2022-07-20 16:07 aktualizacja: 2022-07-20, 16:07
Geny chronią słonie przed rakiem. Fot. PAP/DPA/Paul Zinken
Słonie mają wiele różniących się między sobą kopii genu, który chroni organizm przed nowotworami. Odkrycie może wskazać ścieżki prac nad nowymi terapiami.
Naukowcy z siedmiu ośrodków badawczych, z pomocą pionierskich metod bionformatycznych odkryli, jak w wyjątkowy sposób geny chronią słonie przed rakiem.
Jak wyjaśniają badacze, komórki w organizmie nieustannie się dzielą, tworząc nowe kopie, które powinny być identyczne, jak pierwowzór. Zdarzają się jednak błędy, czyli mutacje - większość z nich jest szybko naprawiana, jednak nie zawsze to się udaje. Nagromadzenie genetycznych błędów może doprowadzić do powstania guza.
Obecny jest on także u człowieka
Jednak wśród słoni, mimo dużych rozmiarów ciała i długiego życia śmiertelność na nowotwory wynosi zaledwie ok. 5 proc (u ludzi odsetek ten wynosi aż 25 proc.). Nietypowa odporność zwierząt może wynikać z tego, że mają one aż 40 kopii genu P53 zwanego strażnikiem genomu.
Obecny jest on także u człowieka, ale tylko w dwóch kopiach (jednej na chromosom).
„To skomplikowane i intrygujące badanie wskazuje, jak wiele więcej słonie kryją w sobie, poza imponującymi rozmiarami i jak ważne jest, abyśmy nie tylko je chronili, ale także dokładnie badali te szczególne zwierzęta. Ich genetyka i fizjologia zależą przecież od historii ewolucyjnej, a także od dzisiejszej ekologii, diety i zachowania” - podkreśla prof. Fritz Vollrath z University of Oxford.
Czytaj więcej
Warszawa. Zwierzęta w zoo mają swoje sposoby na upały
Kodowane przez gen P53 białko zostaje aktywowane w przypadku uszkodzenia genów. P53 jest jednak dezaktywowany przez inne białko (MDM2 E3), co zachodzi zwykle w zdrowych komórkach, jednak może też powodować zaniżanie aktywności P53, kiedy powinien on działać.
Jak się okazuje, słonie nie tylko mają więcej kopii genu P53, ale każda jest nieco inna i każda inaczej oddziałuje z MDM2. Wszystkie białka kodowane przez różne geny P53 trudniej jest wyłączyć przez opisany wyżej kontakt z białkiem MDM2.
Sterowana przez P53 maszyneria chroniąca komórki jest więc u słoni bardziej aktywna.
„To ekscytujący postęp w naszym rozumieniu tego, jak P53 przyczynia się do ochrony przed rakiem. U ludzi to samo białko P53 odpowiada za decyzje, czy komórki mają przestać się dzielić, czy mają przejść apoptozę (programowana śmierć - przyp. red.), ale sposób, w jaki P53 podejmuje te decyzje był słabo poznany. Istnienie u słoni wielu form P53 o różnych zdolnościach oddziaływania z MDM2 otwiera ekscytujące, nowe drogi do badań chroniącego przed guzami działania P53” - mówi prof. Robin Fahraeus z francuskiego INSERM.
Takie badania mają szansę zaowocować lepszymi terapiami przeciwnowotworowymi.
Więcej informacji na stronach:
https://www.ox.ac.uk/news/2022-07-15-elephant-genes-could-hold-key-avoiding-cancers
https://doi.org/10.1093/molbev/msac149. (PAP)
autor: Marek Matacz
gn/
