Wstrząsające świadectwa rosyjskich zbrodni w Ukrainie. Ta multimedialna wystawa porusza i dotyka

W czwartek w bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego odbył się wernisaż wystawy multimedialnej „Shards of Unjudged Crimes”. W otwarciu ekspozycji wzięli udział dyrektor Instytutu Pileckiego prof. Magdalena Gawin, prorektor Uniwersytetu Warszawskiego prof. Zygmunt Lalak oraz attaché kulturalna ambasady Ukrainy Jana Krywobok. 

Do kwietnia 2023 r. Centrum im. Rafała Lemkina zgromadziło blisko 800 ankiet dotyczących relacji świadków zbrodni rosyjskich oraz ponad 500 nagrań wideo i audio wykonanych w większości na terytorium Ukrainy. W kolekcji Centrum Lemkina znajduje się także około 2500 materiałów dodatkowych oraz około 1500 fotografii ilustrujących i dokumentujących zbrodnie.

Czytaj więcej

Jakich utworów nie można wykonywać podczas ślubów i pogrzebów? Komisja Muzyki Kościelnej wydała komunikat

„Centrum Lemkina Instytut Pileckiego powołał jako odpowiedź na działania wojenne prowadzone przez Federację Rosyjską w związku z inwazją na Ukrainę. Podłoże tej wojny ma genocydalny charakter, bo Putin powiedział wtedy, że nie ma narodu ukraińskiego, więc spodziewaliśmy się, że wypadki będą przypominały niemiecką inwazję na Polskę w 1939 r., że będzie ginęła ukraińska inteligencja, cała elita ukraińska będzie musiała się skonfrontować ze śmiertelnym niebezpieczeństwem... Pamięci świata nie buduje się na zeznaniach prokuratorskich, tylko na takich, które nie są obłożone żadną klauzulą tajności, które są zbierane przez instytucje albo komisje. Na tym została zbudowana pamięć o II wojnie światowej i za pomocą takich zeznań można również zbudować pamięć o wojnie w Ukrainie” – stwierdziła w rozmowie z PAP.PL  prof. Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego.

 „Musimy się liczyć z tym, że archiwa prokuratorów włącznie z ICC w Hadze będą zamknięte, ale Centrum Lemkina nie rządzi się tymi regułami, co archiwa prokuratorskie. Nasze archiwum może być otwarte i to jest dla dobra uchodźców, dla dobra naszych zeznających. Anonimizujemy imiona i nazwiska. W przypadkach wyjątkowych zbrodni, zwłaszcza na tle seksualnym, nie pokazujemy także twarzy świadków” - wytłumaczyła. „Zebraliśmy najwięcej zeznań i świadectw ze wszystkich organizacji, które działają w Europie” – dodała.

„Osiągnęliśmy już bardzo wiele. Międzynarodowy Trybunał w Hadze oskarżył Putina o dokonywanie zbrodni przeciwko ludzkości. To przełom w polityce, dlatego, że od tej pory Putin nie jest już pełnoprawnym politykiem europejskim, stał się wyrzutkiem” – stwierdziła prof. Gawin w swoim przemówieniu. 

Na otwarciu wystawy prof. Gawin zwróciła uwagę, jak ważne jest mądre używanie świadectw, by służyły one prawdzie: „By zabezpieczały Ukrainę przed propagandą rosyjską i żebyśmy wszyscy zapamiętali tę wojnę”. „Nigdy nie wolno zapomnieć o tych zbrodniach”  – dodała w rozmowie z PAP.PL  prof. Gawin.

„Chcę podziękować Instytutowi Pileckiego i Centrum Lemkina, który zaczął działać od pierwszych chwili wojny na Ukrainie, doceniamy pracę, którą wykonujecie. Najważniejsze jest teraz jak najszersze gromadzenie świadectw” - powiedziała attaché kulturalna ambasady Ukrainy Jana Krywobok. Przypomniała, że biuro prokuratora generalnego Ukrainy zarejestrowało ponad 85 tysięcy zbrodni agresji i zbrodni wojennych. 480 dzieci zostało zabitych. Ponad 900 dzieci zostało rannych lub poszkodowanych.

„Te liczby pokazują skalę tego barbarzyństwa i zbrodni, których dokonuje Rosja w Ukrainie. To nie tylko dzieło Putina, ale też jego armii oraz społeczeństwa rosyjskiego”  – dodała Krywobok. 

„Na wystawie zaprezentowane są ekrany z kolorowymi zdjęciami. Pan z bochenkiem chleba opowiada o tym, jak zginął jego syn. Młoda Ukrainka, trzymająca w ręku chorągiewkę relacjonuje, jak uciekała przed wojskiem rosyjskim i chciała się schronić z dziećmi w wydawało się bezpiecznym miejscu, a potem zamordowano tam jej męża. Za każdym ze zdjęć kryje się ludzka tragedia” – powiedziała PAP.PL prof. Gawin.

„Tytuł wystawy ‘Shards of Unjudged Crimes’ (Okruchy/fragmenty nieosądzonych zbrodni) jest nieprzypadkowy. Wyobraziliśmy sobie wielkie lustro, w którym widzieliśmy piękną ziemię ukraińską, którą ktoś przyszedł i zniszczył – rozbił to lustro. Rozpadło się na miliony kawałków, rozsypało się po całym świecie, bo uchodźcy ukraińscy – to nie tylko Ukraina i Polska, to także wszystkie kraje europejskie, Stany Zjednoczone, Kanada. Naszym zadaniem w Centrum Lemkina jest zebranie tych okruchów i w tych okruchach lustra - przyjrzenie się wojnie. Więc wybierając te świadectwa, chodziło nam o to, żeby one były jak najbardziej reprezentatywne, mogły ułożyć się w całość: żeby można było się zapoznać z dywanowymi nalotami w Mariupolu, torturami, z uwięzieniem, ze śmiercią, z sytuacjami zbrodni o charakterze seksualnym czy losem dzieci” - wyjaśnił PAP.PL kurator wystawy Jakub Kiersikowski.

Kiersikowski poinformował również, że na wystawie naoczni świadkowie zbrodni rosyjskich będą mogli złożyć własne świadectwa u pracowników Centrum Lemkina, którzy będą opiekować się wystawą przez cały czas. „Będzie specjalny stolik i miejsce, gdzie można takie świadectwo złożyć. Jeśli jest ktoś, kto czuje, że chciałby takie świadectwo złożyć, to serdecznie zapraszamy, żeby przyjść. Jest tu cicho, wybraliśmy salę, bo zapewnia komfort” – wytłumaczył w rozmowie z PAP.PL. 

Wystawa w bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego jest dostępna dla zwiedzających od 11 do 30 maja od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 - 21:00, w soboty 9:00 - 20:00. Film, który jest kolażem świadectw co tydzień będzie wymieniany, jak wyjaśnia Kiersikowski, żeby można było się zapoznać z większą ich liczbą. 

Czytaj więcej

Wstrząsające świadectwa rosyjskich zbrodni w Ukrainie. "Oddajemy głos świadkom"

Kurator podzielił się z PAP.PL również planami na przyszłość wystawy. „Inauguracja tej instalacji odbyła się w Berlinie w lutym tego roku. Ze względu na formę komunikacji, którą wybraliśmy, czyli język angielski, chcemy, żeby była adresowana do odbiorcy zagranicznego. Tu w Polsce i w Ukrainie wiemy, na czym polega wojna. Chcielibyśmy, żeby taki rodzaj instalacji informował ludzi, którzy o wojnie nie słyszeli albo woleliby już o niej zapomnieć” - powiedział Kiersikowski. 

Autorzy: Dmytro Menok, Iryna Hirnyk

dmd/ ira/ js/