Prezydent: Archiwum Akt Nowych jest pomostem między przeszłością a przyszłością państwa

W środę w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa odbyła się uroczystość 100-lecia Archiwum Akt Nowych. Uczestniczyli w niej m.in. wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński, podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, szef gabinetu politycznego ministra obrony narodowej Łukasz Kudlicki, Dyrektor Archiwum Akt Nowych Tadeusz Krawczak.

"Z okazji obchodów stulecia utworzenia Archiwum Akt Nowych pragnę wyrazić wdzięczność i uznanie wszystkim, którzy przez dziesięciolecia wnieśli swój wkład w sprawne funkcjonowanie, rozwój oraz modernizację tej instytucji. W sposób szczególny dziękuję i gratuluję byłym oraz obecnym pracownikom Archiwum, którzy poprzez swoją odpowiedzialną pracę, wykonywaną profesjonalnie i z osobistym zaangażowaniem – a podczas wojny z bohaterską odwagą – pełnili niezwykle potrzebną służbę" - napisał prezydent.

Ocenił, że jest to "niezastąpiona służba państwu i narodowi polskiemu, które - jak każdy złożony organizm - do pełnego życia i rozwoju muszą zachowywać pamięć o wielu faktach i doświadczeniach".

Prezydent wskazał, że "w szerszym aspekcie kulturotwórczym, odnoszącym się do ciągłości polskiej historii i tożsamości, Archiwum Akt Nowych odgrywa jedną z kluczowych ról". "Grecki przedrostek arche, co znaczy stary, dawny, pierwotny, w pełnej nazwie Archiwum występuje wraz z przymiotnikiem nowy. I taką też funkcję pełni Państwa instytucja – jest niejako pomostem między przeszłością a przyszłością naszego państwa, ośrodkiem jego pamięci i wiedzy" - podkreślił prezydent.

Zdaniem prezydenta to "znamienne, że setne +urodziny+ Archiwum" obchodzone są w roku obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. "Rok 1918 jest szczególną cezurą zarówno w polskiej pamięci historycznej, jak i w działalności Archiwum, bowiem przechowywana jest tu dokumentacja wytworzona właśnie po tamtym pamiętnym roku – a więc od momentu, w którym suwerenna Rzeczpospolita powróciła na mapę Europy" - zwrócił uwagę.

"Tym samym Archiwum Akt Nowych uznać można za filar oraz pomnik trwałości, instytucjonalnej ciągłości i powagi państwa polskiego" - napisał prezydent Duda.

Podczas uroczystości minister Wojciech Kolarski wręczył w imieniu prezydenta odznaczenia państwowe zasłużonym pracownikom archiwów państwowych. Towarzyszył mu wicepremier, minister kultury Piotr Gliński. Odznaczeni zostali: za wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju i upowszechniania archiwistyki Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski Tadeusz Krawczak, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski Tadeusz Radziwonowicz.

Za zasługi w działalności na rzecz ochrony i konserwacji zasobów archiwalnych Złotym Krzyżem Zasługi: Eugenia Szymczuk, Srebrnym Krzyżem Zasługi Grażyna Ptasznik, Brązowym Krzyżem Zasługi Małgorzata Król, Joanna Lisowska, Bogumiła Pieściuk, Joanna Racka, Jadwiga Tarnowska, Magdalena Wiercińska, Agnieszka Wopińska, Beata Żuber.

Kolarski wręczył także osiem Medali za Długoletnią Służbę za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej, pracownikom Archiwum Akt Nowych oraz przekazał Archiwum Akt Nowych Flagę Narodową.

Minister kultury przypomniał, że Archiwum Akt Nowych powstało na mocy dekretu naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego z 7 lutego 1919 r. "O organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami". "Ten akt prawny określił nie tylko strukturę sieci archiwalnej w odrodzonym państwie polskim, ale też misję i zadania archiwów, które miały gromadzić i przechowywać wszelkie świadectwa przeszłości dotyczące kultury, dziejów oraz stosunków wewnętrznych i zewnętrznych państwa" - podkreślił Gliński.

Jak mówił, misja ta stopniowo rozbudowywana o kolejne elementy, opracowywanie i zabezpieczenie archiwaliów, a przede wszystkim udostępnianie zgromadzonych zbiorów obywatelom, jest "realizowana z wielkim zaangażowaniem przez wszystkie archiwa państwowe"

Minister, nawiązując do przypadających w tym roku obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości, zauważył, że "w Archiwum Akt Nowych przechowywane są najważniejsze dokumenty z czasów budowania odrodzonego państwa polskiego". Wymienił m.in. akta Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa w Warszawie, archiwum Ignacego Jana Paderewskiego oraz materiały archiwalne ministerstw i innych urzędów administracji państwowej.

Przypomniał, że podczas niedawnej uroczystości wręczenia certyfikatów wpisów na III Edycję Listy Krajowej UNESCO "Pamięć Świata", znalazły się aż cztery obiekty z zasobów Archiwum Akt Nowych. "Dbałość o te wyjątkowe i unikatowe pamiątki przeszłości, tak ważne dla wspólnoty narodowej, to zaszczytna powinność i zadanie władz państwowych, ale w szczególności właśnie archiwów oraz pracujących tu archiwistek i archiwistów, jako kustoszy tego dziedzictwa" - powiedział Gliński.

Wicepremier zwrócił się do pracowników Archiwum Akt Nowych: "Doceniając wartość państwa pracy, dziękuję także wszystkim, którzy swoją rzetelnością, profesjonalizmem i zaangażowaniem przyczyniają się do zachowania, udostępniana i przekazywania następnym pokoleniom dziedzictwa dokumentacyjnego i gratuluję dotychczasowych osiągnięć". "Życzę wielu następnych. Cieszę się, że archiwa się zmieniają w sensie pozytywnym, są nowoczesne, są na miarę naszych czasów" - dodał szef MKiDN.

Podczas uroczystości z okazji 100-lecia Archiwum Akt Nowych Szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk uhonorował medalem "Pro Bono Poloniae" dyrektora AAN Tadeusza Krawczaka.

Kasprzyk zwrócił uwagę, że Józef Piłsudski "doskonale wiedział", jak ważne jest gromadzenie, przechowywanie, a potem udostępnianie materiałów źródłowych. "Dawał temu wyraz choćby w swoich dwóch wypowiedziach, które chciałbym przytoczyć, a które myślę, że są też wskazówką i drogowskazem działania współczesne Archiwum Akt Nowych, jego dyrekcji i pracowników" - dodał szef Urzędu ds. Kombatantów.

"Pierwsze zdanie to słowa Józefa Piłsudskiego skierowane przede wszystkim do tych, którzy historią zajmują się zawodowo. Otóż Marszałek powiedział: +piszcie historię, bo inni zrobią to za was i zrobią to źle+. Myślę, że to zdanie też w jakimś sensie przyświecało Naczelnikowi Państwa, kiedy powoływał to Archiwum. Dlatego, że bez dokumentów, bez źródeł nie można napisać historii, a jeżeli ktoś się tego podejmie, to zrobi to źle" - podkreślił.

Przytoczył też inne słowa Piłsudskiego. "+Naród, który traci pamięć, przestaje być narodem. Staje się zbiorowiskiem ludzi czasowo zajmujących dane terytorium+" - mówił Kasprzyk. Ocenił, że "jednym ze znaków tej pamięci jest troska o nasz dorobek, wyrażający się również w archiwaliach".

"I tu bardzo serdecznie chciałbym państwu podziękować za to, że dbając o to, co zostało wytworzone w przeciągu ostatnich stu lat, zbierając, magazynując, konserwując, udostępniając badaczom, historykom ten wielki dorobek, dbają państwo tym samym o pamięć, abyśmy byli narodem, a nie tylko zbiorowiskiem ludzi, które tylko czasowo zajmuje dane terytorium" - powiedział szef UdSKiOR.

Dyrektor Archiwum Akt Nowych zaznaczył, że jubileusz 100-lecia istnienia jest dla Archiwum "zobowiązaniem". "To nie jest tylko mój sukces, to jest sukces wszystkich, którzy pracują na co dzień, którzy jak dzwoni (do Archiwum - PAP) ktoś starszy potrafią się wykazać cierpliwością, dopytać się, nie zrazić do archiwum, wręcz zachęcać" - podkreślił Krawczak.

W trakcie uroczystości szef gabinetu politycznego ministra obrony narodowej Łukasz Kudlicki odczytał list ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka.

"100 lat temu Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał Archiwum Wojskowe i zarządził gromadzenie dokumentów związanych z działalnością władz okupacyjnych na terenie Polski w latach I wojny światowej. Współczesne Archiwum Akt Nowych, następca Archiwum Wojskowego, to jedna z największych i najważniejszych instytucji badających dramatyczne dzieje naszego państwa i narodu" - podkreślił Błaszczak.

Szef MON wskazał, że Archiwum Akt Nowych znakomicie realizuje misję zdobywania, przechowywania, badania i upowszechniania dokumentów dotyczących historii Polski na przestrzeni ostatnich 100 lat. "Dysponująca bogactwem dokumentów o wielkiej wartości historycznej, gromadząca tysiące źródeł i nieustannie powiększająca swoje zasoby o kolejne zbiory, przybliżające nas do pełnej wiedzy o polskiej drodze do wolności" - napisał minister obrony narodowej.

Dodał, że Archiwum przechowuje indywidualne świadectwa polskiej odwagi, poświęcenia i patriotyzmu. Udostępnia także wszystkim zainteresowanym posiadane materiały. "Z okazji jubileuszu Archiwum Akt Nowych, kontynuatora Archiwum Wojskowego w imieniu Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pragnę podziękować państwu za wytrwałą pracę na rzecz narodowej pamięci i tożsamości. Na szczególne podkreślenie i szacunek zasługuje działalność edukacyjna archiwum, szczególnie cenna w roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości" - zaznaczył szef MON. (PAP)

autorzy: Katarzyna Krzykowska, Olga Łozińska, Martyna Olasz

ksi/ oloz/ oma/ wj/