13 kwietnia w Warszawie rozpocznie się trzydniowy Kongres Pamięci Narodowej

W czasie rozpoczynających się w czwartek trzydniowych obrad odbędzie się 26 paneli dyskusyjnych poświęconych historii Polski i Europy Środkowej w XX wieku udziałem polskich i zagranicznych historyków, dziennikarzy, blogerów oraz przedstawicieli instytucji zajmujących się badaniem totalitaryzmów i upamiętnianiem ich ofiar.

13 kwietnia w panelu „Edukacja dla pamięci” wezmą udział: m.in. doradca prezydenta RP prof. Barbara Fedyszak-Radziejowska, europarlamentarzysta i socjolog, publicysta, wykładowca i poseł Europarlamentu prof. Zdzisław Krasnodębski a także prof. Krzysztof Malicki (Uniwersytet Rzeszowski). Tego dnia odbędzie się również dyskusja „Polityka pamięci i polityka historyczna – doświadczenie krajów Europy Środkowo-Wschodniej okiem historyków”. Zabiorą w nim głos naukowcy i wykładowcy uczelni m.in. prof. Hans-Jürgen Bömelburg, prof. Jan Draus (Uniwersytet Rzeszowski)oraz prof. Andrzej Nowak.

W panelu dyskusyjnym „Polityka pamięci i polityka historyczna – doświadczenie krajów Europy Środkowo-Wschodniej okiem szefów instytucji” będą uczestniczyć historycy - prezes IPN dr Karol Nawrocki oraz przedstawiciele podobnych instytucji z krajów byłego bloku komunistycznego m.in. dr Peter Jašek (ÚPN, Słowacja), dr Ladislav Kudrna (Ústav pro studium totalitních režimů, Czechy), dr Réka Földváryné Kiss (Nemzeti Emlékezet Bizottsága, Węgry) oraz zastępca dyrektora Arolsen Archives (Niemcy) Giora Zwilling. Odbędą się także dyskusje „Poszukiwania i identyfikacja ofiar wojen i represji — misja i powinność” z udziałem dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka (IPN) oraz historyków z Czech i Węgier, „Immersyjna edukacja historyczna – w stronę nowych ścieżek edukacyjnych” i „Zakaz gloryfikacji totalitaryzmów. Przestrzeń publiczna i pamięć jako pole bitwy o bezpieczną przyszłość”, w której weźmie udział historyk prof. Bogdan Musiał.

Pierwszego dnia kongresu odbędzie się gala nowych nagród Wydawnictwa IPN - Sygnetów

Pierwszego dnia kongresu odbędzie się gala nowych nagród Wydawnictwa IPN - Sygnetów. „Chcemy uhonorować autorów najciekawszych książek wydanych przez IPN. Sygnety Wydawnictwa IPN są przyznawane w sześciu kategoriach: monografii, książki naukowej, popularnonaukowej, wydawnictwa albumowego, pamiętnika lub wspomnienia, a także książki wybranej w głosowaniu internautów” - powiedział PAP rzecznik prasowy IPN dr Rafał Leśkiewicz.

Drugiego dnia kongresu, 14 kwietnia, zaplanowano m.in. dyskusje związane z II wojną światową i reparacjami wojennymi, problematyką powojennych rozliczeń z przeszłością oraz wiedzy Zachodu na temat charakteru okupacji niemieckiej w Polsce, kwestią pomocy udzielanej Żydom przez Polaków pod okupacją niemiecką, zbrodniami niemieckimi w okupowanej Polsce oraz zaangażowaniem Polski w walkę z totalitaryzmami.

W dyskusji „Reparacje wojenne w XX wieku okiem polityków” uczestnictwo zapowiedzieli wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dr Jarosław Sellin oraz sekretarz stanu w MSZ Arkadiusz Mularczyk.

O międzynarodowym projekcie historycznym IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” opowie córka gen. Władysława Andersa – Anna Maria Anders – oraz inni polscy dyplomaci i przedstawiciele innych krajów zaangażowanych w organizację wystaw upamiętniających żołnierzy, którzy wyrwali się z „nieludzkiej ziemi”.

W debacie naukowej „Pomoc Żydom pod okupacją niemiecką — perspektywa europejska” swoją wiedzą podzielą się historycy IPN oraz wykładowcy m.in. dr. Andrei Zamoiski z Freie Universität w Berlinie i prof. Bogdan Musiał.

W trzecim i ostatnim dniu kongresu dyskusje zdominuje tematyka związana z fenomenem „Solidarności”. O przebiegu transformacji ustrojowej 1989 roku i jej konsekwencjach podczas dwóch paneli opowiedzą historycy, publicyści, socjologowie i uczestnicy ówczesnego życia politycznego m.in. Czesław Bielecki, Piotr Naimski, Krzysztof Wyszkowski oraz prof. Ryszard Bugaj.

Najważniejszym momentem kongresu będzie prezentacja całości raportu „Edukacja dla pamięci”

Organizatorzy podkreślają, że najważniejszym momentem kongresu będzie prezentacja całości raportu „Edukacja dla pamięci”. Według zaprezentowanych dotychczas częściowych wyników badań społecznych 59 proc. uczniów i 15 proc. dorosłych czerpie wiedzę historyczną z internetu i gier komputerowych. Tylko 8 proc. uczniów uważa, że historia nie jest potrzebna do życia i neguje sens nauczania jej - wynika z raportu. W badaniu wzięło udział sześć tysięcy osób z trzech reprezentatywnych grup: uczniowie szkół średnich, dorośli powyżej 20 roku życia oraz i nauczyciele historii.

Każdy dzień kongresu zwieńczą gale wręczenia nagród przyznawanych przez IPN – Sygnetów Wydawnictwa IPN, nagród za Debiut Historyczny Roku oraz Nagrody Kustosz Pamięci Narodowej. Po raz pierwszy do rąk laureatów trafią Sygnety Wydawnictwa IPN. O zwycięzcy w jednej z kategorii tej nagrody zadecydowali czytelnicy w głosowaniu internetowym. W głosowaniu uwzględniono 63 tytuły. Sygnety są przyznawane w sześciu kategoriach – monografii, publikacji popularnonaukowych, wydawnictwa źródłowe, pamiętniki, relacje, wspomnienia, wydawnictwa albumowe i na najlepszą książkę roku na podstawie głosowania internautów.

Autor najwyżej ocenionej przez czytelników publikacji otrzyma możliwość wydania jej w języku obcym nakładem Wydawnictwa IPN. Laureatów nagrody poznamy 13 kwietnia o godzinie 16.30. Nagroda Sygnety Wydawnictwa IPN została ustanowiona przez Prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego „w celu realizacji misji edukacyjnej i wydawniczej w kraju i za granicą oraz upowszechniania wiedzy o najnowszej historii Polski, z myślą o popularyzacji czytelnictwa książek historycznych wydawanych nakładem Wydawnictwa IPN oraz dorobku ich autorów”.

Konkurs Debiut Historyczny Roku został powołany przez IPN i Instytut Historii PAN. Jest to konkurs dla autorów niepublikowanych prac magisterskich i doktorskich, poświęconych historii Polski i Polaków w XX wieku. Ogłaszany jest corocznie w dwóch kategoriach: prac magisterskich oraz prac doktorskich. Laureaci w każdej kategorii otrzymują okolicznościowy dyplom, nagrodę pieniężną oraz umowę wydawniczą na wydanie całości lub części pracy. Gala konkursu odbędzie się 14 kwietnia o godzinie 16.

W ramach Kongresu Pamięci Narodowej odbędzie się także 4. Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach „Echa Katynia”

Nagroda Kustosz Pamięci Narodowej Nagroda została ustanowiona w lipcu 2002 r. przez Prezesa IPN prof. Leona Kieresa. Przyznawana jest za szczególny wkład w upamiętnianiu historii narodu polskiego w latach 1939–1989, a także za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami IPN. Kandydatów do Nagrody mogą zgłaszać instytucje, organizacje społeczne i naukowe oraz osoby fizyczne. Laureaci otrzymują tytuł Kustosza Pamięci Narodowej. Gala odbędzie się 15 kwietnia o godzinie 16. Podczas niej prezes IPN Karol Nawrocki wręczy też medale „Reipublicae Memoriae Meritum”. Medal został ustanowiony w 2015 r. przez prezesa IPN dr. Łukasza Kamińskiego. Może zostać nadany instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym za wybitne zasługi w działalności publicznej i społecznej dla upamiętniania historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierania IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej.

W ramach Kongresu Pamięci Narodowej odbędzie się także 4. Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach „Echa Katynia”. Widzowie będą mogli obejrzeć 26 filmów, których motywem przewodnim są zmagania jednostek z systemami totalitarnymi. Wśród prezentowanych podczas festiwalu produkcji jest m.in. nominowany do Oscara w kategorii pełnometrażowy film dokumentalny „Dom z drzazg”. Jego akcja rozgrywa się w ukraińskim domu dziecka położonym w pobliżu linii frontu. Jego wychowankowie opowiadają o swoich traumatycznych przeżyciach i doświadczeniu przemocy.

Podczas festiwalu będą zaprezentowane także produkcje kandydujące do Oskara: opowiadający o rosyjskiej inwazji na Ukrainę: „Klondike” (2022), rozgrywający się w czasie rozpadu ZSRS „Kalev” oraz „Styczeń” (2022), nawiązujący do odrodzenia niepodległego państwa łotewskiego. Historii Polski poświęcony jest film „Czarny sufit” według scenariusza i w reżyserii Arkadiusza Biedrzyckiego. Akcja rozgrywa się w 1968 r. w monachijskim mieszkaniu Józefa Mackiewicza i jego żony Barbary Toporskiej. Film jest fabularyzowanym zapisem rozmowy z Jerzym Giedroyciem o istocie komunistycznego totalitaryzmu.

Kongres Pamięci Narodowej jest organizowany pod patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy.(PAP)

Autor: Olga Łozińska, Maciej Replewicz, Michał Szukała

dsk/