2024-04-23 07:58 aktualizacja: 2024-04-23, 11:22
David Cameron, Radosław Sikorski. Fot. PAP/Piotr Nowak
Swoją pierwszą wizytę w Polsce składa we wtorek brytyjski premier Rishi Sunak. Wpisuje się ona w cały ciąg intensywnych kontaktów bilateralnych, które nabrały tempa zwłaszcza po rosyjskiej napaści na Ukrainę w lutym 2022 roku.
Zacieśnianie relacji polsko-brytyjskich zaczęło się jeszcze przed samym wybuchem wojny - 17 lutego 2022 roku, czyli jak się później okazało, na tydzień przed inwazją, Polska, Wielka Brytania i Ukraina zawarły trójstronne porozumienie w celu zwiększenia bezpieczeństwa cybernetycznego, energetycznego oraz zwalczania dezinformacji. Polska i Wielka Brytania zapewniły też, że będą wspierać integralność terytorialną Ukrainy w jej uznawanych międzynarodowo granicach.
Dwa dni po inwazji, brytyjskie ministerstwo obrony poinformowało, że w ramach zwiększenia zaangażowania na wschodniej flance NATO, oprócz wysłania dodatkowych żołnierzy do Estonii, brytyjskie myśliwce RAF Typhoon będą patrolować przestrzeń powietrzną Polski oraz Rumunii.
Polska była pierwszym krajem odwiedzonym przez ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii Borisa Johnsona po rozpoczęciu inwazji na Ukrainę. Johnson przyleciał do Warszawy 1 marca, czyli w piątym dniu po wybuchu wojny, aby spotkać się z ówczesnym premierem RP Mateuszem Morawieckim, a podczas tej wizyty ogłosił nowy pakiet wsparcia humanitarnego dla ukraińskich uchodźców.
Trzy dni później, w związku z uruchomieniem programu wydawania wiz dla ukraińskich uchodźców, na polsko-ukraińską granicę przyjechała ówczesna minister spraw wewnętrznych Priti Patel. Z kolei 8 marca 2022 roku Johnson przyjął w Londynie premierów państw Grupy Wyszehradzkiej - Polski, Czech, Słowacji i Węgier, a 28 marca rozmawiał telefonicznie z prezydentem Andrzejem Dudą.
W dniach 4-5 kwietnia 2022 roku w Warszawie była ówczesna minister spraw zagranicznych Liz Truss, która spotkała się z szefem polskiej dyplomacji Zbigniewem Rauem oraz z szefem ukraińskiego MSZ Dmytrem Kułebą. Tematami rozmów było zaostrzenie sankcji nałożonych na Rosję oraz zwiększenie pomocy humanitarnej dla Ukrainy.
7 kwietnia Johnson przyjął na Downing Street prezydenta Dudę, z którym omawiał długoterminowe wsparcie dla ukraińskich sił zbrojnych, w tym przez szkolenia; wsparcie dla ukraińskich uchodźców (Wielka Brytania ogłosiła potrojenie, do 30 mln funtów pomocy dla Polski w zapewnianiu im warunków do życia) i możliwości zwiększenia handlu dwustronnego. Potwierdzono też zobowiązanie do realizacji programu budowy okrętów Miecznik, które będą produkowane przez brytyjską firmę Babcock i programu uzbrojenia Narew, w ramach którego planowane jest pozyskanie 23 baterii przeciwlotniczych zestawów rakietowych krótkiego zasięgu.
Niespełna trzy tygodnie później w Warszawie podpisano umowę między Polską Grupą Zbrojeniową a brytyjską firmą MBDA na dostawę pocisków CAMM (Common Anti-Air Modular Missile) typu ziemia-powietrze, które będą elementem programu Narew.
W lipcu 2022 roku do Polski przerzucona została z Niemiec kompania brytyjskich czołgów Challenger 2, co ma być dodatkowym wsparciem dla Polski po przekazaniu przez nią Ukrainie sowich czołgów T-72. Równocześnie przeniesiony został system przeciwlotniczy Sky Sabre.
Prezydent Duda był jednym z zaledwie pięciu przywódców - i jedynym z kraju nieanglojęzycznego - przybyłych na pogrzeb królowej Elżbiety II we wrześniu 2022 roku, z którymi indywidualną rozmowę na Downing Street odbyła premier Truss. Kilka dni później minister spraw zagranicznych w jej gabinecie James Cleverly odbył przy okazji Zgromadzenia Ogólnego ONZ trójstronne spotkanie ze swoimi odpowiednikami z Polski i Ukrainy, Rauem i Kułebą, podczas którego potwierdzono wsparcie dla Ukrainy i omawiano długoterminowy plan wzmocnienia jej zdolności obronnych.
4 października 2022 roku ówcześni ministrowie obrony Mariusz Błaszczak i Ben Wallace podpisali w Zamościu protokół ustaleń w sprawie współpracy w zakresie rozwoju i produkcji obecnej i przyszłej kompleksowej broni obrony powietrznej, a także deklarację intencji o współpracy przy zakupie i eksploatacji trzech polskich fregat będących wariantem brytyjskich Arrowhead-140, które są elementem programu Miecznik. Przy tej okazji przekazano Polsce pierwszy z zamówionych w kwietniu systemów pocisków CAMM.
4 listopada 2022 roku, kilka dni po objęciu urzędu premiera, Rishi Sunak rozmawiał telefonicznie z Morawieckim na temat wzmacniania wschodniej flanki NATO oraz polsko-brytyjskiej współpracy wojskowej, zaś niespełna dwa tygodnie później Sunak rozmawiał telefonicznie z Dudą.
Sunak po raz pierwszy spotkał się z polskim prezydentem osobiście 16 lutego 2023 roku na Downing Street, gdy rozmawiali o wsparciu dla Ukrainy, w tym szkoleniu pilotów myśliwców, a z Morawieckim - dwa dni później, przy okazji Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa.
28 kwietnia 2023 roku brytyjska firma MBDA podpisała kontrakt o wartości 1,9 mld funtów na dostarczenie na potrzeby systemu Pilica+ 44 wyrzutni iLauncher, kilkuset pocisków rakietowych CAMM oraz sprzętu towarzyszącego. Dostawy tego uzbrojenia będą realizowane w latach 2025–2029.
Pogłębieniem współpracy polsko-brytyjskiej ma być dwustronne, strategiczne "Partnerstwo 2030" - umowa podpisana w lipcu 2023 roku w Londynie przez ówczesnych ministrów spraw zagranicznych Raua i Cleverly'ego oraz obrony - Błaszczaka i Wallace'a. Określa ono wspólne priorytety w wielu kwestiach, podkreśla on zaangażowanie obu krajów w utrzymanie systemu międzynarodowego, który chroni wolność, suwerenność i integralność terytorialną oraz przewiduje współpracę w zakresie budowania zdolności nowej generacji dla sił zbrojnych, zwiększenie intensywności i częstotliwości wspólnych ćwiczeń szkoleniowych, wzmocnienie odstraszania i postawy obronnej NATO.
7 listopada 2023 roku brytyjska firma MBDA i Polska Grupa Zbrojeniowa podpisały umowę o wartości ponad 4 mln funtów na kontynuację kolejnej fazy polskiego programu obrony powietrznej Narew. W ramach umowy Polska otrzyma ponad 1000 pocisków rakietowych CAMM-ER (Common Anti-Air Modular Missiles - Extended Range) oraz ponad 100 wyrzutni iLauncher.
Rishi Sunak po raz pierwszy rozmawiał telefonicznie z nowym polskim premierem Donaldem Tuskiem 19 grudnia zeszłego roku, gdy kilka dni po objęciu przez niego urzędu, zadzwonił do niego z gratulacjami. Podczas rozmowy dyskutowali o dalszy wsparciu dla Ukrainy i zacieśnianiu współpracy dwustronnej.
12 stycznia tego roku MBDA podpisała z Polską Grupą Zbrojeniową kontrakt na wyposażenie budowalnych w ramach programu Miecznik trzech polskich fregat w morski system obrony powietrznej Sea Ceptor, który będzie wyposażony w pociski z rodziny CAMM.
W połowie lutego Polskę odwiedził nowy brytyjski minister spraw zagranicznych David Cameron, aby rozmawiać o dalszym wsparciu dla Ukrainy, budowaniu odporności, uniezależnianiu się od rosyjskiej energii, walce z cyberzagrożeniami i dezinformacją, a także o potrzebie walki z nielegalną imigracją.
W wydanym w nocy z poniedziałku na wtorek komunikacie brytyjski rząd zapowiedział, że w Warszawie Sunak ogłosi nowy pakiet pomocy wojskowej dla Ukrainy, który będzie miał wartość 500 mln funtów, a także, aby jeszcze bardziej ożywić handel i wesprzeć brytyjskie firmy chcące inwestować w Polsce, ogłosi potrojenie funduszy dostępnych w ramach UK Export Finance, brytyjskiego mechanizmu wsparcia eksportu, z 5 milionów do 15 milionów funtów.
Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)
kgr/
