2024-12-01 10:07 aktualizacja: 2024-12-01, 13:11
Figurka sprzed 7 tysięcy lat odkryta przez archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego podczas badań na stanowisku Bahra I w Kuwejcie, fot. Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
Figurkę sprzed 7 tys. lat i lokalnej produkcji ceramikę odkryli polscy archeolodzy na stanowisku Bahra 1 na pustyni Al-Subiyah w północnym Kuwejcie. Stanowisko to, datowane na połowę VI tysiąclecia p.n.e., jest jedną z najstarszych znanych osad na Półwyspie Arabskim.
Od 2009 roku stanowisko Bahra 1 jest obiektem badań kuwejcko-polskiej ekspedycji działającej z ramienia Kuwejckiej Narodowej Rady Kultury, Sztuki i Literatury (NCCAL) oraz Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW).
“Wykopaliska na stanowisku Bahra 1 dostarczają kluczowych informacji dla badań nad wymianą kulturową między neolitycznymi społecznościami Arabii a kulturą Ubaid, która wywodziła się z Mezopotamii i rozprzestrzeniła na szerokim obszarze od Anatolii po Półwysep Arabski. Najnowsze wyniki badań dostarczyły nowych, unikalnych informacji na ten temat” - informuje CAŚ UW.
Jednym z najciekawszych, choć niewielkich odkryć jest mała, precyzyjnie wykonana główka glinianej figurki. Jej charakterystyczne cechy, takie jak nienaturalnie wydłużona czaszka, skośne oczy i płaski nos posiadają figurki typowe dla kultury Ubaeid. Tego rodzaju zabytki znajdowano wcześniej w Mezopotamii, zarówno w kontekstach grobowych, jak i osadniczych, lecz znalezisko z Bahry 1 jest pierwszym tego typu obiektem odkrytym w regionie Zatoki.
„Obecność tej figurki na naszym stanowisku stawia intrygujące pytania o jej przeznaczenie oraz symboliczne, a być może rytualne znaczenie, jakie mogła mieć dla społeczności zamieszkującej tę osadę” – zauważa prof. Piotr Bieliński, cytowany przez CAŚ UW.
Kolejnym istotnym odkryciem - informuje Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW - jest potwierdzenie lokalnej produkcji ceramiki. Od początku badań na stanowisku Bahra 1 odkrywano dwa typy naczyń: importowaną ceramikę związaną z kulturą Ubaid oraz zupełnie odmienną ceramikę, tzw. Coarse Red Ware (CRW), znaną też z innych współczesnych stanowisk na Półwyspie Arabskim.
Ceramikę CRW od dawna uznawano więc za wyrób lokalny, jednak dotychczas brakowało dowodów, co do konkretnych miejsc jej produkcji. Kluczowym odkryciem było odnalezienie niewypalonego glinianego naczynia, które wraz z wynikami analiz prowadzonych pod kierunkiem dr hab. Anny Smogorzewskiej (Wydział Archeologii UW) potwierdziło, że Bahra 1 to najstarsze znane miejsce produkcji ceramiki w regionie Zatoki.
Potwierdzenie lokalnej produkcji ceramiki otworzyło z kolei możliwość prowadzenia badań nad środowiskiem naturalnym w okolicy osady za czasów jej funkcjonowania. W procesie produkcji naczyń często dodawano do gliny drobne fragmenty roślin, takie jak sieczka. Pozostałości organiczne znaleziono zarówno w ceramice Ubaid, jak i CRW.
W tym sezonie dr hab. prof. UW Aldona Mueller-Bieniek (WA UW) i dr Roman Hovsepyan, specjaliści w dziedzinie archeobotaniki, analizowali fragmenty ceramiki pod kątem śladów roślin.
„Wstępne wyniki wskazują na obecność dzikich roślin, zwłaszcza trzciny, w lokalnie wytwarzanej ceramice. Natomiast w importowanej ceramice zidentyfikowano pozostałości roślin uprawnych, takich jak jęczmień i pszenica” – wyjaśnia dr Hovsepyan, cytowany w prasowym komunikacie.
Polskiej części ekspedycji na stanowisku Bahra 1 przewodniczy prof. Piotr Bieliński, a tegoroczny sezon odbył się pod kierunkiem dr Agnieszki Pieńkowskiej (oboje z CAŚ UW). Stronę kuwejcką reprezentuje Mohammad ben Redha, Sekretarz Generalny Departamentu Starożytności i Muzeów NCCAL. (PAP)
ekr/ agt/ ep/
