Mołdawia

2019-05-16 11:00 aktualizacja: 2019-07-31, 12:10
Fot. PAP/EPA/DUMITRU DORU

Ustrój

Republika. 12 X 1924 r., proklamowana jako Mołdawska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka w składzie Ukraińskiej SRR. Od 2 VIII 1940 r. (po włączeniu w jej skład części Besarabii) republika związkowa - Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka, od 5 VI 1990 r. - Socjalistyczna Republika Radziecka Mołdawii, od 23 V 1991 r. - Republika Mołdawii. 
27 VIII 1991 r. parlament przyjął deklarację niepodległości. 
8 IV 1994 r. Mołdawia przystąpiła formalnie do Wspólnoty Niepodległych Państw. 
Zgodnie z konstytucją z 28 VII 1994 r. (weszła w życie 27 VIII 1994 r.), ostatnio modyfikowaną 29 VI 2006 r., głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na kadencję 4-letnią. 
Organem władzy ustawodawczej jest 1-izbowy Parlament, w którego skład wchodzi 101 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na kadencję 4-letnią. 
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier powoływany przez parlament na wniosek prezydenta. 
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 32 rejony, 5 miast wydzielonych, Terytorium Autonomiczne Gagauzji oraz Naddniestrze, będące terytorium spornym (2 IX 1990 r. ogłosiło deklarację niepodległości).

Głowa państwa

prezydent - Igor DODON /bezp./ /od 23 XII 2016/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Nicolae TIMOFTI /bezp./ /16 III 2012 - 23 XII 2016/

Rząd

utworzony 8 VI 2019 r.

premier - Maia SANDU /kob./ /PAS/
wicepremier oraz min. spraw wewnętrznych - Andrei NĂSTASE
wicepremier ds. reintegracji - Vasilii ȘOVA

ministrowie:   
spraw zagranicznych i integracji europejskiej - Nicolae POPESCU
obrony - Pavel VOICU
gospodarki i infrastruktury - Vadim BRÂNZAN
finansów - Natalia GAVRILITĂ /kob./
sprawiedliwości - Stanislav PAVLOVSCHI    
rolnictwa, rozwoju regionalnego i ochrony środowiska - Georgeta MINCU /kob./
oświaty, kultury i badań naukowych - Liliana NICOLĂESCU-ONOFREI /kob./
zdrowia, pracy i opieki społecznej - Ala NEMERENCO /kob./
                                                                                    *
poprzedni premier - Pavel FILIP /PDM/ /20 I 2016 - 8 VI 2019/

Parlament

/Parlamentul/
przewodnicząca - Zinaida GRECEANÎI /kob./ /PSRM/

Podział mandatów po wyborach z 24 lutego 2019 r.: PSRM 35, PDM 30, Blok "Teraz" 26, SOR 7, niezależni 3. Razem 101.

Mołdawia parlament

Partie

Partia Socjalistów Republiki Mołdawii /Partidul Socialistilor din Republica Moldova  - PSRM/ - utworzona 29 czerwca 1997 r.; przewodn.: Zinaida GRECEANÎI /kob./.

Demokratyczna Partia Mołdawii /Partidul Democrat din Moldova - PDM/ - utworzona 14 kwietnia 2000 r. w wyniku przekształcenia się w partię Ruchu na rzecz Demokratyzacji i Dobrobytu w Mołdawii /RDDM; zał. 8 II 1997/; w lutym 2008 r. w jej skład weszła Partia Społeczno-Liberalna /Partidul Social-Liberal - PSL, zał. 10 V 2001/; p.o. przewodn.: Pavel FILIP.

Platforma Partyjna Godność i Prawda /Partidul Platforma Demnitate şi Adevăr - PPDA/ - utworzona w grudniu 2015 r.; przewodn.: Andrei NĂSTASE.

Partia Akcja i Solidarność /Partidul Acțiune şi Solidaritate - PAS/ - partia liberalna, proeuropejska, utworzona w 2016 r.; przewodn.: Maia SANDU /kob./; sekr. gen.: Igor GROSU.

Republikański Społeczno-Polityczny Ruch Równość - Partia SOR /Mișcare Social-Politică Republicană Ravnopravie - Partidul ȘOR/ - partia konserwatywna, utworzona 27 października 1998 r.; przewodn.: Ilan ȘOR.

Liberalno-Demokratyczna Partia Mołdawii /Partidul Liberal Democrat din Moldova - PLDM/ - utworzona 8 października 2007 r.; w marcu 2011 r. w jej skład weszła partia Sojusz "Nasza Mołdawia" /Alianta "Moldova Nostra" - AMN; zał. 19 VII 2003/ przewodn.: Viorel CIBOTARU; sekr. gen.: Victor ROŞCA.

Partia Komunistów Republiki Mołdawii /Partidul Comunistilor din Republica Moldova - PCRM/ - utworzona w październiku 1993 r.; zarejestrowana 28 kwietnia 1994 r.; I sekr. KC: Vladimir VORONIN.

Partia Liberalna /Partidul Liberal - PL/ - utworzona 5 września 1993 r. pod nazwą Partia Reform /Partidul Reformei - PR/; przewodn.: Mihai GHIMPU.

Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa /Partidul Popular Creştin Democrat - PPCD/ - utworzona 13 grudnia 1999 r. w wyniku przekształcenia się w partię Chrześcijańsko-Demokratycznego Frontu Ludowego /zał. 1989; do 16 lutego 1992 r. nosił nazwę Front Ludowy Mołdawii/; przewodn.: Iurie ROŞCA.

Socjaldemokratyczna Partia Mołdawii /Partidul Social Democrat din Moldova - PSDM/ - utworzona 13 maja 1990 r., 26 grudnia 1998 r. połączyła się ze Zjednoczoną Partią Socjaldemokratyczną; przewodn.: Victor ŞELIN.

Liberalna Partia Reformatorska /Partidul Liberal Reformator - PLR/ - utworzona 12 kwietnia 2013 r.; przewodn.: Ion HADÂRCĂ. 

Europejska Partia Ludowa Mołdawii /Partidul Popular European din Moldova - PPEM/ - partia centroprawicowa, utworzona 23 marca 2015 r.; przewodn.: Iurie LEANCĂ.

Nasza Partia /Partidul Nostru - PN/ - utworzona 13 kwietnia 2014 r., poprzednio nosiła nazwę Partia Ludowo-Republikańska /Partidul Popular Republican - PPR/; przewodn.: Renato USATÎI.
                                                                                    *
Blok "Teraz" /Acum/ - proeuropejski, antyestablishmentowy blok partii PPDA i PAS; liderzy: Andrei NĂSTASE i Maia SANDU /kob./.

Związki zawodowe

Konfederacja Związków Zwodowych Republiki Mołdawii /Confederaţia Sindicatelor din Republica Moldova - CSRM/ - spadkobierczyni Powszechnej Federacji Związków Zawodowych Mołdawii /zał. 1990/; liczy 543 000 członków /2007/.

Prasa

Dzienniki

Jurnal de Chișinău - dziennik, Kiszyniów, zał. 1999.

Moldova Suverena - organ rządu, Kiszyniów, zał. 1 V 1924.

Niezawisimaja Mołdowa - niezależny, w jęz. rosyjskim, Kiszyniów, ukazuje się 5 razy w tygodniu.

Timpul - dziennik, Kiszyniów.


Czasopisma

Femeia Moldovei - popularny miesięcznik dla kobiet, Kiszyniów, zał. 1951.

Contrafort - miesięcznik literacko-kulturalny, Kiszyniów, zał. X 1994.

Literatura şi Arta - tygodnik literacki, Kiszyniów, zał. 1977.

Sud-Est - kwartalnik kulturalny wyd. przez Min. Kultury, Kiszyniów, zał. 1977.


Agencje prasowe

Moldpres - oficjalna agencja informacyjna, Kiszyniów, zał. 1990; do 1994 r. nosiła nazwę Moldova Press. 

Interlic - niezależna agencja informacyjna, Kiszyniów, zał. 29 VIII 1995.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Mołdawia

Flaga

Godło

  • Republika Mołdawii, Republica Moldova
  • Obszar: 33 843 km2
  • Ludność: 4 056 932 (III 2017)
  • Stolica: Kiszyniów
  • Ludność stolicy: 804 500 (2014) (zespół miejski)
  • Język urzędowy: rumuński
  • Święto narodowe: 27 VIII - rocznica proklamowania niepodległości (1991)
  • Jednostka monetarna: 1 lej mołdawski (MDL) = 100 bani
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF (MFW), ISE, WHO, WTO
  • Centrum miasta Tiraspol Fot. PAP/EPA/STR
    Centrum miasta Tiraspol Fot. PAP/EPA/STR
  • Świąteczne dekoracje nocą w Kiszyniowie Fot. PAP/EPA/DUMITRU DORU
    Świąteczne dekoracje nocą w Kiszyniowie Fot. PAP/EPA/DUMITRU DORU

Europa