Parlament Europejski dał zielone światło dla planów zwiększenia podaży surowców strategicznych w UE. Dla Polski ważny węgiel koksowy

Nowy akt ma być impulsem do badań naukowych i prac nad materiałami alternatywnymi. Ma też sprawić, że wydobycie i produkcja staną się przyjaźniejsze dla środowiska.

Przepisy aktu przewidują zachęty gospodarcze. Zapewniają też stabilniejsze i bezpieczniejsze warunki realizacji przedsięwzięć górniczych i projektów w dziedzinie recyklingu. Będzie też można łatwiej i szybciej uzyskać zezwolenie na projekty strategiczne.

W trakcie negocjacji aktu z Radą europosłowie apelowali, by w większym stopniu skupić się na produkcji. Chcieli też zwiększyć liczbę materiałów, którymi można by zastąpić surowce strategiczne. Europosłowie dopilnowali ponadto, by w nowych przepisach znalazły się cele w zakresie uzyskiwania surowców krytycznych z odpadów. Chcieli także ograniczyć biurokrację, która utrudnia działalność zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom.

Europosłowie w przyjętym dokumencie pokreślili także znaczenie partnerstw strategicznych Unii z państwami trzecimi w dziedzinie surowców krytycznych. Pozwolą one Unii zróżnicować źródła dostaw i przyniosą korzyści wszystkim stronom.

Sprawozdawczyni Nicola Beer (Odnowić Europę) powiedziała, że przepisy to strategia polityki przemysłowej, która zapewni podaż surowców w Europie bez szkody dla środowiska.

"Za pomocą ukierunkowanych zachęt ekonomicznych dajemy prywatnym inwestorom pewność planowania projektów. Będą punkty kompleksowej obsługi dla przedsiębiorstw, a dla władz krajowych szybkie i proste procedury wydawania zezwoleń i jasno określone terminy. To pobudzi wydobycie, przetwarzanie i recykling w Europie” - wskazała.

Dla Polski ważne jest, że na liście surowców krytycznych jest węgiel koksowy.

Jak powiedziała wcześniej w rozmowie z PAP europosłanka Izabela Kloc (PiS), ustawodawstwo unijne musi teraz uwzględniać wyjątkowy status tego surowca.

"Komisja Europejska nie będzie mogła nakładać na kopalnie węgla koksowego zbyt dużych obciążeń, związanych chociażby z redukcją emisji metanu. Oznacza to również większe możliwości pozyskiwania środków finansowych na niezbędne inwestycje, chociażby z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Uznanie roli węgla koksowego dla europejskiej gospodarki, to sukces Polski i jednocześnie ważny wyłom w antywęglowej polityce Brukseli" – powiedziała Kloc.

Były premier, europoseł Jerzy Buzek (PO) wskazał, że nowe przepisy to kolejny krok w stronę przerwania pętli importowego uzależnienia Unii Europejskiej od monopolistów.

Czytaj więcej

Szefowa KE: porażka Putina nie przełoży się automatycznie na zwycięstwo Ukrainy

"Wygranymi Aktu są m.in. polscy producenci węgla koksowego czy miedzi - upominałem się o te surowce w konkretnych poprawkach. Nasi producenci będą teraz mogli korzystać z szybszych ścieżek przy wydawaniu pozwoleń, łatwiej będzie im również pozyskiwać środki na finansowanie nowych inwestycji tworzących miejsca pracy" – przekazał Buzek w rozmowie z PAP.

Jak dodał, surowce krytyczne są kluczowe dla powodzenia zarówno transformacji energetycznej (np. bez koksu nie ma stali, a bez stali - wiatraków), jak i cyfrowej. Są także ważne dla rozwoju technologii kosmicznych.

"Zapotrzebowanie na te surowce będzie stale rosnąć – nie tylko w samej UE. Dlatego dzięki nowym zapisom nie dość, że utrzymamy lokalne miejsca pracy - chociażby w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, to przyczynimy się też do poprawy bezpieczeństwa energetycznego, a nawet szerzej - gospodarczego całej Unii" – podsumował Buzek, były przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

Nowe przepisy przyjęto stosunkiem głosów 549 do 43 (24 posłów wstrzymało się od głosu). Teraz Akt o surowcach krytycznych musi oficjalnie zatwierdzić Rada, zanim będzie je można opublikować w Dzienniku Urzędowym.

Samochody elektryczne, panele słoneczne i smartfony zawierają surowce krytyczne. Surowce te mają ogromne znaczenie dla zielonej i cyfrowej transformacji w Unii Europejskiej. Zagwarantowanie ich podaży jest podstawą odporności gospodarczej Unii, zapewni jej pozycję lidera technologicznego i strategiczną autonomię. Agresja Rosji na Ukrainę, a także coraz bardziej zaborcza polityka handlowa i przemysłowa Chin spowodowały, że kobalt, lit i inne surowce stały się czynnikiem geopolitycznym.

Cały świat przechodzi na energie odnawialne. Trwa cyfryzacja gospodarki i społeczeństw. To sprawia, że w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat popyt na surowce krytyczne drastycznie wzrośnie.

Z Strasburga Łukasz Osiński (PAP)

jc/