Białoruś

Ustrój

Republika. 1 I 1919 r. proklamowana jako Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka. Od II 1919 do VII 1920 r. wchodziła w skład Litewsko-Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Na mocy traktatu ryskiego z 1921 r., wschodnia część tego terytorium, jako Białoruska SRR, weszła w skład ZSRR - zachodnia do Polski. We wrześniu 1939 r. część zachodnia została przyłączona do Białoruskiej SRR. 
27 VII 1990 r. Rada Najwyższa (ówczesny parlament) ogłosiła deklarację suwerenności państwowej. 25 VIII 1991 r. przyjęła ustawę o niepodległości republiki, a 19 IX 1991 r. o zmianie nazwy państwa na Republika Białoruś. 
8 XII 1991 r. Białoruś wraz z Federacją Rosyjską i Ukrainą podpisała porozumienie o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Od IV 1997 r. wchodzi w skład Związku Białorusi i Rosji. 
Zgodnie z konstytucją zaaprobowaną w referendum z 24 XI 1996 r. (wynik głosowania nie został uznany przez opozycję i społeczność międzynarodową), ostatnio modyfikowaną w referendum z 17 X 2004 r., głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na kadencję 5-letnią (ilość kadencji obecnego prezydenta jest nieograniczona). Prezydent posiada szerokie uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej. 
Organem władzy ustawodawczej jest 2-izbowy parlament - Zgromadzenie Narodowe, o kadencji 4-letniej, składające się z izby wyższej - Rady Republiki i izby niższej - Izby Reprezentantów. W skład Rady Republiki wchodzi 64 członków: 56 wybieranych przez obwodowe komitety wykonawcze i 8 mianowanych przez prezydenta. Izba Reprezentantów liczy 110 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych w okręgach jednomandatowych. 
Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta. 
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 6 obwodów: brzeski, grodzieński, homelski, miński, mohylewski i witebski oraz miasto wydzielone Mińsk.

Głowa państwa

prezydent - Alaksandr ŁUKASZENKA /od 20 VII 1994; reelekcje: 2001, 2006, 2010, 2015/
                                                                                    *
poprzednia głowa państwa - przewodn. Rady Najwyższej Miaczesłau HRYB /28 I 1994 - 20 VII 1994/

Rząd

utworzony 18 VIII 2018 r., stan po zmianach z 11 VI 2019 r.

Parlament

Zgromadzenie Narodowe

Izba Reprezentantów
przewodniczący - Uładzimir ANDREJCZANKA

Podział mandatów po wyborach z 6-11 września 2016 r.: KPB 8, RPPS 3, BPP 3, LDPB 1, ZPO 1, niezależni 94. Razem 110.

Rada Republiki
przewodniczący - Michaił MIASNIKOWICZ

Wybory odbyły się 30 sierpnia i 30 września 2012 r.

Partie

Komunistyczna Partia Białorusi /KPB/ - utworzona w listopadzie 1996 r. w wyniku rozłamu w Partii Komunistów Białorusi; proprezydencka; I sekr.: Ihar KARPIENKA. 

Partia Agrarna /Ahrarna Partyja - AP/ - utworzona w 1994 r. w wyniku połączenia Zjednoczonej Agrarno-Demokratycznej Partii Białorusi /Abjadnanaja Ahrarna-Demakratycznaja Partyja Biełarusi - AADPB; zał. VI 1992/ i Białoruskiej Partii Chłopskiej /Biełaruskaja Sialanskaja Partyja - BSP; zał. II 1991/; przewodn.: Michaił SZYMAŃSKI. 

Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości /RPPS/ - utworzona w 1993 r.; przywódca: Wasyl ZADNIEPRIANY.

Białoruska Partia Patriotyczna /BPP/ - utworzona w 1994 r. 

Liberalno-Demokratyczna Partia Białorusi /Liberalna- Demakratycznaja Partyja Biełarusi - LDPB/ - utworzona w 1994 r.; przywódca: Siarhiej HAJDUKIEWICZ. 

Białoruska Zjednoczona Partia Lewicowa "Sprawiedliwy Świat" - utworzona 30 maja 1993 r. w wyniku zjednoczenia Komunistycznej Partii Białorusi /zał. 31 XII 1918; zdelegalizowana 25 VIII 1991 - 3 II 1993/ z Partią Komunistów Białorusi /zał. 7 XII 1991/; do listopada 2009 r. nosiła nazwę Partia Komunistów Białorusi /Partyja Kamunistau Biełarusi - PKB/; przewodn.: Siarhiej KALIAKIN. 

Zjednoczona Partia Obywatelska /ZPO/ - utworzona 1 września 1995 r. w wyniku połączenia się Zjednoczonej Demokratycznej Partii Białorusi /zał. XI 1990/ z Partią Obywatelską; honorowy przewodn.: Stanislau BAHDANKIEWICZ; przewodn.: Wasil PALAKAU. 

Białoruska Partia Zielonych /Biełaruskaja Partyja Zialonych - BPZ/ - utworzona 30 grudnia 1992 r.; przywódca: Aleh NOWIKAU. 

Białoruska Partia Socjaldemokratyczna "Hramada" /Biełaruskaja Sacyjał-Demakratycznaja Partyja "Hramada"/ - utworzona 10 kwietnia 2005 r.; przywódca: Irina WESZTARD /kob./. 

Narodowa Partia Białorusi /Nacyjanalnaja Partyja Biełarusi - NPB/ - utworzona w kwietniu 1994 r. z przekształcenia Narodowo- Demokratycznej Partii Białorusi /zał. 23 VI 1990/; przewodn.: Anatolij ASTAPIENKA. 

Partia BNF - utworzona 19 października 1988 r. jako ugrupowanie społeczno-polityczne, od 1993 r. partia polityczna, do 2005 r. nosiła nazwę Białoruski Front Narodowy /Biełaruski Narodny Front - BNF/; przewodn.: Ryhor KASTUSIOU. 

Konserwatywna Partia Chrześcijańska Białoruskiego Frontu Narodowego - utworzona we wrześniu 1999 r. w wyniku rozłamu w Białoruskim Froncie Narodowym; przywódca: Zianon PAŹNIAK.
                                                                                    *
Związek Polaków na Białorusi /ZPB/ - organizacja polskiej mniejszości narodowej, utworzona 16 czerwca 1990 r., dzieli się na 2 frakcje; prezes frakcji uznawanej przez władze polskie: Andżelika BORYS /kob./.

Narodowa Koalicja Pięć Plus /5+/ - koalicja partii opozycyjnych utworzona w lipcu 2003 r.; skupia partie prodemokratyczne, m.in. Białoruski Front Narodowy, Zjednoczoną Partię Obywatelską, Białoruską Partię Pracy, Białoruską Partię Zielonych i Białoruską Zjednoczoną Partię Lewicową "Sprawiedliwy Świat".

Związki zawodowe

Federacja Związków Zawodowych Białorusi - liczy ponad 4 mln członków; przewodn.: Leanid KOZIK. 

Wolny Związek Zawodowy Białorusi - utworzony w 1992 r.; liczy ok. 13 000 członków; przewodn.: Hienadź BYKAU. 

Białoruski Kongres Demokratycznych Związków Zawodowych - utworzony w 1993 r.; liczy 15 000 członków.

Prasa

Dzienniki

Dobry Wieczar - niezależny, wieczorny, w jęz. białoruskim i rosyjskim, Mińsk, zał. XI 1990.

Narodna Hazeta /Narodnaja Gazieta - w jęz. białoruskim i rosyjskim, Mińsk, zał. 1990.

Narodna Wola - niezależny, w jęz. białoruskim i rosyjskim, obecnie wychodzi 2 razy w tygodniu, Mińsk, zał. 1995.

Respublika - organ rządu, w jęz. białoruskim i rosyjskim, Mińsk, zał. 1991.

Sowietskaja Biełorussija - organ rządu, w jęz. rosyjskim, Mińsk, zał. VIII 1927; poprzednio organ KC Komunistycznej Partii Białorusi, Rady Najwyższej i Rady Ministrów; ukazuje się 5 razy w tygodniu.

Wieczernij Minsk - w jęz. rosyjskim, Mińsk, zał. VIII 1991.

Zwiazda - organ parlamentu i Rady Ministrów, w jęz. białoruskim, Mińsk, zał. 1917.

Czasopisma

BiełGazieta - tygodnik, Mińsk, zał. 1995.

Biełarusskij Czas - tygodnik w jęz. białoruskim i rosyjskim, Mińsk.

Biełarusskij Priedprinimatiel - tygodnik o tematyce gospodarczej, w jęz. rosyjskim, Mińsk.

Biełarusy i Rynok - niezależny tygodnik gospodarczy, w jęz. rosyjskim, Mińsk, zał. 1990.

7 Dni - tygodnik informacyjny wyd. przez agencję BelTA, Mińsk.

Głos znad Niemna - tygodnik w jęz. polskim wyd. przez Związek Polaków na Białorusi, Grodno, zał. 1989 jako miesięcznik, następnie dwutygodnik.

Mastactwa /Sztuka/ - miesięcznik kulturalny, w jęz. białoruskim, Mińsk.

Nasza Niwa - tygodnik, Mińsk, zał. 1906, wznowiona w 1991.

Nowy Czas - tygodnik o tematyce społeczno-polityczno-historycznej, wyd. przez Towarzystwo Języka Białoruskiego, Mińsk, zał. III 2002.

Agencje prasowe

BiełTA - państwowa agencja informacyjna, założona 23 grudnia 1918 r.; poprzednio nosiła nazwę Biełinfarm, Mińsk. 

BiełaPAN - prywatna agencja informacyjna, założona w 1991 r.; nadaje serwisy w jęz. białoruskim, rosyjskim i angielskim; Mińsk.