Zmarł Tomasz Łubieński, prozaik, dramaturg, eseista, wieloletni red. naczelny miesięcznika "Nowe Książki"

Tomasz Łubieński urodził się 18 kwietnia 1938 r. w Warszawie. Czas II wojny światowej Łubieńscy spędzili pod Dębicą. Po wojnie przyszły pisarz ukończył Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci nr 1 im. Bolesława Limanowskiego w Warszawie. Studiował historię i polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, już podczas studiów publikował w "Twórczości" i "Współczesności".

Atmosferę swojej arystokratycznej rodziny pisarz przedstawił m.in. w dramacie "Ostatni". "Wychowywałem się w takiej atmosferze i scenerii, ale z przekonania jestem demokratą. Spotkałem kiedyś wuja, który spędził wiele lat w południowej Afryce. Przywitał mnie takimi słowami: 'Witam w tobie przedstawiciela naszej rodziny, którego komunizm uchronił od degeneracji. Co ty byś zrobił bez tego? Byłbyś paniczem, ewentualnie łowcą posagów, polowałbyś... A tak skończyłeś studia, pracujesz'. Bardzo mi gratulował i tego się w życiu trzymam" - mówił Łubieński kilka lat temu w rozmowie z Iwoną Smolką.

W literaturze Łubieński zadebiutował jednoaktówką "Gra" opublikowaną w 1959 roku w "Dialogu", jego pierwszą książką prozatorską jest wydany w 1962 roku tom opowiadań "Ćwiczenia". Na początku twórczości więcej uwagi Łubieński poświęcał dramatopisarstwu. Jest autorem kilkunastu sztuk, z których scenicznej realizacji doczekały się m.in. "Zegary" (Stary Teatr w Krakowie, 1970), "Koczowisko" (Teatr Polski we Wrocławiu 1979), "Śmierć komandora" (Teatr Polski we Wrocławiu 1984) oraz "Ostatni" (Teatr Narodowy w Warszawie, 2003).

W latach 70. Łubieński pracował w tygodniu "Kultura". Od 1978 publikował w czasopiśmie "Res Publica", którego był współzałożycielem (wychodzącym najpierw poza cenzurą w II obiegu wydawniczym, a od 1987 oficjalnie).

W 1978 roku ukazała się najbardziej chyba znana książka Łubieńskiego - tom esejów "Bić się czy nie bić" poświęcony rozważaniom o sensie polskich powstań narodowych w XVIII i XIX wieku. Ta książka otwiera cykl dzieł Łubieńskiego, w których autor stawia pytania o kształt polskiej pamięci historycznej, model polskiego patriotyzmu.

W wydanej w 2004 roku książce "Ani tryumf, ani zgon" Łubieński polemizuje z mitem powstania warszawskiego - pokazuje błędy dowództwa AK, a także cenę, jaką Warszawa zapłaciła za powstanie. W książce z 2009 roku "1939. Zaczęło się we wrześniu" Łubieński stawia natomiast pytania o to, czy polskie państwo przygotowane było w 1939 roku do wojny i jaki jest mit polskiego września.

W latach 80. XX w. Łubieński publikował w czasopismach emigracyjnych "Aneks" i "Zeszyty Literackie". Od 1989 do 1992 był członkiem redakcji "Tygodnika Solidarność", oraz działaczem "Stowarzyszenia Wspólnota Polska. W latach 80. ukazały się książki biograficzne Łubieńskiego o Mierosławskim ("Czerwonobiały", 1983), Norwidzie ("Norwid wraca do Paryża", 1989) i Mickiewiczu ("M jak Mickiewicz" 1999).

Tomasz Łubieński opublikował tom wierszy "Nieobecni mają rację" (1996), przetłumaczył fragmenty "Boskiej komedii" Dantego, opublikował książki prozatorskie - "Wszystko w rodzinie" (2004) i "Turnus" (2012). Pisarz należy do zespołu redakcyjnego miesięcznika "Teatr" i jest redaktorem naczelnym miesięcznika "Nowe Książki".

Od 2001 r. wraz z Kazimierą Szczuką i Witoldem Beresiem, a następnie z Kingą Dunin i Pawłem Duninem-Wąsowiczem prowadził w programie 1 TVP magazyn kulturalny "Dobre książki".

Pisarz był członkiem Związku Literatów Polskich (1972-1983), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989), Polskiego PEN Clubu (od 1979). W 2006 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył Tomasza Łubieńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.(PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska

mmi/