienia oraz przemieszczenia w toni za pomocą worków wypornościowych (o wyporności do dwóch ton) wielkogabarytowych, masywnych elementów wraka, w tym dziobnicy, fragmentu tylnicy oraz trzech dużych rozmiarów części dennych wraka (tzw. Mały Solen), oderwanej z konstrukcji nadstępki oraz kilkunastu mniejszych elementów takich jak denniki.
Dr Kurzyk dodał, że w pierwszym etapie specjaliści usunęli z konstrukcji XVII-wiecznego wraku stare sieci, liny oraz przynęty wędkarskie. "Za pomocą eżektora oraz płuczki oczyszczaliśmy drewniane elementy konstrukcyjne wraka, przysypane oraz zagrzebane w piaszczystym dnie, co umożliwiło montaż pasów-zawiesi" - powiedział.
Zaznaczył, że elementy wraka podczepiane były za pomocą zawiesi do worków wypornościowych (irodyn), napełnianych z pokładu jednostki sprężonym powietrzem, co pozwalało kontrolować przepływ powietrza oraz proces podnoszenia masywnych elementów z dna morza.
Nurkowie z Działu Badań Podwodnych NMM we wrześniu br. rozpoczęli również podnoszenie oraz przemieszczanie 8 żeliwnych zabytkowych dział z XVIII wieku, każde o wadze ok. 1,5 tony. Dr Kurzyk wyjaśnił, że działa pochodzą ze szwedzkiego warsztatu, zostały odkryte oraz zadokumentowane w czasie akcji "Wiatrem Gnane". "Wtedy do naszego muzeum trafiły cztery sztuki (dwa z nich po konserwacji znajdują się w holu NMM na Ołowiance - PAP), a osiem zatopiono w obszarze Podwodnego Magazynu Wraków, w sporym jednak oddaleniu od pławy NMM oraz wraka 'Solen'" - dodał.
Zapowiedział, że przed nurkami wykonanie dokumentacji podwodnej - w tym m.in. aktualnej fotogrametrii wraka "Solen" oraz położonych w pobliżu dział. Finalnym efektem będzie stworzenie atrakcyjnego stanowiska podwodnego, dostępnego dla płetwonurków, co pozwoli jeszcze lepiej promować oraz chronić morskie dziedzictwo kulturowe Bałtyku.
30-metrowy galeon "Solen" został zbudowany w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, skąd trafił do marynarki szwedzkiej. Wraz z pięcioma innymi okrętami 28 listopada 1627 r. starł się na Zatoce Gdańskiej z dwiema eskadrami polskich żaglowców. "Solen" skutecznie atakowany przez polskie jednostki "Pan Morski" ("Wodnik") i "Biały Lew", został w akcie desperacji wysadzony w powietrze przez własną załogę.
Wrak "Solena" odkryto prawie 350 lat później podczas budowy gdańskiego Portu Północnego. Od tego czasu archeolodzy podnieśli z niego ponad 6 tysięcy zabytków; wśród nich znajduje się szczególnie wartościowa kolekcja 20 spiżowych dział okrętowych. Z wraku pozyskano również ponad tysiąc srebrnych i miedzianych monet, liczne elementy uzbrojenia i przedmioty codziennego użytku, a także szczątki marynarzy, na podstawie których zrekonstruowano wygląd członków załogi.
Autor: Piotr Mirowicz
grg/
