2023-01-08 21:12 aktualizacja: 2023-01-08, 22:05
Obraz Jana Matejki pt. Batory pod Pskowem. 1872. W zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie, fot. PAP/Reprodukcja
Dla upamiętnienia 185. rocznicy urodzin i 130. rocznicy śmierci Senat ogłosił 2023 r. rokiem Jana Matejki. Z tej okazji Zamek Królewski w Warszawie przygotował program wydarzeń upamiętniających wybitnego malarza, który wywarł wpływ na postrzeganie historii Rzeczypospolitej przez wiele pokoleń Polaków.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej, doceniając twórczość tego artysty oraz jego działalność publiczną i patriotyczną, przyjął 16 listopada 2022 r. uchwałę ustanawiającą rok 2023 rokiem Jana Matejki.
"Jan Matejko konsekwentnie realizował misję artysty i prezentował postawę obywatelskiej służby narodowi. Jego celem było ukazanie w dziełach sztuki przyczyn upadku I Rzeczypospolitej oraz przypomnienie jej chlubnej przeszłości i dawnej potęgi. W ten sposób przekonywał Polaków żyjących pod zaborami o wartości ich kulturowego dziedzictwa i podtrzymywał dążenia do odzyskania niepodległości" – napisano w uchwale Senatu.
Z okazji roku Jana Matejki Zamek Królewski w Warszawie przygotował cykl wydarzeń kulturalnych.
11 stycznia w Sali Senatorskiej zamku odbędzie się debata "Myśleć Matejką". Podczas niej naukowcy podejmą próbę odpowiedzi na pytania "Dlaczego patrzymy na historię oczyma Jana Matejki?" i "Jaki wpływ ma jego malarstwo na postrzeganie przez nas rzeczywistości historycznej i dzisiejszej?"
"Wiemy, jak wyglądali polscy królowie, wystarczy spojrzeć na polskie banknoty, nie mówiąc o szkolnych podręcznikach do historii. Podobnie jest z najważniejszymi wydarzeniami z historii Polski, jak choćby z naszymi wyobrażeniami hołdu pruskiego, sprzeciwu Tadeusza Rejtana, czy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Nasza pamięć historyczna jest jak broszura utkana obrazami najważniejszych wydarzeń, których autorem jest Jan Matejko. To jego wizje wydarzeń historycznych oraz postaci na trwałe wryły się w zbiorową pamięć i tożsamość narodu polskiego" - czytamy na stronie Zamku Królewskiego.
W debacie "Myśleć Matejką" wezmą udział historycy, m.in. dr hab. Małgorzata Litwinowicz-Droździel (Uniwersytet Warszawski), dr hab. Agnieszka Rosales-Rodriguez (Uniwersytet Warszawski, Muzeum Narodowe w Warszawie), dr hab. Karol Sanojca (Uniwersytet Wrocławski). Po spotkaniu odbędzie się oprowadzenie po galerii malarstwa Matejki.
W zbiorach Zamku Królewskiego znajdują się cztery duże płótna historyczne Jana Matejki: "Stefan Batory pod Pskowem", "Kazanie Skargi" "Rejtan. Upadek Polski", "Konstytucja 3 maja 1791 r." oraz cykl "Dzieje cywilizacji w Polsce".
11 stycznia odbędzie się pokaz filmu omawiającego techniki malarskie i twórczość artysty związanego z Zamkiem Królewskim w Warszawie. Materiał przybliża najważniejsze fakty z życia Jana Matejki, jego warsztat malarski i artystyczne dokonania w kontekście epoki. Wiele uwagi poświęcono czterem wielkoformatowym obrazom znajdującym się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.
Zamek Królewski zapowiada także lekcje muzealne dla uczniów szkół podstawowych z cyklu "W pracowni Jana Matejki". Poznają oni życie i twórczość Jana Matejki oraz prześledzą proces tworzenia dzieła od szkicu do jego ukończenia. Tematy oglądanych obrazów są pretekstem do rozmowy o rozbiorach, Konstytucji 3 maja i innych istotnych wydarzeniach z historii Polski. Dla uczniów starszych klas odbędą się lekcje muzealne "Jan Matejko maluje historię".
W ramach działań edukacyjnych z okazji Roku Jana Matejki na zamku odbędzie się także konkurs plastyczny "Zamek w dziecięcej wyobraźni. Tu mówi Matejko" oraz kurs malarstwa i rysunku "Śladami mistrza Matejki" dla osób dorosłych.
W styczniu, w ramach obchodów 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego na Zamku Królewskim rozpocznie się wystawa "Miłość i obowiązek".
"To wystawa wpisująca się w klasyczny wykład historii Polski, pokazujący to ważne i jednocześnie dramatyczne wydarzenie w dziejach naszego kraju. Z drugiej strony ekspozycja będzie wzbudzać silne emocje i akcentować patriotyzm ludzi, którzy zaangażowali się w niepodległościowy zryw i zbrojny opór przeciw rosyjskiemu zaborcy, losy poszczególnych bohaterów, ich rodzin, a także całego polskiego społeczeństwa w dramatycznej konfrontacji z caratem i zaborcami" - powiedział PAP dyrektor Zamku Królewskiego prof. Wojciech Fałkowski.
Zamek Królewski w Warszawie został całkowicie zniszczony w latach 1939-1944 przez niemieckich okupantów. Odbudowę zamku przeprowadzono w latach 1971–1984. W 1979 r. powołano instytucję kultury Zamek Królewski w Warszawie – Pomnik Historii i Kultury Narodowej, Od 2014 placówka funkcjonuje jako Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum.(PAP)
Autor: Maciej Replewicz
mj/
