Jak globalne napływy finansowe mogą wspierać budowę demokracji? Rekomendacje Europejskiego Kongresu Finansowego 2024

Rekomendujemy w szczególności:

- Rozwijanie finansowania dłużnego, opartego o marżę powiązaną z wypełnianiem celów w zakresie rozwoju demokracji - Democracy-Linked Bonds and Loans (korzyści dla emitentów i inwestorów);

- Opracowanie Democracy-Linked Bonds and Loans Principles (rynkowego standardu);

- Wprowadzenie zaleceń/wymogów nadzorców i regulatorów rynku finansowego (np. ESMA, SEC) aby agencje ratingowe uwzględniały ryzyka związane z inwestowaniem w kraje autorytarne;

- Uwzględnianie w testach warunków skrajnych (stress testach) ryzyk związanych z inwestowaniem w kraje autorytarne (np. ryzyko utraty wartości aktywów w krajach objętych sankcjami).

Rekomendacje okrągłego stołu cro - ryzyko bankowe

Rekomendacja 1. Zapewnienie sektorowi bankowemu równych szans konkurowania (regulacje i limity w zakresie zarządzania kapitałem i bilansem, podatek bankowy) z sektorami bankowymi w sąsiednich krajach UE.

Rekomendacja 2. Stabilizacja otoczenia prawnego, obejmująca m.in. konsensualne rozwiązanie problemu frankowego (szerzej: Rekomendacja 2 w: „Rekomendacje prezesów największych banków krajowych”).

Rekomendacja 3. Wypracowanie strategii dekarbonizacji oraz stworzenie nowej formuły partnerstwa publiczno-prywatnego dla wsparcia finansowania branż strategicznych (transformacja energetyczna, infrastruktura, obronność).

Rekomendacja 4. Wzmocnienie bezpieczeństwa informatycznego w związku z ryzykiem wojny hybrydowej.

Rekomendowane działania wynikające z wyzwań IT stojących przed polską bankowością

Do głównych wyzwań technologicznych i IT stojących przed polską bankowością w horyzoncie 2024-2027 zalicza się następujące zagadnienia:

1. Zapewnienie cyberodporności sektora, w tym ciągłości działania i cyberbezpieczeństwa jako fundamentów działalności banków, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony klientów banków.

2. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w obszarze biznesowym i cyberbezpieczeństwa.

3. Wdrożenie szerokiego zakresu nowych regulacji krajowych i unijnych również w celu podniesienia efektywności, poszukiwania korzyści biznesowych oraz zwiększania poziomu bezpieczeństwa organizacji i całego sektora bankowego.

Rekomendacja 1: w obszarze zapewnienia ciągłości działania oraz cyberbezpieczeństwa rekomendujemy:

1. Wykorzystanie na większą skalę rozproszonego przetwarzania danych w celu zapewnienia odporności infrastruktury informatycznej banków.

2. Zwiększenie zaangażowania i priorytetyzacja wspólnych działań sektorowych, mających na celu ochronę klientów banków przed oszustwami finansowymi, w szczególności cyber i AML, oraz wzrost poziomu edukacji finansowej Polaków.

3. Pogłębienie współpracy w ramach sektora, jak i pomiędzy sektorem bankowym a innymi branżami oraz instytucjami rządowymi, celem identyfikacji i wykorzystania najlepszych praktyk w obszarach zapewnienia ciągłości działania i cyberbezpieczeństwa.

4. Wykorzystanie potencjału organizacyjno-technicznego już istniejących instytucji sektorowych (m.in. ZBP, KIR, BIK), rozszerzając zakres ich działania w celu zwiększenia bezpieczeństwa podmiotów sektora, jak i ochrony klientów.

Rekomendacja 2: w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji w obszarze biznesowym i cyberbezpieczeństwa rekomendujemy:

1. Intensyfikację przygotowań do wejścia w życie szczegółowych rozwiązań prawnych wynikających z AI Act, zwłaszcza w obrębie identyfikacji i klasyfikacji zastosowań sztucznej inteligencji wykorzystywanej przez banki.

2. Zwiększenie nakładów finansowych na inwestycje związane z rozwojem usług i procesów wykorzystujących AI, które umożliwią skuteczne konkurowanie na rynku krajowym i europejskim oraz lepsze pozycjonowanie Polski jako istotnego ośrodka w obszarze zastosowań sztucznej inteligencji w sektorze finansowym.

3. Rozszerzanie wykorzystania rozwiązań AI w obszarze zapewnienia cyberodporności, zarówno przez poszczególne banki, jak i w rozwiązaniach sektorowych.

4. Stworzenie sektorowego programu szkoleń dla pracowników banków celem zwiększenia wiedzy o możliwościach płynących z najnowszych zastosowań sztucznej inteligencji, jak i o nowych ryzykach z nią związanych oraz metodach ich mitygacji.

Rekomendacja 3: w obszarze wykorzystania szerokiego zakresu nowych regulacji krajowych i unijnych rekomendujemy:

1. Zaadresowanie wyzwań dot. zasobów sektora, wynikających z wprowadzania w życie nowych regulacji, poprzez: wypracowanie wspólnych standardów, wdrażanie usług współdzielonych celem wykorzystania ekonomicznego efektu skali oraz efektywną wymianę informacji na poziomie sektora. Efektem powyższych działań będzie skrócenie okresu adaptacji do zmiany, z możliwością szybkiego przejścia w organizacjach do realizacji powstających szans rozwoju biznesu.

2. Wykorzystanie nowych regulacji jako kolejnej dźwigni poprawy sprawności organizacji, jej bezpieczeństwa i utrzymania zaufania do sektora wśród użytkowników usług bankowych. W tym aspekcie nieodłącznym elementem są działania edukacyjne dotyczące korzyści, płynących z nowych regulacji, skierowane zarówno do zespołów banków, jak i do odbiorców końcowych usług finansowych.

3. Budowę architektury efektywnego i w pełni responsywnego dialogu ze stroną publiczną, także na poziomie unijnym. Wdrażanie regulacji przy zachowaniu otwartej komunikacji z regulatorem, co przyniesie zwiększenie pewności działań w obszarach IT banków.

Rekomendacje ekf w obszarze poprawy ram regulacyjnych sektora finansowego

„Czy chcemy jeszcze się ścigać?”

Polska pozostaje atrakcyjnym centrum finansowym, ale konieczne są pilne działania w celu usunięcia największych barier regulacyjnych oraz poprawy konkurencyjności polskiego rynku finansowego i kapitałowego.

1. Poprawa stabilności prawnej i przewidywalności ryzyka prawnego

- Dążenie do większej stabilności prawnej i przewidywalności ryzyka prawnego w celu przeciwdziałania obniżeniu atrakcyjności inwestycyjnej Polski (np. poprzez wzorcowe ugody, standardowe wzorce umów, wzrost poziomu edukacji finansowej konsumentów i przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości).

2. Zdefiniowanie ambitnych celów w obszarze rozwoju Polski jako centrum finansowego

- Należy podjąć próbę zdefiniowania nowych strategii oraz ambitnych celów w obszarze rozwoju Polski jako centrum finansowego (regulacje sektora finansowego powinny być postrzegane przez pryzmat środków dla osiągniecia takich celów), takich jak, np.:

-- „Polska jako jurysdykcja z najbardziej przyjaznymi regulacjami sektora finansowego w UE”;

-- „Polska z najlepszym rynkiem kapitałowym w CEE”;

-- „Przegląd wszystkich regulacji sektora finansowego oraz benchmarking do najbardziej konkurencyjnych jurysdykcji w ramach UE w celu identyfikacji kluczowych barier”.

-- Podjęcie działań w celu kategoryzowania Polski jako jednego z rynków rozwiniętych (ang. developed markets), a nie rynków wschodzących (ang. emerging markets) - w ramach poszczególnych indeksów i metodologii - w celu poprawy atrakcyjności Polski oraz wycen polskich instrumentów finansowych.

3. Działania na rzecz uproszczenia regulacji europejskich oraz unikanie gold-platingu w procesie wdrażania przepisów UE do prawa krajowego

- Polska powinna zapewniać przyjazne otoczenie regulacyjne dla podmiotów sektora finansowego; należy unikać gold-platingu oraz nadregulacji (inflacji legislacyjnej), tak aby podmioty działające w Polsce korzystały z otoczenia prawnego nie gorszego niż w innych państwach członkowskich UE.

- Należy zintensyfikować działania zapewniające identyfikowanie oraz uwzględnianie krajowego punktu widzenia na regulacje tworzone na poziomie UE.

- Polska, zwłaszcza w okresie polskiej prezydencji w Radzie UE w I poł. 2025 r., powinna włączyć się w działania mające na celu poprawę konkurencyjności UE oraz uproszczenie otoczenia regulacyjnego sektora finansowego.

4. Wzmocnienie współpracy między sektorem publicznym a prywatnym

- Należy zapewnić szerokie konsultacje z rynkiem oraz współdziałanie strony publicznej i prywatnej - nie tylko przy wdrażaniu regulacji europejskich, ale również w procesie formułowania polskiego stanowiska w ramach procedur legislacyjnych UE.

- Zwiększenie wkładu przedstawicieli polskiego rynku finansowego w opinie i stanowiska organizacji wyrażane w ramach procedur legislacyjnych UE w celu uwzględniania lokalnych potrzeb rozwojowych.

- Proaktywna praktyka nadzorcza uwzględniająca efekty konsultacji ex ante i ex post oraz cele w postaci: (i) zwiększenia atrakcyjności Polski jako centrum finansowego; (ii) poszukiwania rozwiązań i możliwości działań na podstawie obowiązującego prawa.

5. Zachęty podatkowe i regulacyjne dla nowych emitentów

- Wprowadzenie zachęt podatkowych dla nowych emitentów i spółek publicznych. Należy zdefiniować zachęty i przewagi dla spółek publicznych, które będą wpływać na większą atrakcyjność listingu.

- Wprowadzenie zachęt podatkowych dla funduszy i innych inwestorów inwestujących na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

6. Działania na rzecz rozwoju rynku lokalnych inwestorów instytucjonalnych

- Należy zintensyfikować działania związane ze strategią rozwoju rynku prywatnego oraz zwiększeniem udziału lokalnych inwestorów instytucjonalnych na rynku kapitałowym.

- Uporządkowanie i przebudowa modelu funkcjonowania OFE (korekty systemu „suwaka”) w celu systemowej poprawy otoczenia oraz skali inwestycji długoterminowych.

- Analiza możliwości przypisania innych wag ryzyka dla instytucji finansowych w związku z ekspozycjami związanymi z inwestycjami venture capital w priorytetowych sektorach.

- Zmiany podatkowe w obszarze działalności inwestycyjnej oraz działalności operacyjnej.

7. Ocena regulacji ex post:

- Należy przewidzieć mechanizmy systematycznej oceny regulacji po ich wdrożeniu oraz pierwszym okresie stosowania, tak aby identyfikować i korygować ryzyka i bariery nieprzewidziane na etapie wdrażania przepisów do porządku krajowego.

Źródło informacji: Centrum Myśli Strategicznych

Rekomendujemy w szczególności:

- Rozwijanie finansowania dłużnego, opartego o marżę powiązaną z wypełnianiem celów w zakresie rozwoju demokracji - Democracy-Linked Bonds and Loans (korzyści dla emitentów i inwestorów);

- Opracowanie Democracy-Linked Bonds and Loans Principles (rynkowego standardu);

- Wprowadzenie zaleceń/wymogów nadzorców i regulatorów rynku finansowego (np. ESMA, SEC) aby agencje ratingowe uwzględniały ryzyka związane z inwestowaniem w kraje autorytarne;

- Uwzględnianie w testach warunków skrajnych (stress testach) ryzyk związanych z inwestowaniem w kraje autorytarne (np. ryzyko utraty wartości aktywów w krajach objętych sankcjami).

Rekomendacje okrągłego stołu cro - ryzyko bankowe

Rekomendacja 1. Zapewnienie sektorowi bankowemu równych szans konkurowania (regulacje i limity w zakresie zarządzania kapitałem i bilansem, podatek bankowy) z sektorami bankowymi w sąsiednich krajach UE.

Rekomendacja 2. Stabilizacja otoczenia prawnego, obejmująca m.in. konsensualne rozwiązanie problemu frankowego (szerzej: Rekomendacja 2 w: „Rekomendacje prezesów największych banków krajowych”).

Rekomendacja 3. Wypracowanie strategii dekarbonizacji oraz stworzenie nowej formuły partnerstwa publiczno-prywatnego dla wsparcia finansowania branż strategicznych (transformacja energetyczna, infrastruktura, obronność).

Rekomendacja 4. Wzmocnienie bezpieczeństwa informatycznego w związku z ryzykiem wojny hybrydowej.

Rekomendowane działania wynikające z wyzwań IT stojących przed polską bankowością

Do głównych wyzwań technologicznych i IT stojących przed polską bankowością w horyzoncie 2024-2027 zalicza się następujące zagadnienia:

1.    1. Zapewnienie cyberodporności sektora, w tym ciągłości działania i cyberbezpieczeństwa jako fundamentów działalności banków, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony klientów banków.

2. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w obszarze biznesowym i cyberbezpieczeństwa.

3. Wdrożenie szerokiego zakresu nowych regulacji krajowych i unijnych również w celu podniesienia efektywności, poszukiwania korzyści biznesowych oraz zwiększania poziomu bezpieczeństwa organizacji i całego sektora bankowego.

Rekomendacja 1: w obszarze zapewnienia ciągłości działania oraz cyberbezpieczeństwa rekomendujemy:

1.    Wykorzystanie na większą skalę rozproszonego przetwarzania danych w celu zapewnienia odporności infrastruktury informatycznej banków.

2. Zwiększenie zaangażowania i priorytetyzacja wspólnych działań sektorowych, mających na celu ochronę klientów banków przed oszustwami finansowymi, w szczególności cyber i AML, oraz wzrost poziomu edukacji finansowej Polaków.

3. Pogłębienie współpracy w ramach sektora, jak i pomiędzy sektorem bankowym a innymi branżami oraz instytucjami rządowymi, celem identyfikacji i wykorzystania najlepszych praktyk w obszarach zapewnienia ciągłości działania i cyberbezpieczeństwa.

4. Wykorzystanie potencjału organizacyjno-technicznego już istniejących instytucji sektorowych (m.in. ZBP, KIR, BIK), rozszerzając zakres ich działania w celu zwiększenia bezpieczeństwa podmiotów sektora, jak i ochrony klientów.

Rekomendacja 2: w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji w obszarze biznesowym i cyberbezpieczeństwa rekomendujemy:

1. Intensyfikację przygotowań do wejścia w życie szczegółowych rozwiązań prawnych wynikających z AI Act, zwłaszcza w obrębie identyfikacji i klasyfikacji zastosowań sztucznej inteligencji wykorzystywanej przez banki.

2. Zwiększenie nakładów finansowych na inwestycje związane z rozwojem usług i procesów wykorzystujących AI, które umożliwią skuteczne konkurowanie na rynku krajowym i europejskim oraz lepsze pozycjonowanie Polski jako istotnego ośrodka w obszarze zastosowań sztucznej inteligencji w sektorze finansowym.

3. Rozszerzanie wykorzystania rozwiązań AI w obszarze zapewnienia cyberodporności, zarówno przez poszczególne banki, jak i w rozwiązaniach sektorowych.

4. Stworzenie sektorowego programu szkoleń dla pracowników banków celem zwiększenia wiedzy o możliwościach płynących z najnowszych zastosowań sztucznej inteligencji, jak i o nowych ryzykach z nią związanych oraz metodach ich mitygacji.

Rekomendacja 3: w obszarze wykorzystania szerokiego zakresu nowych regulacji krajowych i unijnych rekomendujemy:

1. Zaadresowanie wyzwań dot. zasobów sektora, wynikających z wprowadzania w życie nowych regulacji, poprzez: wypracowanie wspólnych standardów, wdrażanie usług współdzielonych celem wykorzystania ekonomicznego efektu skali oraz efektywną wymianę informacji na poziomie sektora. Efektem powyższych działań będzie skrócenie okresu adaptacji do zmiany, z możliwością szybkiego przejścia w organizacjach do realizacji powstających szans rozwoju biznesu.

2. Wykorzystanie nowych regulacji jako kolejnej dźwigni poprawy sprawności organizacji, jej bezpieczeństwa i utrzymania zaufania do sektora wśród użytkowników usług bankowych. W tym aspekcie nieodłącznym elementem są działania edukacyjne dotyczące korzyści, płynących z nowych regulacji, skierowane zarówno do zespołów banków, jak i do odbiorców końcowych usług finansowych.

3. Budowę architektury efektywnego i w pełni responsywnego dialogu ze stroną publiczną, także na poziomie unijnym. Wdrażanie regulacji przy zachowaniu otwartej komunikacji z regulatorem, co przyniesie zwiększenie pewności działań w obszarach IT banków.

Rekomendacje ekf w obszarze poprawy ram regulacyjnych sektora finansowego

„Czy chcemy jeszcze się ścigać?”

Polska pozostaje atrakcyjnym centrum finansowym, ale konieczne są pilne działania w celu usunięcia największych barier regulacyjnych oraz poprawy konkurencyjności polskiego rynku finansowego i kapitałowego.

1. Poprawa stabilności prawnej i przewidywalności ryzyka prawnego

- Dążenie do większej stabilności prawnej i przewidywalności ryzyka prawnego w celu przeciwdziałania obniżeniu atrakcyjności inwestycyjnej Polski (np. poprzez wzorcowe ugody, standardowe wzorce umów, wzrost poziomu edukacji finansowej konsumentów i przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości).

2. Zdefiniowanie ambitnych celów w obszarze rozwoju Polski jako centrum finansowego

- Należy podjąć próbę zdefiniowania nowych strategii oraz ambitnych celów w obszarze rozwoju Polski jako centrum finansowego (regulacje sektora finansowego powinny być postrzegane przez pryzmat środków dla osiągniecia takich celów), takich jak, np.:

-- „Polska jako jurysdykcja z najbardziej przyjaznymi regulacjami sektora finansowego w UE”;

-- „Polska z najlepszym rynkiem kapitałowym w CEE”;

-- „Przegląd wszystkich regulacji sektora finansowego oraz benchmarking do najbardziej konkurencyjnych jurysdykcji w ramach UE w celu identyfikacji kluczowych barier”.

-- Podjęcie działań w celu kategoryzowania Polski jako jednego z rynków rozwiniętych (ang. developed markets), a nie rynków wschodzących (ang. emerging markets) - w ramach poszczególnych indeksów i metodologii - w celu poprawy atrakcyjności Polski oraz wycen polskich instrumentów finansowych.

3. Działania na rzecz uproszczenia regulacji europejskich oraz unikanie gold-platingu w procesie wdrażania przepisów UE do prawa krajowego

- Polska powinna zapewniać przyjazne otoczenie regulacyjne dla podmiotów sektora finansowego; należy unikać gold-platingu oraz nadregulacji (inflacji legislacyjnej), tak aby podmioty działające w Polsce korzystały z otoczenia prawnego nie gorszego niż w innych państwach członkowskich UE.

- Należy zintensyfikować działania zapewniające identyfikowanie oraz uwzględnianie krajowego punktu widzenia na regulacje tworzone na poziomie UE.

- Polska, zwłaszcza w okresie polskiej prezydencji w Radzie UE w I poł. 2025 r., powinna włączyć się w działania mające na celu poprawę konkurencyjności UE oraz uproszczenie otoczenia regulacyjnego sektora finansowego.

4. Wzmocnienie współpracy między sektorem publicznym a prywatnym

- Należy zapewnić szerokie konsultacje z rynkiem oraz współdziałanie strony publicznej i prywatnej - nie tylko przy wdrażaniu regulacji europejskich, ale również w procesie formułowania polskiego stanowiska w ramach procedur legislacyjnych UE.

- Zwiększenie wkładu przedstawicieli polskiego rynku finansowego w opinie i stanowiska organizacji wyrażane w ramach procedur legislacyjnych UE w celu uwzględniania lokalnych potrzeb rozwojowych.

- Proaktywna praktyka nadzorcza uwzględniająca efekty konsultacji ex ante i ex post oraz cele w postaci: (i) zwiększenia atrakcyjności Polski jako centrum finansowego; (ii) poszukiwania rozwiązań i możliwości działań na podstawie obowiązującego prawa.

5. Zachęty podatkowe i regulacyjne dla nowych emitentów

- Wprowadzenie zachęt podatkowych dla nowych emitentów i spółek publicznych. Należy zdefiniować zachęty i przewagi dla spółek publicznych, które będą wpływać na większą atrakcyjność listingu.

- Wprowadzenie zachęt podatkowych dla funduszy i innych inwestorów inwestujących na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

6. Działania na rzecz rozwoju rynku lokalnych inwestorów instytucjonalnych

- Należy zintensyfikować działania związane ze strategią rozwoju rynku prywatnego oraz zwiększeniem udziału lokalnych inwestorów instytucjonalnych na rynku kapitałowym.

- Uporządkowanie i przebudowa modelu funkcjonowania OFE (korekty systemu „suwaka”) w celu systemowej poprawy otoczenia oraz skali inwestycji długoterminowych.

- Analiza możliwości przypisania innych wag ryzyka dla instytucji finansowych w związku z ekspozycjami związanymi z inwestycjami venture capital w priorytetowych sektorach.

- Zmiany podatkowe w obszarze działalności inwestycyjnej oraz działalności operacyjnej.

7. Ocena regulacji ex post:

- Należy przewidzieć mechanizmy systematycznej oceny regulacji po ich wdrożeniu oraz pierwszym okresie stosowania, tak aby identyfikować i korygować ryzyka i bariery nieprzewidziane na etapie wdrażania przepisów do porządku krajowego.

Źródło informacji: Centrum Myśli Strategicznych