Sprawa znieważenia polskiego godła przez Nergala do ponownego rozpatrzenia

„Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny wyrokiem z dnia 5 lutego 2024 r. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania” – poinformowała PAP koordynator ds. kontaktów sądu ze środkami masowego przekazu Anna Kanabaj–Michniewicz.

Wyjaśniła, że w ustnych motywach rozstrzygnięcia "Sąd Apelacyjny podzielił zarzut podniesiony w apelacji prokuratora, a dotyczący odmowy uznania za znak państwowy orła białego".

„Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych - orzeł biały, biało-czerwone barwy i +Mazurek Dąbrowskiego+ są symbolami Rzeczypospolitej Polskiej” – podała Kanabaj-Michniewicz.

Zaznaczyła, że przepis art. 2 ust. 1 ww. ustawy wskazuje z kolei, że godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy.

„W ocenie Sądu Apelacyjnego orzeł biały jako element godła państwowego stanowi zatem inny znak państwowy w rozumieniu art. 137 par. 1 kodeksu karnego” – przekazała.

Kanabaj-Michniewicz podała, że Sąd Apelacyjny podkreślił, iż nie jest właściwa interpretacja Sądu Okręgowego, zgodnie z którą orzeł biały jest tylko nazwą godła Rzeczypospolitej Polskiej. „Ustawa z 31 stycznia 1980 r. wymienia bowiem elementy godła RP i jednym z nich jest właśnie wizerunek orła białego” – przekazała.

„Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że działanie opisane w art. 137 par. 1 k.k. może realizować się także przez zachowanie skierowane przeciwko znakom państwowym, które nie odpowiadają dokładnie wzorcowi ustawowemu, jeśli nawiązują one jednak bezpośrednio do godła czy flagi Rzeczypospolitej Polskiej i w powszechnym odbiorze wywołują takie właśnie skojarzenie” – poinformowała przedstawicielka Sądu Apelacyjnego.

„Nie budziło wątpliwości Sądu Apelacyjnego, także w świetle opinii biegłych z zakresu heraldyki i grafiki, że inspiracją do stworzenia plakatu był wizerunek orła białego. Mimo, że plakat nie zawiera wszystkich elementów wizerunku orła białego wskazanych w art. 2 ust. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, to niewątpliwie nawiązuje do niego bezpośrednio” – informuje Kanabaj-Michniewicz.

Podkreśliła, że „Sąd Apelacyjny nie podzielił wniosku sądu I instancji, że wprowadzenie modyfikacji w wizerunku orła białego przesądza o braku możliwości stwierdzenia czynu z art. 137 par. 1 k.k”.

„Kwestią do rozważenia przy ponownym rozpoznaniu sprawy pozostaje natomiast, w jakim stopniu ta modyfikacja doprowadziła do pozbawienia orła białego należnego szacunku, znieważenia czy ośmieszenia symboliki państwowej. Nie wyłącza przy tym odpowiedzialności karnej okoliczność, że działanie to miało miejsce w ramach działalności artystycznej. Nie istnieje prymat wolności wypowiedzi czy wolności artystycznej nad ochroną prawną godła, barw i hymnu Rzeczypospolitej Polskiej, przewidzianą również w Konstytucji RP. Ratio legis penalizowania zachowań polegających na publicznym znieważaniu, niszczeniu, uszkadzaniu lub usuwaniu godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego jest ochrona godności państwa polskiego, wspólne dobro społeczeństwa” – podała Anna Kanabaj-Michniewicz.

Zdaniem prokuratury plakat promujący trasę zespołu "Behemoth" pod hasłem "Rzeczpospolita Niewierna", który odbywał się między 30 września a 10 października 2016 r., znieważył polskie godło. Na plakacie został przedstawiony biały orzeł bez korony. Zamiast niej z głowy ptaka wyrastały diabelskie rogi. W postać orła były wpisane dwa węże oraz czaszki i odwrócony krzyż. Orzeł został umieszczony na czerwonym tle. Nad orłem umieszczono też napis "Rzeczpospolita Niewierna".

W maju 2022 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku uniewinnił mężczyzn od zarzucanych im czynów. Zdaniem sądu wzór graficzny znajdujący się na plakacie nie jest wizerunkiem godła polskiego. Jak wskazywał wówczas sąd "przedmiotem publicznego znieważenia opisanego w art. 137 Kodeksu Karnego musi być m.in. godło. Nie zaś twór graficzny, projekt graficzny, nawiązujący czy też podobny do orła. Jak wynika z opinii jednego z biegłych, projekt został przez autora stworzony od podstaw i nie stanowi przerobienia godła RP". Od wyroku uniewinniającego sądu I instancji apelację wywiódł prokurator.

Członkowie zespołu "Behemoth" oraz grafik zostali uniewinnieni po raz pierwszy przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w kwietniu 2018 roku. Kilka miesięcy później Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił wyrok niższej instancji i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia. Drugi uniewinniający wyrok zapadł w maju 2022 roku również w Sądzie Okręgowym w Gdańsku.(PAP)

autor: Dariusz Sokolnik

ep/