Blisko 300 tys. fikcyjnych faktur VAT w ubiegłym roku. KAS ujawnia
W 2024 roku Krajowa Administracja Skarbowa wykryła 291 tys. 633 fikcyjne faktury VAT, to jest największa liczba od roku 2018 – poinformował PAP wiceminister finansów, zastępca szefa KAS Zbigniew Stawicki.
Międzyzakładowy Związek Zawodowy Związkowa Alternatywa działający w Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) opublikował dane o efektach działalności organów skarbowych w latach 2023 i 2024. Z opublikowanych w mediach społecznościowych informacji wynika, że w 2023 r. liczba postępowań przygotowawczych dotyczących przestępstw związanych z VAT, m.in. karuzel VAT-owskich, wyniosła nieco ponad 3,6 tys., a w roku 2024 było ich ponad 3,74 tys. Kwota uszczupleń związanych z takimi oszustwami w VAT, wykazana w postanowieniach o wszczęciu postępowań przygotowawczych, wyniosła w 2023 r. nieco ponad 3,03 mld zł, a w roku 2024 – nieco ponad 1,84 mld zł.
„Dane pokazują, że mamy wzrosty w liczbie wszczętych postępowań przygotowawczych w roku 2024. I to zarówno w sprawach o wykroczenia, jak i w sprawach o przestępstwa. Wprawdzie widać różnice choćby w kwestii uszczupleń, objętych postępowaniami VAT-owskimi. Ale trzeba pamiętać, że w przypadku postępowań przygotowawczych mamy zazwyczaj do czynienia z pewnym "ciągiem technologicznym". A wiec mamy kontrolę, która przekształca się w postępowanie podatkowe, potem jest decyzja wymiarowa organu, następnie w niektórych przypadkach czeka się na rozstrzygnięcie organu wyższej instancji) i dopiero wszczyna się postępowanie przygotowawcze" - powiedział PAP Stawicki. Dodał, że w tym przypadku na wyniki np. roku 2024 złożyły się w dużej mierze efekty działań kontrolnych lat wcześniejszych.
Wiceszef KAS zwrócił uwagę także na różnice w wartości zabezpieczonego mienia w ramach postępowań karnych i karno-skarbowych. W roku 2023 było to ponad 2,06 mld zł oraz nieco ponad 792 mln zł w roku ubiegłym.
„Jeśli idzie o kwoty zabezpieczeń majątkowych w postępowaniach przygotowawczych, to tu mamy element tak zwanego "strzału". Generalnie jeśli chodzi o zabezpieczenie w postaci mienia nieruchomego, ruchomego i środków pieniężnych, to w roku 2024 ich wartość była o 2 mln zł wyższa niż w roku 2023. Natomiast w statystykach roku 2023 zostało ujęte zabezpieczenie ze śledztwa dotyczącego sprawy hazardowej" – powiedział. Wskazał, że postępowania przygotowawcze, w tym także zabezpieczone w ich toku mienie, to efekt wcześniejszych działań, m.in. kontrolnych.
W jego opinii, przy ocenie wyników działalności organów skarbowych należy brać pod uwagę specyfikę niektórych procedur. Jako przykład podał postępowanie podatkowe, wszczynane po wykryciu nieprawidłowości przez wcześniejsze kontrole.
„Procedura kontroli celno-skarbowej jest pierwszym etapem działań. Jeśli taka kontrola trafia tam, gdzie powinna, a więc do podmiotów, która popełniły przestępstwo czy nadużycie i które z tego powodu nie są skłonne do reagowania na wskazania urzędu i nie zgadza się z ustaleniami, to wszczynane jest postępowanie podatkowe. W takim przypadku kontrola celno-skarbowa kończy się wynikiem kontroli, który nie wywiera żadnych skutków prawnych. Organ przekształca ją w postepowanie podatkowe. Dopiero ten etap kończy się decyzją, która wywołuje skutki prawne" - poinformował wiceminister.
Przekazał, że w ubiegłym roku zakończono o ponad 26 proc. więcej postępowań podatkowych niż w roku 2023, a ustalenia wynikające z postępowań podatkowych były wyższe o blisko 30 proc. niż rok wcześniej, "co oznacza kwotę o prawie 800 mln zł wyższą niż rok wcześniej".
W 2024 r. naczelnicy urzędów celno-skarbowych przeprowadzili także 338 kontroli celno-skarbowych w zakresie przestrzegania unijnego prawa celnego - m.in. pod względem wartości celnej i pod względem zastosowania się do sankcji - przekazał wiceszef KAS. Jak wyliczył, ustalenia wynikające z takich kontroli wzrosły z 70 mln w 2023 r. do 94 mln zł w 2024, czyli o 34 proc. Przypomniał także o wykrywanych w 2024 r. pustych fakturach.
„W 2024 r. w ramach naszych procedur wykryliśmy 291 tys. 633 fikcyjne faktury VAT. To jest największa liczba od roku 2018 (...). Z tej liczby tylko 8 tys. tych pseudo-dokumentów zostało wystawionych w roku 2024. Pozostałe 283 tys. fikcyjnych faktur znalazło się w obrocie prawnym przed końcem 2023 r. i pozostały niewykryte przez organy. Z tego 85,7 tys. fikcyjnych faktur zostało wystawionych w roku 2023, w roku 2022 – również 85 tys., a w latach wcześniejszych – 110 tys." - poinformował Stawicki.
Branże dotknięte fałszywmi fakturami
Ocenił, że pod względem branż dotkniętych zjawiskiem fałszywych faktur VAT, które zostały wykryte przez KAS w roku 2024, sytuacja nie zmieniła się zasadniczo w stosunku do lat poprzednich.
„To są przede wszystkim tekstylia. Pod względem liczby to przeważają puste faktury, wystawione przez przedstawicieli branży tekstylnej, i to głównie przez podmioty związane z handlem towarami azjatyckiego pochodzenia. Pod względem wartości takich faktur jednostkowej duży udział ma branża związana z działalnością w zakresie kosmetyków" - dodał wiceszef KAS.
Pytany o to, czy wzrost liczby pustych faktur w obiegu gospodarczym oznacza, że przestępcy zajmujący się wyłudzeniami VAT nauczyli się radzić sobie z systemem JPK, odpowiedział, że system JPK „nigdy nie zidentyfikuje żadnego fikcyjnego dokumentu”.
„Dane dotyczące liczby fałszywych faktur, jakie podajemy, pochodzą tylko i wyłącznie z informacji pokontrolnych. To są wyłącznie faktury zidentyfikowane w toku procedur kontrolnych. Z żadnego innego źródła tego się nie dowiemy. System JPK oczywiście może dostarczyć nam danych do analizy ryzyka – i z tego korzystamy, ale żeby stwierdzić, że dokument jest fikcyjny, konieczna jest kontrola” – stwierdził wiceszef KAS.
Ministerstwo Finansów podawało, że w 2023 r. luka VAT wzrosła do 15,8 proc. Dopytywany, czy ten wzrost luki w VAT w roku 2023 i zapewne utrzymanie jej na wysokim poziomie w roku 2024 nie powinien się przełożyć na wzrost liczby i postępowań, i kontroli w VAT w ubiegłym roku, podkreślił, że luka w VAT nie jest związana wyłącznie z przestępczością i oszustwami.
„Luka w VAT to także efekt zdarzeń natury gospodarczej. Przestępczość to ok. 20-30 proc. luki w VAT, reszta to efekt takich zdarzeń jak choćby bankructwa. Ale analizujemy tę kwestię i widzimy, że spadek wykrywalności pustych faktur przez organy skarbowe oraz wzrost luki w VAT może, choć nie musi, pozostawać ze sobą w związku. Analiza branż, w której występują puste faktury, skłoniła nas do oceny, że nie jesteśmy w stanie kontrolami zlikwidować tego procederu i że konieczne są działania legislacyjne" - powiedział.
"Zaproponujemy w przypadku branży tekstylnej objęcie przewozów takich towarów, które będą podlegać pod pewne kryteria, obowiązkiem zgłaszania ich do systemu SENT. Pracujemy nad rozporządzeniem i myślę, że do połowy roku uda się nam taki obowiązek wprowadzić. Chcemy także obowiązkiem zgłaszania do SENT objąć przewozy betonu towarowego" - zapowiedział Zbigniew Stawicki. (PAP)
ms/ pad/ amac/ pap/
