2023-09-22 11:42 aktualizacja: 2023-09-22, 13:58
Wikińskie twierdze w Danii Fot. PAP/EPA/MADS CLAUS RASMUSSEN
Duńska twierdza Wikingów, zagadkowe cmentarzysko w Korei Południowej, pradawne gaje herbaciane w Chinach czy jaskinie krasowe w Apeninach. To tylko część obiektów, które trafiły właśnie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W sumie umieszczono na niej 42 lokalizacje.
Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO podczas trwających od 10 września obrad w Riyadzie w Arabii Saudyjskiej rozszerzył Listę Światowego Dziedzictwa. Umieszczane są na niej najcenniejsze obiekty kultury i przyrody, które ze względu na ich „wyjątkową uniwersalną wartość” zasługują na szczególną ochronę.
Wśród nowych obiektów kultury wpisanych właśnie na Listę są pradawne gaje herbaciane na górze Jingmai w Pu’er w Chinach - plantacje herbaty i wioski zbudowane tysiące lat temu. Lokalne społeczności wciąż pielęgnują rosnące tam krzewy, kultywując odwieczne ceremonie poświęcone naturze. Jak podaje UNESCO ma to związek z wiarą, że duchy żyją wśród roślinności.
O nowe miejsce wpisane na Listę wzbogaciła się też Korea Południowa. Kurhany Gaya Tumuli to starożytne miejsca pochówku ludu Gaya, który rządził Koreą Środkowo-Południową od I do VI wieku n.e. Uważa się, że struktura tego niezwykłego cmentarzyska odzwierciedla panujący wówczas system polityczny i społeczny. „Wprowadzenie nowych form grobowców i intensyfikacja hierarchii przestrzennej w miejscach kurhanów odzwierciedla zmiany strukturalne, jakich doświadczyła społeczność Gaya na przestrzeni swojej historii” - czytamy w uzasadnieniu decyzji o dopisaniu tego miejsca do Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Z bliższych nam obiektów na Listę trafiło stare miasto w Kuldydze na Łotwie. Uznano je za wyjątkowo dobrze zachowany przykład tradycyjnej osady miejskiej, która na przestrzeni XVI do XVIII wieku przekształciła się z wioski w ważny ośrodek administracyjny Księstwa Kurlandii i Semigalii. Do dziś w znacznej mierze przetrwał układ ulic z tamtego okresu oraz tradycyjna architektura z bali. Widać także, jak lokalna tradycja mieszała się z wpływami zagranicznymi, co odzwierciedla bogatą wymianę pomiędzy lokalnymi mieszkańcami a przybyszami z rejonu całego Morza Bałtyckiego.
Innym niezwykłym obiektem docenionym przez UNESCO są wikińskie twierdze w Aggersborg, Fyrkat, Nonnebakken, Trelleborg i Borgring w Danii. Te zbudowane na planie okręgu fortyfikacje widziane z lotu ptaka budzą skojarzenia z kręgami w zbożu, o których stworzenie podejrzewa się UFO. Umocnienia te były strategicznie rozmieszczone w pobliżu ważnych szlaków lądowych i morskich. Choć do dziś nie wiadomo, dlaczego nadano im właśnie taką geometryczną formę.
Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO dał też wyraz swojego zaniepokojenia losem niektórych obiektów należących do Światowego Dziedzictwa, wpisując je na listę obiektów zagrożonych. Należą do nich m.in. zabytki w Ukrainie: katedra św. Zofii i zespół klasztorny Ławra Kijowsko-Peczerska w Kijowie, oraz historyczne centrum Lwowa.
17 obiektów w Polsce
W Polsce jest 17 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa. Do najbardziej znanych należą starówki Warszawy, Krakowa i Zamościa, a także kopalnia soli w Wieliczce. Ostatnim, wpisanym na listę w 2021 roku są “pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy” – jest to obiekt transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch.
Nowe obiekty na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO:
Dziedzictwo kulturowe
1. Krajobraz kulturowy związany z ludnością chinalugijską i szlak pasterski Köç Yolu, Azerbejdżan
2. Krajobraz kulturowy pradawnych gajów herbacianych w górach Jingmai, Chiny
3. Kamienne struktury z wizerunkami jeleni i związane z nimi miejsca z epoki brązu, Mongolia
4. Dżerba, świadectwo typu osadnictwa wyspiarskiego, Tunezja
5. Muzeum i Miejsce Pamięci ESMA, dawne tajne miejsce kaźni, Argentyna
6. Planetarium Eisingi we Franeker, Holandia
7. Tumulusy z czasu królestwa Gaya, Republika Korei
8. Gordion, Turcja
9. Ceremonialne budowle ziemne kultury Hopewell, USA
10. Średniowieczne dziedzictwo żydowskie w Erfurcie, Niemcy
11. Osada Jodensavanne i cmentarz Cassipora Creek, Surinam
12. Koh Ker: stanowisko archeologiczne dawnej stolicy Lingapura, Kambodża
13. Miejsca związane z ludobójstwem: Nyamata, Murambi, Gisozi i Bisesero, Ruanda
14. Modernistyczna zabudowa Kowna z lat 1919-1939, Litwa
15. Archeologiczny Park Narodowy Tak’alik Ab’aj, Gwatemala
16. Stare miasto w Kuldydze, Łotwa
17. Stanowiska prehistoryczne na talajockiej Minorce, Hiszpania
18. Hojsalskie zespoły sakralne, Indie
19. Santiniketan, Indie
20. Korytarz Zarafszan–Karakum, Tadżykistan/Turkmenistan/Uzbekistan
21. Dawne miasto Si Thep i zabytki z czasu królestwa Dwarawati, Tajlandia
22. Kosmologiczna oś Yogyakarty i związane z nią obiekty historyczne, Indonezja
23. Krajobraz kulturowy w strefie Gedeo, Etiopia
24. Maison Carrée w Nîmes, Francja
25. Karawanseraj perski, Iran
26. Tr’ondëk-Klondike, Kanada
27. Warownie pierścieniowe z epoki Wikingów, Dania
28. Drewniane meczety hipostylowe średniowiecznej Anatolii, Turcja
29. Krajobraz kulturowy Zagorochorii, Grecja
30. Žatec i krajobraz związany z uprawą gatunku chmielu Saaz, Czechy
31. Starożytne Jerycho, Palestyna
32. Obserwatorium astronomiczne Kazańskiego Uniwersytetu Państwowego, Rosja
33. Cmentarze i upamiętnienia ofiar I wojny światowej, Belgia/Francja
Dziedzictwo naturalne
1. Anticosti, Kanada
2. Park Narodowy Gór Bale, Etiopia
3. Pustynie turańskie o chłodnych zimach, Kazachstan/Turkmenistan/Uzbekistan
4. Ewaporatowe formacje krasowe i jaskinie w Apeninach Północnych, Włochy
5. Masyw leśny Odzala-Kokoua, Republika Konga
6. Park Narodowy Nyungwe, Ruanda
7. Tugaje w rezerwacie przyrody Tigrovaya Balka, Tadżykistan
8. Wulkany i lasy w masywie Montagne Pelée i szczyty górskie w Martynice, Francja
9. Uruq Bani Ma’arid, Arabia Saudyjska
(PAP Life)
kno/
