2024-03-12 11:15 aktualizacja: 2024-03-12, 15:38
Wózek z zakupami Fot. PAP/Leszek Szymański
To dobry czas, by wrócić do normalnej stawki VAT - mówi PAP główny ekonomista ING Banku Śląskiego Rafał Benecki, odnosząc się do decyzji resortu finansów ws. VAT na żywność. Budżet potrzebuje dodatkowych dochodów, a ceny żywności w ostatnim czasie rosną "dosyć wolno" - dodaje.
We wtorek Ministerstwo Finansów poinformowało, że zerowa stawka podatku VAT na niektóre produkty spożywcze nie zostanie przedłużona po 31 marca 2024 r. Jako powód podało utrzymujący się trend spadkowy inflacji i spadek tempa wzrostu cen żywności.
"To jest dobry czas, żeby wrócić do tej normalnej stawki. Budżet potrzebuje dodatkowych dochodów, a jednocześnie ceny żywności w ostatnim czasie rosną dosyć wolno, wolniej od oczekiwań, więc podwyżka nie będzie tak bardzo odczuwalna dla konsumentów" - powiedział Benecki, odnosząc się do decyzji MF.
Dodał, że jej przełożenie na inflację powinno być "dosyć ograniczone".
"To przełożenie jest mniejsze niż 1:1, ponieważ warunki popytowe są gorsze niż rok czy pół roku temu, co ogranicza firmom możliwości przerzucania pełnych kosztów na klienta" - powiedział główny ekonomista ING Banku Śląskiego.
Wskazał, że obecnie "mamy słaby popyt na żywność, a z rynku zniknęło paręset tys. konsumentów, czyli migrantów z Ukrainy, którzy wyjeżdżali w ciągu ostatnich miesięcy".
Jak wskazało ministerstwo, obniżona stawka VAT na podstawowe produkty spożywcze, obowiązująca od 1 lutego 2022 r., została wprowadzona przy odczycie inflacji za styczeń 2022 r. na poziomie 9,2 proc. w ujęciu rocznym.
5 marca br. premier Donald Tusk powiedział, że będzie rekomendować powrót do 5-proc. stawki VAT dla produktów objętych czasowo stawką zerową.
Stawką 0 proc. objęte są towary spożywcze wymienione w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, tj. objęte przed 1 lutego 2022 r. stawką w wysokości 5 proc., a następnie w ramach tarczy antyinflacyjnej – od 1 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. stawką 0 proc. Zerowa stawka VAT obejmuje zatem podstawowe produkty spożywcze: owoce, warzywa, mięso, nabiał i produkty ze zbóż.
Ekonomista Piotr Bielski: podwyżka VAT wpłynie na inflację, ale będzie to rozciągnięte w czasie
Wzrost inflacji spowodowany wyższym VAT na żywność będzie najprawdopodobniej rozłożony w czasie, a podwyżki cen w sklepach mogą być zahamowane przez wojny cenowe między sieciami - ocenił w rozmowie z PAP główny ekonomista z Santander Bank Polska Piotr Bielski.
Jak ocenił Piotr Bielski, szacunki NBP przewidujące, że podwyższenie stawki VAT na żywność do 5 proc. zwiększy inflację o ok. 0,9 pkt proc., są realistyczne, natomiast wpływ zwiększonej stawki VAT na inflację zostanie rozłożony w czasie i będzie w pełni odczuwalny dopiero po kilku miesiącach.
"Czynnikiem hamującym wzrost cen w sklepach może okazać się ostra konkurencja między sieciami handlowymi, które prowadzą wojny cenowe. Prawdopodobnie dzięki temu podwyższenie VAT na żywność będzie mniej odczuwalne" - zaznaczył.
W opinii Bielskiego decyzja o nieprzedłużaniu obowiązywania zerowej stawki VAT na żywność została wprowadzona w najlepszym momencie, ponieważ ceny żywności spadają i nie są to tylko obniżki sezonowe, ale wpływają na to niskie ceny na świecie.
"Dzięki wzrostowi poziomu wynagrodzeń i transferów socjalnych przeciętny konsument dysponuje też większym dochodem niż rok i dwa lata temu. Większa zasobność portfeli Polaków oznacza, że podwyżka VAT na żywność może być łatwiej zaabsorbowana" - podkreślił ekonomista.
Zdaniem Bielskiego niewielki wpływ obowiązującej od kwietnia podwyżki VAT na żywność może być widoczny już w marcu.
"Konsumenci przewidując wzrost cen, mogą robić zakupy na zapas. Zwiększony popyt może z kolei spowodować, że ceny niektórych produktów wzrosną już w tym miesiącu" - dodał w rozmowie z PAP.
Obecnie stawką 0 proc. objęte są towary spożywcze wymienione w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, tj. objęte przed 1 lutego 2022 r. stawką w wysokości 5 proc., a następnie w ramach tarczy antyinflacyjnej – od 1 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. stawką 0 proc. Zerowa stawka VAT dotyczy podstawowych produktów spożywczych: owoców, warzyw, mięsa, nabiału i produktów ze zbóż.
Rozporządzenie przedłużające stosowanie do 31 marca 2024 r. obniżonych stawek VAT dla określonych towarów i usług, w tym utrzymanie zerowej stawki VAT na podstawowe produkty żywnościowe, podpisał w grudniu ub.r. ówczesny minister finansów Andrzej Kosztowniak. Szacowano wówczas, że to koszt dla budżetu ok. 2,7 mld zł. (PAP)
Eksperci: nieprzedłużenie zerowej stawki VAT na żywność nie jest zaskoczeniem
Nieprzedłużenie zerowej stawki VAT na żywność nie jest zaskoczeniem - poinformował PAP ekonomista banku Pekao Sebastian Roy. Dodał, że sytuacja ta została uwzględniona w bazowym scenariuszu prognostycznym banku.
"Brak przedłużenia zerowej stawki VAT na żywność nie stanowi zaskoczenia – uwzględniliśmy tę sytuację w naszym bazowym scenariuszu prognostycznym" - wskazał ekonomista Pekao.
"Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki wpływające na dynamikę cen, w tym zniesienie 0 proc. stawki VAT po pierwszym kwartale 2024 r., prognozujemy wzrost ścieżki inflacji z 2,5 proc. r/r w marcu do 3,0 proc. r/r w kwietniu. Wpływ decyzji MF na dynamikę CPI szacujemy na 0,8 p. proc." - zaznaczył.
Jak wytłumaczył, gdyby w kwietniu żywność nadal była obłożona zerową stawką VAT, to kwietniowa inflacja uplasowałaby się na poziomie 2,2 proc. r/r zamiast 3,0 proc. r/r.
Jego zdaniem przyspieszenie inflacji wskutek likwidacji zerowej stawki VAT będzie wyraźnie widoczne w inflacji miesięcznej. Roy prognozuje, że kwietniowa dynamika CPI wyniesie 1,2 proc. m/m wobec 0,4 proc. m/m w marcu – będzie to najwyższy odczyt od lutego 2023 r.
Obniżona stawka VAT na podstawowe produkty spożywcze, obowiązująca od 1 lutego 2022 r., została wprowadzona przy odczycie inflacji za styczeń 2022 r. na poziomie 9,2 proc. w ujęciu rocznym. Według wstępnych danych GUS inflacja w styczniu br. obniżyła się do 3,9 proc.
Obecnie stawką 0 proc. objęte są towary spożywcze wymienione w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, tj. objęte przed 1 lutego 2022 r. stawką w wysokości 5 proc., a następnie w ramach tarczy antyinflacyjnej – od 1 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. stawką 0 proc. Wśród produktów z zerową stawką VAT znajdują się: mięso i ryby oraz przetwory z nich; mleko i produkty mleczarskie; jaja; miód naturalny; orzechy, warzywa i owoce oraz ich przetwory; tłuszcze zwierzęce i roślinne jadalne; zboża i przetwory ze zbóż, w tym pieczywo i pieczywo cukiernicze; określone preparaty i mleko do żywienia niemowląt i dzieci oraz dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.
Rozporządzenie przedłużające stosowanie do 31 marca 2024 r. obniżonych stawek VAT dla określonych towarów i usług, w tym utrzymanie zerowej stawki VAT na podstawowe produkty żywnościowe, podpisał w grudniu ub.r. ówczesny minister finansów Andrzej Kosztowniak. Szacowano wówczas, że to koszt dla budżetu ok. 2,7 mld zł. (PAP)
jc/
