2024-12-03 13:41 aktualizacja: 2024-12-03, 15:09
Drewno w składzie Fot. PAP/Wojtek Jargiło
W Polsce wzrosły zasoby drzewne, a zmniejszyło się wydobycie węgla i zasoby gazu - podał Główny Urząd Statystyczny w opublikowanym we wtorek raporcie "Wskaźniki zielonej gospodarki w Polsce 2024". Coraz więcej jest gospodarstw ekologicznych, poprawia się efektywność wykorzystania wody.
Według danych GUS, wskaźnik lesistości w 2023 r. wyniósł 29,6 proc. i zmniejszył się wobec poprzedniego roku o 0,1 pkt proc., ale wzrósł w porównaniu z 2000 r. o 1,2 pkt proc.
W latach 1990–2023 geologiczne zasoby węgla kamiennego (bilansowe i pozabilansowe) zmniejszyły się o 9,5 proc., z 86 mld ton do 77,8 mld ton. Jego wydobycie roczne spadło z 151,3 mln ton w 1990 r. do 42,5 mln ton w 2023 r. - o 71,9 proc. Od 1990 r. do 2023 r. geologiczne zasoby węgla brunatnego zwiększyły się z 17,1 mld ton do 26,6 mld ton, o 55,4 proc. Natomiast roczne wydobycie spadło o 37,2 proc., z 67,7 mln ton do 42,5 mln ton.
GUS podał, że geologiczne zasoby gazu ziemnego (bilansowe i pozabilansowe) zmalały z 164,1 mld m sześc. w 1990 r. do 153,5 mld m sześc. w 2023 r., czyli o 6,4 proc. Jednocześnie wydobycie roczne wzrosło o 33,1 proc. - z 3,5 mld m sześc. w 1990 r. do 4,6 mld m sześc. w 2023 r.
"W latach 2000–2023 wskaźnik produktywności wody kształtował się coraz korzystniej" - ocenił GUS.
W 2023 r. osiągnął wartość 392,00 zł/m sześc. i wzrósł w porównaniu z 2022 r., jak i 2000 r. odpowiednio o 25,5 proc. i 475,7 proc. "Do oceny efektywności gospodarowania wodą wykorzystuje się wskaźnik produktywności wody obrazujący relację między PKB (w cenach stałych) a zużyciem wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności" - podał Urząd.
Jak wynik z raportu GUS, w 2023 r. wskaźnik produktywności zasobów dla Polski ukształtował się na poziomie 4,69 zł/kg i był wyższy w stosunku do roku poprzedniego i 2000 r., kiedy osiągnął odpowiednio 4,16 zł/kg i 1,65 zł/kg. Krajowa konsumpcja materialna (DMC), obejmująca wszystkie materiały bezpośrednio zużyte w procesach ekonomicznych na potrzeby gospodarki, według szacunków Eurostatu, w 2023 r. osiągnęła w Polsce 661,4 mln ton. "Była ona niższa o 1,9 proc. w stosunku do roku poprzedniego, ale o 26,7 proc. wyższa w odniesieniu do 2000 r." - stwierdził podano.
Autorzy raportu zwrócili uwagę na problem związany z jakością powietrza w Polsce - przekraczanie norm dla pyłu zawieszonego, zwłaszcza w sezonie zimowym. W 2022 r. wielkość emisji pyłu PM10 wyniosła 353,7 tys. ton i była niższa zarówno w porównaniu z rokiem poprzednim, jak i 2000 r. odpowiednio o 11,0 proc. i 15,7 proc. W przypadku pyłu PM2,5 jego emisja ukształtowała się na poziomie 262,3 tys. ton i uległa zmniejszeniu o 12,0 proc. w stosunku do 2021 r. i o 11,0 proc. w odniesieniu do 2000 r. W przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2022 r. wyemitowano 9,4 kg pyłu PM10, w tym 6,9 kg pyłu PM2,5 i były to wartości najniższe od 2000 r.
W 2022 r. w Polsce odnotowano najniższe od 2000 r. wielkości emisji pyłu PM10 i PM2,5 w przeliczeniu na jednego mieszkańca, mimo to były to jedne z najwyższych wartości wskaźnika w krajach UE (po Łotwie). Według szacunków Europejskiej Agencji Środowiska, w 2021 r. ekspozycja na pył PM2,5 doprowadziła do 47,3 tys. przedwczesnych zgonów w Polsce i była to najwyższa wartość wśród krajów UE.
Urząd zaznaczył, że Główny Inspektorat Ochrony Środowiska dokonuje co pięć lat oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian. Z ostatniej oceny z 2022 r. wynika, że 31,3 proc. ludności 36 miast powyżej 100 tys. mieszkańców było narażonych na nadmierny hałas, o poziomie powyżej 55 dB w porze dziennowieczorno-nocnej. W nocy sytuacja była "nieco" korzystniejsza, ponieważ na przekroczenia poziomu hałasu powyżej 50 dB eksponowanych było 19,2 proc. ludności. "W porównaniu z 2017 r. i 2012 r. sytuacja uległa poprawie, gdyż w porze dzienno-wieczornonocnej odsetek osób narażonych na nadmierny hałas zmniejszył się odpowiednio o 12,2 p. proc. i 22,2 p. proc., a w porze nocnej odpowiednio o 7,1 p. proc. i 17,4 p. proc." - ocenił GUS.
W 2023 r. w Polsce było 22,4 tys. gospodarstw ekologicznych, zajmujących 636 tys. ha użytków rolnych, tj. 4,3 proc. użytków rolnych ogółem. W porównaniu do poprzedniego roku wzrosła zarówno ich liczba, jak i powierzchnia - odpowiednio o 5,5 proc. i 14,7 proc. Przeciętna wielkość takiego gospodarstwa wyniosła 28,5 ha i była najwyższa od 2000 r.
Powołując się na dane Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa GUS podał, że w 2023 r. kwota płatności z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW 2014–2020) oraz Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej (PS WPR 2023–2027) skierowanych do gospodarstw rolnych realizujących rolnictwo ekologiczne wyniosła 822,5 mln zł. Była to najwyższa kwota dopłat dedykowana rolnictwu ekologicznemu w latach 2004–2023. W stosunku do roku poprzedniego zwiększyła się ona o 57 proc.
GUS wskazał też na dane Urzędu Zamówień Publicznych, zgodnie z którymi w 2023 r. całkowita wartość zielonych zamówień publicznych (uwzględniających kryteria środowiskowe - PAP) bez podatku od towarów i usług, wyniosła 11,9 mld zł, tj. 4,3 proc. ogólnej wartości udzielonych zamówień publicznych. "Oznacza to, że pomimo wzrostu liczby zielonych zamówień publicznych w odniesieniu do roku poprzedniego (o 22,0 proc.), ich wartość zmniejszyła się o 30,6 proc." - zaznaczył GUS. (PAP)
ab/ pad/ know/
