Gliński: losy Biblioteki Narodowej odzwierciedlają losy Polski

Biblioteka Narodowa symbolem polskich losów

"Ta instytucja z jednej strony symbolizuje polskie losy, także poprzez momenty dramatyczne, ale także poprzez utrzymanie ciągłości polskiej tożsamości, kultury, i tego, co dla nas, jako wspólnoty najważniejsze" - powiedział.

"Z jednej strony mieliśmy akt zaboru, rabunku po Powstaniu Kościuszkowskim, przewieźli to wszystko do Petersburga i tylko część udało się odebrać po pokoju ryskim. Ale odzyskać się udało i na nowo te zbiory zostały +zaopiekowane+ od lat 20. w Bibliotece Narodowej" - dodał.

Przypomniał, że "niestety po Powstaniu Warszawskim, celowo, okupant niemiecki, spalił Bibliotekę Ordynacji Krasińskich na Okólniku". Dlatego jak podkreślił, "losy biblioteki odzwierciedlają losy Polski, ale także trwałości polskiej kultury, żywotności i ciężkiej pracy, aby o nią dbać".

Jego zdaniem inauguracja zmodernizowanych czytelni Biblioteki Narodowej to zwieńczenie podstawowych procesów modernizacyjnych.

List prezydenta Duda na rocznicy otwarcia

Biblioteka Narodowa odgrywa doniosłą rolę w pielęgnowaniu dziedzictwa i tożsamości naszej wspólnoty oraz popularyzacji wiedzy - ocenił w liście prezydent Andrzej Duda. odczytanym w czwartek w czasie uroczystości z okazji 275. rocznicy otwarcia Biblioteki Narodowej oraz inauguracji nowych czytelni.

"Ze wzruszeniem wspominam obchody 90-lecia reaktywowania Biblioteki Narodowej, w których mieliśmy zaszczyt i przyjemność uczestniczyć wraz z małżonką w lutym 2018 r. w Pałacu Rzeczpospolitej" - napisał prezydent.

Podkreślił, że jest to "historyczne miejsce przechowywania najcenniejszych zbiorów narodowej książnicy". "Odsyła nie tylko do tradycji czasów II Rzeczpospolitej, lecz i do epok dawniejszych, gdy powstawały zręby piśmiennictwa polskiego, a zarazem współczesnego zasobu biblioteki, do samych początków książnicy, założonej przez braci Załuskich" - przypomniał.

Prezydent wskazał, że uroczystość odbywa się "w głównej siedzibie, sukcesywnie od kilku dekad rozbudowywanej i modernizowanej".

Dzięki zakończonej inwestycji, "udostępnianie księgozbioru będzie realizowane w przestrzeni komfortowej i przyjaznej dla czytelnika, jak i pracowników" - ocenił. "Wszystkim osobom i instytucjom, które przyczyniły się do realizacji projektu Nowa Biblioteka Rzeczypospolitej składam wyrazy wdzięczności i uznania" - napisał Andrzej Duda.

Podkreślił, że "Biblioteka Narodowa odgrywa doniosłą rolę w pielęgnowaniu dziedzictwa i tożsamości naszej wspólnoty oraz popularyzacji wiedzy". "Upowszechnia znajomość literatury, prowadzi i wspiera badania naukowa oraz ułatwia zdobywanie informacji i wykształcenia sektom tysięcy osób rocznie" – wyjaśnił. "W coraz większym stopniu dzieje się to dzięki digitalizacji zasób i udostępnianiu ich w sieci, co szczególnie cenne jest wobec ograniczeń związanych z trwającą pandemią" - dodał.

"Z serca życzę, aby książnica narodowa nadal intensywnie się rozwijała i modernizowała, coraz lepiej wypełniając misję w służbie polskiej kulturze i nauce" – napisał Andrzej Duda.

List odczytał szef gabinetu prezydenta RP Paweł Szrot.

List od premiera Morawieckiego

W liście odczytanym przez wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego, premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że "obchodząc w tym roku znakomitą, 275. rocznicę powstania Biblioteki Narodowej, sięgamy do czasów, kiedy na fali zmian, jakich państwo polskie pilnie potrzebowało w drugiej połowie XVIII wieku, pojawiło się wiele nowoczesnych, a nawet pionierskich w skali światowej inicjatyw". Premier przypomniał powołaną przez Sejm Rzeczpospolitej w 1773 r. Komisję Edukacji Narodowej - pierwszą w świecie instytucję mającą na celu stworzenie jednolitego i nowoczesnego systemu szkolnego pod kuratelą państwa, oraz uchwaloną 3 maja 1791 r. Ustawę Rządową – pierwszą w Europie i drugą na świecie spisaną konstytucję.

"O wiele wcześniej jednak, bo już w roku 1747, bracia Andrzej Stanisław i Jan Andrzej Załuscy – właściciele imponującego księgozbioru – otworzyli w Warszawie bibliotekę publiczną" – przypomniał Morawiecki. Wskazał, że "po śmierci fundatorów, oddana przez państwo w zarząd Komisji Edukacji Narodowej, zyskała miano Biblioteki Rzeczypospolitej Załuskich". "Stała się tym samym jedną z pierwszych bibliotek narodowych, a zarazem największą książnicą publiczną osiemnastowiecznej Europy. Sejm przyznał jej prawo otrzymywania darmowego egzemplarza każdej publikacji krajowej. Tym samym nie tylko umożliwił systematyczne poszerzanie zbiorów Biblioteki, ale uczynił ja depozytariuszem całości narodowego dorobku piśmiennego" – napisał premier.

"Największy publiczny księgozbiorów w Europie stanowił kolekcję bezcenną w każdym sensie – kulturowym, materialnym, narodowym" - podkreślił. Jak ocenił, "paradoksalnie świadczą o tym dwa dramatyczne punkty zwrotne w historii zbiorów – rabunek i zniszczenie". "Zaborca rosyjski zagrabił księgozbiór, dostrzegając w nim bezcenny zaczyn własnych zbiorów narodowych. Okupant niemiecki dokonał na cymeliach polskiej Biblioteki Narodowej barbarzyńskiej zemsty, zdając sobie sprawę z ich nieocenionej wartości dla polskiej kultury i narodu" – napisał.

Morawiecki przypomniał, że Biblioteka Narodowa podjęła swoje zadania w 1945 r., gromadząc fragmenty zborów ocalałych w Polsce i za granicą. "Na powrót stała się wieczystym depozytariuszem powierzonego jej dawnego i współczesnego dorobku umysłowego narodu polskiego. Tak jest do dziś" - wskazał. "Archiwizując i udostępniając zbiory piśmiennicze, ikonograficzne, kartograficzne, muzyczne, audiowizualne i elektroniczne, kontynuują Państwo tę misję. Jednocześnie prowadzą Państwo działalność na wielu polach – by wymienić tylko działalność naukową, konserwatorską czy wydawniczą" – napisał premier.

"To cicha służba, ale też służba niezwykłej wagi, której znaczenie, zwłaszcza w kontekście wcześniej wspomnianych strat, cenić należy szczególnie" - ocenił Morawiecki.

Premier zwrócił uwagę, że "otwarcie nowych czytelni wydaje się znakomitym sposobem uczczenia 275. rocznicy powstania instytucji, która od samego zarania, za jedne z celów podstawowych ma udostępnienie gromadzonych zbiorów". Wyraził nadzieję, że "narodzą się tam wspaniałe koncepcje, a w konsekwencji kolejne dzieła, która ostatecznie zasilą, pieczołowicie tu przechowywany, depozyt polskiego dorobku umysłowego". (PAP)

Autorki: Anna Kruszyńska, Katarzyna Krzykowska, Olga Łozińska

ja/