Wystawa z okazji 75-lecia Wytwórni Filmów Oświatowych w Muzeum Kinematografii w Łodzi

"Oświatówka. Fabryka nieoczywistości" to najnowsza wystawa czasowa, otwarta w Muzeum Kinematografii w Łodzi z okazji 75 rocznicy powołania Wytwórni Filmów Oświatowych (WFO).

Kuratorzy ekspozycji - Zuzanna Woźniak i Kornel Nocoń - podjęli się niezwykle trudnego zadania, bo dorobek WFO to ponad 5,5 tys. produkcji filmowych i ponad 1,2 tys. nagród na festiwalach. W dodatku dorobek ten tworzą filmy tak różne od siebie, że trudno znaleźć dla nich wspólny mianownik. I chociaż wystawa z okazji jubileuszu od razu kojarzy się z chronologiczną opowieścią, twórcy wystawy zrezygnowali z linearnego sposóbu przedstawienia historii "Oświatówki".

Zaprezentowano zatem jedynie wycinek dorobku artystycznego WFO; materiały audiowizualne, stworzone z ponad 200 fragmentów filmów, zostały podzielone na sekcje odpowiadające czterem żywiołom: ogniowi, wodzie, powietrzu i ziemi. Eseje wizualne prezentują nowe spojrzenie na produkcje Wytwórni i są próbą jej współczesnej interpretacji. Wykonali je artyści młodego pokolenia m.in. Jakub Mikurda, Franciszek Berbeka, Monika Kotecka, Mateusz Romaszkan, Katarzyna Figat.

Wytwórnia Filmów Oświatowych w Łodzi została powołana do istnienia 29 grudnia 1949 roku; powstała na bazie działającego od 1945 r. Wydziału Filmu Oświatowego Instytutu Filmowego. Celem instytucji było tworzenie filmów edukacyjnych i oświatowych. Jak zapisano na stronie internetowej WFO, jej historia to "fascynująca podróż przez zmieniające się czasy, w których film stał się jednym z najskuteczniejszych narzędzi w propagowaniu wiedzy i wartości społecznych".

W Oświatówce zrealizowano blisko 5 tys. filmów, wśród których szczególne miejsce zajmują filmy przyrodnicze. Częstym tematem produkcji filmowych była również sztuka. W ocenie twórców wystawy, WFO odegrała istotną rolę w popularyzacji filmów dokumentalnych, a także animacji dla dzieci, tworząc kultowe postacie i historie, które na stałe wpisały się w polską popkulturę. Z zasobów wytwórni korzystały placówki edukacyjne w celach dydaktycznych. To dzięki działalności WFO, film stał się integralną częścią polskiego systemu edukacji.

WFO pełniła także rolę swoistego laboratorium filmowego, w którym eksperymentowano z formą i treścią. Swoje kariery rozpoczynało w niej wielu mistrzów polskiego kina, m.in. Wojciech Jerzy Has, Krzysztof Zanussi, Krzysztof Komeda, Zbigniew Rybczyński, Wojciech Wiszniewski, Bogdan Dziworski, Piotr Szulkin, Andrzej Barański, Juliusz Machulski, Krzysztof Ptak, Piotr Sobociński, Jacek Bławut, Marek Koterski, Jan Jakub Kolski, Maciej Drygas.

Co ciekawe, niektóre dawne produkcje WFO mają dziś status filmów wiralowych np. "Złota rączka" czy "Skąd się biorą dzieci".

Warto zaznaczyć, że Wytwórnia, która od lat mieści się na terenach pofabrycznych przy ul. Kilińskiego 210 w Łodzi, odnajduje się z powodzeniem w dobie cyfryzacji i nowych technologii. Stale rozbudowuje własną linię digitalizacji i rekonstrukcji materiałów audiowizualnych. W Oświatówce powstało unikatowe studio animacji klasycznej na taśmie 35 mm z urządzeniem do zdjęć poklatkowych i specjalnych systemu CRASS; w planach jest także własne profesjonalne studio filmowe. WFO jest także głównym organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Filmów Przyrodniczych im. Włodzimierza Puchalskiego - jego najbliższa edycja odbędzie się w 2025 roku.

Wysoką rangę artystyczną dorobku WFO i jej zasługi dla kultury narodowej doceniono w roku 2014, przyznając Wytwórni brązowy medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Uhonorowano ją również tablicą w Łódzkiej Galerii Gwiazd.

Wystawa w Muzeum Kinematografii powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w programie "Wspieranie działań muzealnych". Dla zwiedzających dostępna będzie do końca roku.

agm/ aszw/ grg/