2024-10-20 18:04 aktualizacja: 2024-10-20, 18:23
Festiwal potrwa do 22 października. Fot. FB/Dom Pamięci w Płońsku
W Płońsku twa „Festiwal Kultury Żydowskiej w mieście Ben Guriona”. To ósma edycja cyklu poświęconego historii tamtejszych Żydów i miasta, w którym urodził się pierwszy premier Izraela. Jednym z wydarzeń jest prezentacja makiety dawnej płońskiej Wielkiej Synagogi. Impreza potrwa do 22 października.
Organizatorem tegorocznego „Festiwalu Kultury Żydowskiej w mieście Ben Guriona”, który potrwa do 22 października, jest Miejskie Centrum Kultury w Płońsku, a partnerem Fundacja Nobiscum z Płocka, przywracająca pamięć o społeczności żydowskiej Mazowsza.
W tym roku festiwalowym wydarzeniem jest m.in. premierowa prezentacja w Domu Pamięci w Płońsku, którym opiekuje się Fundacja Nobiscum, makiety Wielkiej Synagogi - budynek ten istniał od II połowy XVII wieku do lat 50. XX wieku.
Autorem modelu płońskiej Wielkiej Synagogi jest kierownik Muzeum Wisły Środkowej i Ziemi Wyszogrodzkiej Zdzisław Leszczyński, który zajmuje się modelarstwem historycznym i wcześniej wykonał wiele makiet, w tym również dawnych, nieistniejących już synagog w Płocku i Grodzisku Mazowieckim, a także synagogi wyszogrodzkiej.
Jak powiedział PAP Leszczyński, makieta płońskiej Wielkiej Synagogi powstała z elementów drewnianych w skali 1:50 na podstawie zachowanej dokumentacji, w tym archiwalnych fotografii. „Praca nad tym modelem trwała cztery miesiące. Nie było to łatwe, gdyż wymagało odtworzenia szczegółów, w tym elewacji, o wiele bardziej skomplikowanej niż w przypadku synagog, których makiety dotychczas budowałem” - podkreślił.
Przy okazji prezentacji modelu Wielkiej Synagogi przygotowano wystawę planszową oraz publikację poświęconą historii tej budowli.
Wielką Synagogę w Płońsku, murowaną, zbudowano przy obecnej ul. Warszawskiej, a dawniej ul. Koziej, najprawdopodobniej około 1670 r. w stylu barokowym. W 1826 r. uległa ona spaleniu, ale cztery lata później została odbudowana. Istniała do połowy lat 50. XX wieku, gdy została rozebrana z powodu zniszczeń z czasów II wojny światowej. W 1959 r. działka po nieistniejącej już wtedy budowli przeszła na własność Skarbu Państwa. Potem wybudowano tam siedzibę oddziału ZUS.
Podczas obecnej odsłony „Festiwalu Kultury Żydowskiej w mieście Ben Guriona” w Domu Pamięci odbędzie się też premiera książki „Płońsk w XIX-wiecznym rysunku archiwalnym” autorstwa Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej z Fundacji Nobiscum. Z kolei w Miejskim Centrum Kultury otwarta zostanie ekspozycja „XIX-wieczna architektura mazowieckich sztetli w świetle zbiorów Archiwum Państwowego w Płocku”.
Wśród festiwalowych wydarzeń zaplanowano również pokaz filmu „Marzec’68” i spotkanie z reżyserem Krzysztofem Langiem oraz monodram „Chciała zapomnieć” Aliny Świdowskiej, aktorki Teatru Żydowskiego w Warszawie. Będą też warsztaty plastyczne dla dzieci „Wokół święta Sukkot”.
Jak zapowiadają organizatorzy, 21 października, pod honorowym patronatem Ambasady Izraela w Polsce, odbędzie się w Płońsku Marsz Milczenia, upamiętniający ofiary Holokaustu.
Historia społeczności żydowskiej Płońska ma ponad 500 lat. Przed wybuchem II wojny Żydzi stanowili mniej więcej połowę mieszkańców miasta. Większość zginęła w czasie Holocaustu - w utworzonym przez Niemców płońskim getcie, które istniało w latach 1940 - 1942, lub wywieziona do niemieckich obozów zagłady.
W 2023 r. w Płońsku w odnowionej przy wsparciu unijnym kamienicy przy ul. Warszawskiej otwarto Dom Pamięci. Prezentowana jest tam muzealna ekspozycja „Spójrz - przypomnij” o dziejach Żydów płońskich oraz zamieszkujących okoliczne miejscowości. Nazwa wystawy nawiązuje do słów, które na odwrocie swej fotografii, pochodzącej z lat 30. XX wieku, napisała mieszkająca wtedy w tym mieście Chawcia Jakubowicz.
W Płońsku 16 października 1886 r. urodził się Dawid Ben Gurion, który współtworzył tam organizacje syjonistyczne, wspierające emigrację Żydów do Palestyny, będącej wówczas częścią Imperium Osmańskiego. Sam osiedlił się tam w 1906 r., kontynuując działalność polityczną. Był m.in. członkiem władz Światowej Organizacji Syjonistycznej i przewodniczącym Komitetu Wykonawczego Agencji Żydowskiej. Współtworzył socjalistyczno-syjonistyczną partię Mapai, której był liderem.
14 maja 1948 r. Dawid Ben Gurion ogłosił w Tel Awiwie Deklarację Niepodległości Izraela. Został pierwszym premierem tego kraju. Urząd ten sprawował do 1954 r., a także w latach 1955-63. Zmarł 1 grudnia 1973 r. w Ramat Gan. Jego grób znajduje się w Midreszet Ben Gurion w regionie Ramat ha-Negev, z którym Płońsk nawiązał partnerską współpracę w 1997 r. (PAP)
mb/ lm/gn/
