Rzecznik Praw Pacjenta: Polska prezydencja w UE zabiega o przyjęcie Europejskiej Karty Praw Pacjenta
Europejska Karta Praw Pacjenta jako dokument społeczny wypracowany przez organizacje pacjentów jest znany od ponad dwóch dekad. Polska w czasie prezydencji w Radzie Unii Europejskiej zainicjowała konsultacje w sprawie zmiany tego dokumentu w obowiązujący w całej Wspólnocie akt prawny - wskazał Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta, który wspólnie z Ministerstwem Zdrowia prowadzi prace w tej sprawie. Konsultacje europejskie odbywają się na X Kongresie Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach.
Jak przypomniał Bartłomiej Chmielowiec, funkcjonujący w obiegu dokument społeczny zawiera kluczowe prawa z perspektywy pacjentów, odnosi się do równego dostępu do świadczeń, jakości i bezpieczeństwa, prawa do informacji, wyboru i wyrażania zgody. Mówi też o prawie do godności i prywatności, a także prawie do składania zażaleń i otrzymania rekompensaty za doznane szkody.
„Dokument ten był wielokrotnie dyskutowany w kontekście legislacji Unii Europejskiej, zyskując poparcie m.in. Parlamentu Europejskiego. Nie został jednak nigdy oficjalnie przyjęty ani w formie zaproponowanej przez organizacje pacjentów, ani w żadnej innej” - wskazał Rzecznik Praw Pacjenta.
„Mamy dziś niepowtarzalną okazję w ramach polskiej prezydencji w UE rozpocząć dyskusję w oparciu o doświadczenia, analizy i konsultacje, które dają nam bardzo dobre podstawy do wspólnego wypracowania Europejskiej Karty Praw Pacjenta jako europejskiego aktu prawnego” - zaznaczył Bartłomiej Chmielowiec.
Podkreślił, że zarówno znany w przestrzeni organizacji pacjentów dokument społeczny, jak i polska ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta będą w tym zadaniu bardzo pomocne.
„Chcemy ideę wnieść na forum Unii Europejskiej, aby zrobić kluczowy krok w kierunku przyjęcia Karty” - dodał Rzecznik Praw Pacjenta.
Jak zaznaczył Jarosław Fiks, dyrektor generalny w biurze Rzecznika Praw Pacjenta, działania w tym obszarze prowadzone są już od kilku miesięcy.
„Z inicjatywy Rzecznika Praw Pacjenta i Ministerstwa Zdrowia podczas katowickiego Kongresu Wyzwań Zdrowotnych odbył się okrągły stół, przy którym dyskutowali przedstawiciele dwudziestu organizacji pacjenckich z piętnastu krajów UE” - powiedział.
Dodał, że podczas tego spotkania zaprezentowana została polska perspektywa oraz diagnoza na cywilizacyjne wyzwania zdrowotne i na ochronę praw pacjenta w całej Europie.
„Nasze polskie regulacje, które pozwoliły nam odnieść pewne sukcesy - przy całej skali wyzwań i spraw do poprawy - dają nam mocny tytuł do poszukiwania wspólnie w Europie kamieni milowych w budowie sprawnego, bezpiecznego i przyjaznego systemu ochrony zdrowia” - ocenił Jarosław Fiks.
Katarzyna Kacperczyk, wiceministra zdrowia, zwróciła uwagę, że choć formalnie polska prezydencja zaczęła się ponad dwa miesiące temu, przygotowania do niej trwały już od roku.
„W tym czasie zdefiniowaliśmy nasze priorytety, wśród których znalazło się zdrowie. A w tym obszarze, w centrum naszych działań, inicjatyw i programów stawiamy pacjenta - jego dobro i bezpieczeństwo” - wskazała.
Jak podkreśliła, zdrowie stało się szerszym elementem strategii państwa, suwerenności i bezpieczeństwa.
„Musimy stworzyć dobrze zorganizowany system opieki zdrowotnej na czas kryzysów, a w centrum naszej uwagi i celem nadrzędnym musi być dobro i bezpieczeństwo pacjenta” - powiedziała wiceministra Kacperczyk.
Dodała, że w czasie polskiej prezydencji, poprzez także inicjatywę przyjęcia Europejskiej Karty Praw Pacjenta, ten temat nabiera nowego wymiaru, a konstruktywna dyskusja prowadząca do konkluzji i konkretnych rozwiązań prawnych na poziomie całej Wspólnoty pozostanie na agendzie obecnej i kolejnych prezydencji.
Według Mariano Votty, dyrektora Active Citizenship Network z Włoch i promotora Europejskiej Karty Praw Pacjenta, nadszedł właściwy czas, aby wzmocnić ochronę zdrowia wszystkich obywateli Europy, wdrażając na poziomie europejskim do porządku prawnego zasady zawarte w Karcie.
„To jest społeczna inicjatywa przekrojowa, wychodząca od rzeczywistych niezaspokojonych potrzeb bezpieczeństwa, które my jako obywatele i organizacja pacjentów przez lata zbieraliśmy. Chcemy rozwiązać te problemy i wzmocnić pozycję pacjentów w systemach ochrony zdrowia. Oczywiście, musimy je nieco zaktualizować, bo świat się na naszych oczach zmienia, zmieniają się zagrożenia i oczekiwania pacjentów” - zauważył ekspert.
Dyrektor Votta zwrócił uwagę na zbyt małe dotychczas zaangażowanie instytucji europejskich w celu lepszej ochrony kondycji obywateli pod kątem zdrowia. Dodał, że liczy na odpowiednią refleksję. Pogratulował też Polsce w imieniu Active Citizenship Network tego, że wprowadziła do europejskiej agendy politycznej temat praw pacjentów.
Włoskiemu ekspertowi wtórował Stephen A. McMahon, szef Irish Patients Association, który podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach zwrócił uwagę, że poszczególne kraje członkowskie UE stosują różne rozwiązania dotyczące polepszenia systemu opieki zdrowotnej, zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów, podniesienia kompetencji lekarzy, a także inwestycji w służbę zdrowia.
Dodał, że to wszystko ma wpływ nie tylko na obywateli tych państw, ale także na ich funkcjonowanie na poziomie europejskim w ramach prawa swobodnego przemieszczania się.
„Oczywiście przed nami jest wiele wyzwań, żeby zaimplementować do wspólnotowego prawa Kartę Praw Pacjenta. I jeśli skupimy się na ich rozwiązaniu, będzie to miało ogromny i pozytywny wpływ na jakość opieki zdrowotnej w całej Europie, ułatwiając z jednej strony zarządzanie systemem, z drugiej poprawiając komfort i bezpieczeństwo pacjentów” - ocenił Stephen A. McMahon.
O znaczeniu współpracy transgranicznej na poziomie europejskim, służącej poprawie bezpieczeństwu pacjentów, mówiła również w Katowicach Jasna Karačić, szefowa chorwackiej organizacji praw pacjentów (Croatian Association for Patients' Rights).
Przypomniała, że ostatnia prezydencja jej kraju w Radzie UE przypadła na czas początku pandemii w 2020 roku, co było wyzwaniem nie tylko zdrowotnym, ale i organizacyjnym.
„Był to czas zarządzania kryzysowego na najwyższym poziomie, konieczne było szybkie podejmowanie decyzji, a prezydencja, którą wtedy mieliśmy, musiała zapewnić skoordynowane reakcje między państwami członkowskimi, polegając na danych w czasie rzeczywistym” - wskazała.
Dodała, że w tamtym czasie znaczenie solidarności, od dystrybucji sprzętu medycznego po protokoły leczenia, było nieprawdopodobne.
„W covidzie powstała dyplomacja zdrowotna, która wtedy dała radę i dziś możemy ją wykorzystać do dalszej współpracy w celu poprawy jakości leczenia i bezpieczeństwa pacjentów na poziomie europejskim” - powiedziała Jasna Karačić.
Zwróciła też uwagę, że wykorzystanie cyfryzacji, edukacja, współpraca z organizacjami pozarządowymi i dyplomacja zdrowotna są kluczem do poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego Europejczyków.
Kwestię edukacji i współpracy z pacjentem podniósł w dyskusji podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych prof. Jacek Jassem, prezydent Polskiej Ligi Walki z Rakiem.
Przypomniał, że nowotwory są drugą przyczyną zgonów w Polsce.
„My opracowaliśmy Europejski Kodeks Opieki Onkologicznej (EKOO), który definiuje 10 kluczowych praw pacjenta, określając, czego pacjent może oczekiwać od systemu opieki zdrowotnej w zakresie wyników leczenia i jakości życia na każdym etapie choroby - od rozpoznania poprzez leczenie, aż do jego zakończenia” - mówił.
Dodał, że Kodeks, któremu patronuje Rzecznik Praw Pacjenta, jest przewodnikiem dla pacjentów, dla lekarzy, a także decydentów.
Zdaniem profesora Jassema, jeśli pacjent ma lepszą opiekę, czuje się bezpieczniej i lepiej współpracuje w lekarzem, to przekłada się na lepsze wyniki leczenia.
„Tu mamy klasyczną sytuację win-win, gdzie korzyści odnosi nie tylko pacjent, ale i system z budżetem na czele” - podkreślił.
Kongres Wyzwań Zdrowotnych (HCC), który odbył się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach, jest wiodącym wydarzeniem, integrującym środowisko związane z ochroną zdrowia. Tegorocznej, 10. edycji kongresu pod hasłem „Zdrowie. Bezpieczeństwo. Prawo. Przyszłość”, towarzyszyła inicjatywa europejskich konsultacji, zorganizowanych w ramach polskiej prezydencji w UE przez Rzecznika Praw Pacjenta i Ministerstwo Zdrowia.
