W Jordanii odkryto prehistoryczne rysunki pułapek. To najstarsze znane projekty architektoniczne

Wyryte przed ośmiu tysiącami lat na skalnych blokach linie i gwiazdki to precyzyjne plany pułapek na zwierzynę zwanych pustynnymi latawcami. Do takich wniosków doszli badacze, którzy porównali wykute w kamieniu schematy odkryte na stanowisku archeologicznym Jibal al-Khashabiyeh w Jordanii z kształtem i wymiarami znanych nam pułapek. Okazało się, że przypominające latawiec linie wyryte na wapiennym monolicie o wysokości około 80 cm odpowiadają układowi kamiennych murów, które pomagały wpędzić zwierzęta do zagrody w kształcie gwiazdy. Osiem zagłębień w kamieniu reprezentuje doły, w których dobijano zwierzęta.

Nazwane pustynnymi latawcami struktury po raz pierwszy zauważono około stu lat temu, kiedy zaczęto robić pierwsze zdjęcia lotnicze. Wtedy naukowcy ustalili, że prehistoryczni myśliwi z Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej wykorzystywali ukształtowanie terenu i niskie kamienne mury jako zagrody lub pułapki na zwierzynę. Zagonione tam przez długie, wąskie przejście np. gazele, nie były w stanie uciec i stawały się łatwym łupem. Ze względu na ich ogromne rozmiary - kamienne mury miały nieraz po kilka kilometrów długości - latawców nie można zobaczyć w całości z ziemi. Dlatego ich badania przyspieszyły dopiero w ostatniej dekadzie, dzięki dostępności zdjęć satelitarnych o wysokiej rozdzielczości. Tym bardziej więc budzi podziw przemyślność, z jaką zostały zaprojektowane.

Rémy Crassard, archeolog z francuskiego Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS), i jego współpracownicy z Globalkites Project porównali wykute w kamieniu diagramy z planami dziesiątek znanych już latawców za pomocą technik modelowania grafów geograficznych. Matematyczne porównanie rycin z udokumentowanymi latawcami ujawniło podobieństwa - diagram z Jordanii okazał się najbardziej podobny do latawca oddalonego od miejsca jego znalezienia o 2,3 km. Inny schemat, odkryty w Arabii Saudyjskiej był najbardziej podobny do latawca oddalonego o 16,3 km i bardzo zbliżony wyglądem do innego, położonego w odległości zaledwie 1,4 km.

“Ryciny są zaskakująco realistyczne i dokładne, a ponadto są wykonane z zachowaniem skali, co widać w ocenie podobieństwa kształtu opartej na wykresach geometrycznych. Te przykłady reprezentacji latawców są zatem najstarszymi znanymi planami architektonicznymi w historii ludzkości" – napisali autorzy badania opublikowanego kilka dni temu w "Plos One". Badacze wysunęli też teorię, że rycina mogła służyć jako plan sytuacyjny myśliwym przygotowującym się do polowania albo jako projekt architektoniczny do skonstruowania latawca. W obu przypadkach fakt, że ludzie potrafili powiązać widzianą z góry przestrzeń z jej odwzorowaniem graficznym, świadczy o zaawansowanym poziomie myślenia abstrakcyjnego i symbolicznego. “Dla mnie najbardziej oszałamiający jest poziom abstrakcyjności ryciny. Ona przedstawia coś, czego żadna z osób uczestniczących w budowie nie mogłaby odtworzyć na podstawie własnego doświadczenia wizualnego" - stwierdził w rozmowie z "Live Science" Jens Notroff, archeolog z Niemieckiego Instytutu Archeologicznego.

Bardzo trudno jest określić wiek pustynnych latawców, bo tworzące je skały i doły zwykle nie zawierają materiału organicznego, który można by poddać datowaniu radiowęglowemu. Szacuje się jednak, że powstały około 8 tys. lat temu, mniej więcej pod koniec okresu neolitu w Arabii. Chociaż odczytane przez Rémy Crassarda i jego zespół ryciny są najstarszymi znanymi planami wykonanymi z zachowaniem skali, to zdaniem badaczy jest bardzo prawdopodobne, że ludzie już wcześniej tworzyli podobne diagramy, ale w mniej trwałym materiale - np. rysowali je na ziemi. (PAP Life)

kgr/