Ukraina

Ustrój

Republika. 12 VI 1920 r. proklamowana jako Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka. Na mocy traktatu ryskiego z 1921 r. wschodnia część Ukrainy, jako samodzielna republika związkowa, weszła w skład ZSRR, część zachodnia do Polski. W XI 1939 r. do Ukraińskiej SRR została przyłączona część zachodnia, w VI 1940 r. część Besarabii i północnej Bukowiny, w VI 1945 r. Ukraina Zakarpacka. 
16 VII 1990 r. Rada Najwyższa ogłosiła deklarację suwerenności, 24 VIII 1991 r. proklamowała Akt Niepodległości (przyjęty w referendum z 1 XII 1991 r.), który zmienił nazwę państwa na - Ukraina. 
8 XII 1991 r. Ukraina wraz z Białorusią i Federacją Rosyjską podpisała porozumienie o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. 
Zgodnie z konstytucją z 28 VI 1996 r., głową państwa jest prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na kadencję 5-letnią. Uchwałą Rady Najwyższej z 22 II 2014 r., do czasu uchwalenia nowej konstytucji, obowiązuje ustawa zasadnicza z 2004 r., która znacznie ogranicza uprawnienia prezydenta na rzecz parlamentu. 
Organem władzy ustawodawczej jest 1-izbowy parlament - Rada Najwyższa, w której skład wchodzi 450 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata (225 w okręgach jednomandatowych na podstawie ordynacji większościowej i 225 z list partyjnych, według ordynacji proporcjonalnej). 
Władzę wykonawczą sprawuje rząd (Gabinet Ministrów), na którego czele stoi premier mianowany przez prezydenta w uzgodnieniu z Radą Najwyższą. 
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 24 obwody, 2 miasta wydzielone (Kijów i Sewastopol) oraz Autonomiczną Republikę Krymu. Sewastopol i Autonomiczna Republika Krymu zostały w marcu 2014 r. jednostronnie inkorporowane do Rosji; na arenie międzynarodowej są uznawane za część Ukrainy.

Głowa państwa

prezydent - Wołodymyr ZEŁENSKI /od 20 V 2019/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Petro POROSZENKO /7 VI 2014 - 20 V 2019/ 

Rząd

Gabinet Ministrów
utworzony 14 IV 2016 r., stan po zmianach z 7 II 2019 r.

premier - Wołodymyr HROJSMAN 
I wicepremier oraz minister rozwoju gospodarczego i handlu - Stepan KUBIW 
wicepremier oraz min. rozwoju regionalnego, budownictwa i gospodarki mieszkaniowo-komunalnej - Hennadij ZUBKO
wicepremier ds. integracji europejskiej i euroatlantyckiej - Iwanna KŁYMPUSZ-CYNCADZE /kob./
wicepremier - Wiaczesław KYRYŁENKO 
wicepremier - Wołodymyr KISTION
wicepremier - Pawło ROZENKO 

ministrowie:
spraw zagranicznych - Pawło KLIMKIN
spraw wewnętrznych - Arsen AWAKOW
obrony - Stepan POŁTORAK
sprawiedliwości - Pawło PETRENKO
finansów - Oksana MARKAROWA /kob./
ekologii i zasobów naturalnych - Ostap SEMERAK
ds. terytoriów tymczasowo okupowanych i osób przesiedlonych - Wadym CZERNYSZ
ds. polityki agrarnej i żywnościowej - p.o. Olha TROFIMCEWA /kob./
energetyki i przemysłu węglowego - Ihor NASAŁYK
ds. polityki informacyjnej - Jurij STEĆ
kultury - Jewhen NYSZCZUK
infrastruktury - Wołodymyr OMELAN
ds. młodzieży i sportu - Ihor ŻDANOW
oświaty i nauki - Lilija HRYNEWYCZ /kob./
zdrowia - p.o. Ulana SUPRUN /kob./ 
ds. polityki społecznej - Andrij REWA
ds. weteranów - Iryna FRIZ /kob./
minister-członek Gabinetu Ministrów - Ołeksandr SAJENKO
                                                                                    *
poprzedni premier - Arsenij JACENIUK /NF/ /27 II 2014 - 14 IV 2016/

Parlament

Rada Najwyższa
przewodniczący - Andrij PARUBIJ /NF/

Podział mandatów po wyborach z 21 lipca 2019 r.: Sługa Narodu 254, Opozycyjna Platforma-Za Życie 43, Batkiwszczyna 26, Europejska Solidarność 25, Głos 20, Blok Opozycyjny 6, Samopomoc 1, Wolność 1, inne 2, niezależni 46, wakat 26. Razem 450.

---------------
W Radzie Najwyższej formalnie zasiada 450 posłów, jednak 21 lipca 2019 r. wyborów nie przeprowadzono na zaanektowanym przez Rosję Krymie oraz w zajętej przez prorosyjskich separatystów części Donbasu. W wyborach wybierano 225 deputowanych z list partyjnych i 199 w okręgach jednomandatowych. W nowej Radzie Najwyższej zasiada więc 424 deputowanych.

Partie

Sługa Narodu /Sluha Narodu/ - partia polityczna utworzona 2 grudnia 2017 r. przez Wołodymyra Zełenskiego w wyniku przekształcenia Partii Decydujących Zmian; przewodn.: Dmytro RAZUMKOW.

Opozycyjna Platforma-Za Życie /Opozicijna Płatforma - Za Żitja/ - prorosyjska koalicja utworzona 13  grudnia 2018 r. przez partie: Za Życie, Blok Opozycyjny i Partię Rozwoju Ukrainy; współprzewodn.: Wadim RABINOWICZ, Jurij BOJKO, Wiktor MEDWEDCZUK, Serhij LOWOCZKIN.

Ogólnoukraińskie Zjednoczenie "Ojczyzna" /Wsieukrajińskie Objednannja "Batkiwszczyna"/ - partia utworzona 16 września 1999 r.; przywódca: Julia TYMOSZENKO /kob./.

Europejska Solidarność /Ewropejska Solidarnist/ - partia polityczna w marcu 2001 r. w wyniku rozłamu w Socjaldemokratycznej Partii Ukrainy /zjednoczonej/; do 27 sierpnia 2014 r. nosiła nazwę "Solidarność"; a następnie do 24 maja 2019 r. Blok Petra Poroszenki "Solidarność"; przywódca: Petro POROSZENKO.

Głos /Hołos/ - partia socjaldemokratyczna, proeuropejska, liberalna, utworzona 16 maja 2019 r.; przywódca: Swiatosław WAKARCZUK.

Blok Opozycyjny-Partia Pokoju i Rozwoju /Opozicijnyj Błok — Partija Miru ta Rozwitku/ - utworzony w grudniu 2018 r. po rozłamie w partii Opozycyjny Blok /zał. 2010/; przewodn.: Borys KOLESNIKOW.

"Samopomoc" /Samopomicz/ - partia utworzona 29 grudnia 2012 r.; przywódca: wakat.

Ogólnoukraińskie Zjednoczenie "Wolność" /Wsieukrajińskie Objednannja "Swoboda"/ - partia nacjonalistyczna, utworzona 13 października 1991 r; przewodn.: Ołeh TIAHNYBOK.

Partia Radykalna /Radykalnaja Partija Ołeha Liaszko/ - utworzona 28 września 2010 r.; przywódca: Ołeh LASZKO.

Siła i Honor /Siła i Czest/ - partia utworzona w 2009 r.; przywódca: Ihor SMESZKO.

Partia Zielonych Ukrainy /Partija Zelenych Ukrajiny - PZU/ - utworzona w październiku 1990 r. w wyniku przekształcenia się w partię stowarzyszenia ekologicznego "Zielony Świat" /zał. XII 1987/; przewodn.: Witalij KONONOW.

Ruch Nowych Sił - partia polityczna utworzona w lutym 2017 r.; przewodn.: Micheil SAAKASZWILI.

Partia Szarija - utworzona 6 czerwca 2019 r.; przywódca: Anatolij SZARIJ.

Prawy Sektor /Prawij Sektor/ - partia utworzona 22 marca 2014 r. z przekształcenia opozycyjnego ruchu organizacji nacjonalistycznych; przywódca: Andrij TARASENKO.

Kongres Ukraińskich Nacjonalistów /Konhres Ukrajinśkich Nacjonalistiw - KUN/ -  partia prawicowo-nacjonalistyczna, utworzona 18 października 1992r., zarejestrowana 26 stycznia 1993 r.; przywódca: przewodn.: Stepan BRACIUN.

Związki zawodowe

Federacja Związków Zawodowych Ukrainy /Federacja Profspiłok Ukrajiny - FPU/- utworzona w 1991 r.; liczy ok. 8 700 000 członków /2011/. 

Narodowa Konfederacja Organizacji Związkowych Ukrainy - utworzona 26 listopada 2004 r.; liczy ok 1 500 000 członków; sekr. gen.: Petro PETRYCZENKO. 

Konfederacja Wolnych Związków Zawodowych Ukrainy /Konfederacja Wilnych Profspiłok Ukrajiny - KWPU/ - przewodn.: Mychajło WOLYNIEC.

Prasa

Dzienniki

DELO - ekonomiczny, w jęz. ukraińskim i rosyjskim, Kijów, zał. X 2005.

Dełowaja Stolica - tygodnik liberalny, w jęz. rosyjskim, Kijów, zał. 2001.

Deń/Dień/Day - w jęz. ukraińskim, rosyjskim, i angielskim, Kijów, zał. 1998.

Ekspres - w jęz. ukraińskim, Lwów, zał. 1992.

Fakty i Kommientari - w jęz. rosyjskim, Kijów, zał. 1997.

Hołos Ukrajiny/Gołos Ukrainy - organ Rady Najwyższej, w jęz. ukraińskim i rosyjskim, Kijów, zał. 1990.

Komsomolskaja Prawda /KP/ - w jęz. ukraińskim, wychodzi 6 razy w tygodniu, Kijów, zał. 1996.

Kyiwskije Wedomosty - w jęz. ukraińskim i rosyjskim, Kijów.

Siegodnia - w jęz. rosyjskim, Kijów, zał. 1997.

Silski Wisti - w jęz. ukraińskim, Kijów, zał. 1920.

Ukrajinska Prawda - gazeta internetowa, w jęz. ukraińskim, rosyjskim i angielskim, Kijów, zał. 2000.

Ukrajina Mołoda - w jęz. ukraińskim

Uriadowyj Kurier - rządowy, w jęz. ukraińskim, Kijów, zał. 1990.

Wieczernyje Wiesti - w jęz. rosyjskim, Kijów.

Wysokij Zamok - społeczno-polityczny, w jęz. rosyjskim, Lwów, do IX 1991 ukazywał się pt. "Lwowskaja Prawda".

Czasopisma

Dzerkało Tyżnia /Zerkało Niedieli - tygodnik społeczno-polityczny, w jęz. ukraińskim i rosyjskim, Kijów, zał. 1994.

Dziennik Kijowski - miesięcznik w jęz. polskim, do IX 1996 dwutygodnik, poprzednio dziennik, Kijów, zał. III 1992; nawiązuje do tradycji "Dziennika Kijowskiego" ukazującego się w l. 1906-1920.

Kyiv Post - tygodnik w jęz. angielskim, Kijów, zał. 1995.

Żinka - miesięcznik społeczno-polityczny dla kobiet, w jęz. ukraińskim, Kijów, zał. 1920.

Agencje prasowe

National News Agency of Ukraine - UKRINFORM - oficjalna agencja informacyjna, Kijów, zał. 16 marca 1918. 

Interfax-Ukraine News Agency - Kijów, zał. 1992. 

Ukrainian Independent Information Agency - UNIAN - niezależna agencja informacyjna, Kijów, zał. 1993.